Tin liên quan
"Ngồi cạnh tôi, có những lúc Thủy nói chuyện ríu rít như trẻ thơ, bối rối, phấp phỏng, rồi lại ríu rít tâm sự chuyện này chuyện nọi, tôi lặng lẽ nghe, tôi cảm nhận rất rõ Thủy đang đầy những háo hức, xốn xang, bộn rộn… Lần đầu tiên, tâm hồn người đàn bà này gặp được dòng suối mát sau 29 năm bươn trải, tồn tại. Nửa đường đến Lạt Xao, Thủy có triệu chứng sốt, nhưng tôi nhận ra căn nguyên của triệu chứng đó là cả một sang chấn tâm lý mạnh..."
Chuyến xe đầu tiên đưa Bút Đa về “nhà”
Tôi đưa chị Thủy rời Hà Nội trên một chuyến xe đường dài đi sang đất nước Triệu Voi tìm gặp bố Bun Năm, với tôi cũng là chuyến đi để tri ân với những “thám tử” Lào, có những người mà tôi chưa từng biết mặt, đã giúp chị Thủy (giúp cả chúng tôi có được những giờ phút này) có được hành trình của 29 năm chờ đợi đến tận cùng vô vọng và đau đớn.
Nhớ lại chị Thủy với gương mặt khắc khổ, nhỏ thó, đen đúa trong những lần gặp tôi trước đây, gương mặt dễ lẫn với những nông dân nghèo khắc khổ... Nhớ lại khi họ đánh liều đến trình bày nguyện vọng…, tôi đã tiếp nhận lập tức mà không kịp xác định bắt đầu tìm kiếm từ đâu, báo cáo anh Vinh, anh cũng đồng ý ngay. Tôi biết sự ủng hộ đó quan trọng thế nào với chị em Thủy. Đã quá nhiều người lắc đầu với Thủy, không tin câu chuyện của Thủy...
Ngồi cạnh tôi, có những lúc Thủy nói chuyện ríu rít như trẻ thơ, bối rối, phấp phỏng, rồi lại ríu rít tâm sự chuyện này chuyện nọi, tôi lặng lẽ nghe, tôi cảm nhận rất rõ Thủy đang đầy những háo hức, xốn xang, bộn rộn… Lần đầu tiên, tâm hồn người đàn bà này gặp được những dòng suối mát sau 29 năm bươn trải, tồn tại. Nửa đường đến Lạt Xao, Thủy có triệu chứng sốt, nhưng tôi nhận ra căn nguyên của triệu chứng đó là cả một sang chấn tâm lý mạnh, nhưng có lẽ là tích cực.
Gặp gỡ “Thám tử Lào” và câu chuyện tìm kiếm
Anh Nguyễn Quốc Việt từ Savanakhet cách 500-600 cây số đã đã thuê sẵn nơi ở cho chúng tôi và đợi sẵn ở bến xe từ 3h chiều… Rồi anh Tân và bác sĩ Đồng xuất hiện, anh Southidet Khamteum tên thân mật là Tân - nghệ sĩ, anh vốn là người làm thác nước, bon sai có tiếng ở Viên Chăn. Bác sĩ Đồng tóc đã bạc là một người mạnh mẽ và cương trực. Anh Việt kể rằng bác đã đóng góp rất nhiều tâm huyết và công sức cho cộng đồng người Việt tại đây. Lúc này họ vui đến hồn nhiên, có lẽ bởi công sức bấy lâu nay đã vượt xa ý muốn. Thủy đã khóc khi nói lời cảm ơn anh Tân, bác sĩ Đồng, những người đã giúp mình mà bấy lâu nay không biết mặt.
|
|
 |
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
 |
|
Câu chuyện tìm kiếm được kể lại với quá nhiều công sức và tâm huyết, nhưng vì là bí mật nghề nghiệp và tế nhị nên tôi không kể ở đây, nhưng có thể hình dung thế này: có những lúc họ phải đi tìm bằng đường thẳng, lúc đi đường vòng, phải phân loại, đối chứng, định liệu mọi bề để có kết quả chính xác, các anh đã trải qua tất cả các cung bậc cảm xúc khi tìm kiếm, sợ nhất là những lúc chán nản, ai cũng ý thức được rằng, chỉ cần một người trùng xuống, buông xuôi là hỏng việc.
Cách đây bảy tháng, anh Việt đến Viên Chăn, lạ nước lạ cái, cứ gặp ai có vẻ có điều kiện, có cơ hội là anh rủ rỉ câu chuyện để tìm manh mối hoặc nhờ vả, có người nghe để đấy, có người giúp anh nhưng do bận bịu quên đi, có người xúc động khóc nhưng không giúp được.
Đến khi gặp được bác sĩ Đồng và cô Huệ (Chủ tịch Hội người Việt Nam tại Viên Chăn), anh Việt nói vợ chồng bác sĩ bận bịu vô cùng với việc riêng, việc Hội, với ngôi trường mang tên Nguyễn Du vô cùng khang trang cho con em Việt Kiều mà bao tâm huyết, nước mắt dành cho nó, vậy mà quá xúc động với câu chuyện này và cảm mến tâm huyết của anh Việt và các thám tử Việt Nam, bác Đồng và anh Tân vào cuộc đến hết mình. Trước khi đi anh có nói rất xúc động với câu chuyện này, với những manh mối của 37 năm trước (từ 1971), anh đi tìm hiểu và nhờ nhiều nơi, đi không công và nhờ miễn phí, gặp được vợ chồng bác sĩ Đồng và cô Huệ là chủ tịch Hội Việt kiều ở Viên Chăn, thế là rủ rỉ. Quá xúc động, vợ chồng bác sĩ giúp đỡ vô điều kiện, nhặt tìm phân loại từng manh mối, từng nhân chứng với một lý do duy nhất thôi thúc là bên kia Việt Nam ở một chân núi hẻo lánh có một thân phận đang trông đợi.
Thủy chỉ có cân chè Thái Nguyên và những giọt nước mắt cố nén để trả công các anh. Nhớ lại ngày báo tin cha mất, Thủy khóc ốm cả tuần, nhớ lại khi anh Việt về Việt Nam cùng tôi tiếp ba chị em tại trụ sở VPI, báo in chính thức về việc ông Bun Năm nhận Thủy làm con và xác nhận toàn bộ thân thế của Thủy, có thư của bà La Phon nhận Thủy làm con, ba chị em dù đã biết trước vẫn òa lên người khóc người cười. Tôi và anh Việt không dám nhìn vào mắt họ để cầm lòng khỏi ứa nước mắt theo. Hôm đó Thủy được công nhận có thân phận, là cô Bút Đa, dù là qua anh Việt, qua thư…
Câu chuyện về cha mẹ nuôi và quê hương thứ hai của Thủy
Buổi sáng hôm sau chúng tôi đến nhà ông Bun Năm, ông đứng lặng nhìn Thủy, vợ ông, bà La Phon từ đâu về ôm chầm lấy con, “Bút Đa, con là con đẻ của mẹ, coi như con đẻ, không phải con nuôi, con đừng buồn nữa nhé, quên những chuyện cũ đi con”. Bà nói gì tôi không nghe rõ lắm, vốn tiếng Tày của tôi chỉ đủ để mang máng hiểu được vài ba tiếng Lào. Thủy khóc nghẹn.
Bố mẹ nuôi sẽ cho chị mảnh đất rất rộng và đẹp trước cửa nhà, đó là mảnh đất rộng hàng ngàn mét vuông cách thủ đô Viên Chăn 10 km gần đường quốc lộ… Anh Tân nói đã dự định lâu rồi, tuy anh nghèo nhưng anh tin sẽ trực tiếp vận động được ngay bạn bè, những người Việt Kiều trong hội dựng ngay cho Thủy cái nhà cho vợ chồng Thủy… Biết chồng Thủy - Bút Đa có nghề mộc, anh con trai duy nhất của ông Bun, anh K boun lavong cùng vợ con vừa từ Pác Xan sẽ đầu tư cho chị toàn bộ thiết bị máy móc làm mộc, bác sĩ Đồng sẽ bảo lãnh giới thiệu lo ứng giúp vật liệu để làm và tìm đầu ra cho sản phẩm mộc, chưa kể các chính sách của Cục Công binh…
Rất nhiều những kế hoạch cho tương lai vô cùng khả thi được vạch ra… Họ chân thành, nói thật làm thật và họ có khả năng, chỉ cần Bút Đa gật đầu. Hơn hết, vợ chồng ông Bun Năm luôn mong có con gái bên mình.
Xin nói thêm, vợ chồng ông Bun Năm đều là sĩ quan lâu năm phục vụ cho quân đội nhân dân Lào, họ đã từng trải qua chiến tranh và đóng góp cho đất nước, có tri thức và lòng nhân hậu, con trai học đến Đại học Kiến trúc tại Trung Quốc cũng đang đóng góp cho đất nước những khả năng của mình, những “thám tử” tại Lào như bác Đồng, anh Tân luôn khen ngợi và yêu mến họ.
Thủy và ông Bun Năm ra sân vườn lần từng tấm ảnh từ 30 năm về trước khi ông Bun Thăm, Bun Năm còn rất trẻ… Ảnh bà Thức (mẹ Thủy) thật xinh đẹp, anh Tân nói sẽ đưa Thủy sang Bộ Công binh chào, dù sao Thủy là người con đặc biệt của một chiến sĩ công binh.
Đi thăm Thủ đô Lào và cùng tìm nơi cắm cột cờ hữu nghị Việt-Lào
 |
|
Vợ chồng bác sĩ Đồng và anh Việt lấy ô tô đưa chúng tôi đi thăm Viên Chăn và ngôi trường Nguyễn Du, dành cho con em Việt Kiều. Để có ngôi trường này, vợ chồng bác sĩ đóng góp biết bao công sức, tâm huyết, trí tuệ, vượt qua cả dị nghị. Nhìn cảnh vợ chồng họ cùng trân trọng, mê mải chọn tìm vị trí thích hợp cho 2 cột cờ Lào Việt tại sân trường, tôi biết Thủy và tôi đã may mắn gặp được những người đặc biệt. Chuyện tìm cha cho Bút Đa và chọn vị trí cột cờ có điều gì đó rất gần nhau…đó là trái tim đau đáu cống hiến cho Tổ quốc và tấm lòng nhân hậu,vị tha. Tôi lần đầu gặp họ, không biết gì nhiều nhưng tôi cảm nhận rõ họ có tri thức và trách nhiệm cao trước những hành động của mình.
Ngày thứ 3 tại Lào
Những câu chuyện dưới đây ngoài dự kiến của chúng tôi, khi đi tôi chỉ mong đợi đơn giản là sum họp gia đình, không ngờ lại hơn thế nữa...
Hình như đã có sự chuẩn bị từ trước, một nghi lễ truyền thống được tổ chức trân trọng, đó là lễ lễ buộc chỉ tay đón nhận Thủy. Lễ mà gia đình dành cho Thủy là lễ Ba Sỉ kết nạp Thủy làm con, làm họ hàng, là thành viên chính thức của gia đình. Anh Tân nói, ở đây thỉ tục hành chính thừa nhận cô Thủy không quan trọng mà lễ này đã coi cô Thủy là Bút Đa, là con Bun Năm, là con của đất nước Triệu Voi rồi.
Sáng sớm ngày 11, họ hàng, làng xóm kéo đến, bên ngoài các thanh niên bắt đầu làm bếp, họ buộc dây vào cổ hai con gà ác đen treo lên, khi gà chết không mổ bụng mà làm lông sạch, buộc lên để làm lễ, ông Bun Năm lặng lẽ ra vườn dắt về 1 con dê để làm thịt.
Trong nhà, lễ nhận con đã được chuẩn bị. Bút Đa xúng xính trong bộ váy Lào thật lạ và đẹp. Dường như chưa bao giờ chị đẹp thế. Mọi người trong gia đình vây quanh mâm lễ để thầy ở chùa đến làm lễ. Nghi thức diễn ra lần lượt theo hướng dẫn của thầy, tôi thấy họ buộc chỉ vào tay rồi kết nối chỉ với một điểm chung là tháp hoa ở giữa, vòng phía sau thì đặt tay lên vạt áo của những người phía trước, hướng vào trung tâm, thầy làm lễ, còn mọi người vô cùng vui vẻ. Bút Đa rưng rưng. Sự thân mật, chân thành bởi tình gia đình và niềm tin vào đức Phật của không gian nơi khiến Bút Đa ấm áp vô cùng. Chị đang được sống giữa tình thương con người, gia đình đúng nghĩa. Sự chân thành đến thánh thiện hiện trên nét mặt (tôi quay được những cảnh đó và nhận thấy anh Nguyễn Quốc Việt cũng rất xúc động trong không gian như vậy).
 |
|
Rồi Bút Đa được cầm đĩa đựng 2 con gà luộc và thầy buộc chỉ cổ tay, hình như đang ở giai đoạn chính thức công nhận, rồi thì mọi người ùa ra buộc chỉ cổ tay cho nhau và chúc mừng, Thủy và anh Việt được “ưu tiên nhất”, tôi cũng được gia đình đặc biệt ưu tiên.
Chúng tôi được sống trong những giây phút thật tuyệt vời. Cô con dâu ông Bun Năm buộc chỉ cổ tay cho tôi. Đó là một cô gái đẹp như hoa Chăm Pa với đôi mắt to, đen tròn, ngây thơ… Tôi tưởng tượng đôi mắt đó khi ngước lên đức Phật thì đó là đôi mắt thành kính và thánh thiện nhất mà tôi từng chứng kiến.
 |
 |
 |
 |
 |
|
 |
Nghi lễ nhận con |
Anh Viêng Xay, Trung tá, Trưởng ban Tuyên huấn Cục Công binh, đến từ sớm. Tôi thấy khi làm lễ, trông anh tình cảm đến lạ kỳ, khác hẳn khi anh làm việc tại cơ quan với bộ quân phục, ngày anh Tân “thám tử Lào” đến tìm cha cho Bút Đa, anh được mô tả là cao to, đứng đắn, nghiêm túc nhưng hết mình. Một điều thú vị là anh chính là sỹ quan trẻ vào năm 1988 đã là trong 3 chiến sĩ Lào khi học ở Việt Nam đã đi tìm cô Thủy tận Hà Bắc để báo tin cha. Sau đó họ lại chụm vào làm một nghi lễ mà tôi không hiểu ý nghĩa, rồi một bác vung lên những nắm gạo tưới lên mọi người, mọi người òa lên vui vẻ.
Lễ kết thúc. Chúng tôi cùng ra vườn chụp ảnh kỷ niệm rồi mọi người rải chiếu ra thảm cỏ sân vườn ăn dưới ánh nắng vàng nhẹ nhàng, bừng sáng….
***
Đôi khi ta nghi hoặc mình, nghi hoặc những người xung quanh. Giúp người khác hoặc tự dưng có người khác giúp mình không công là bất thường, và hậu quả là vô vàn sự dửng dưng vô cảm đến mức đớn đau. Chúng ta cần có những cách thức khơi dậy, để cộng đồng có thể giúp đỡ lẫn nhau…như câu chuyện trên đây, những người trong cuộc đã giúp Bút Đa trong hoàn cảnh mà đa số họ không hề biết mặt nhân vật chính và bản thân họ không biết mặt nhau.
