Vào cuối tháng 2, Lombardy và Veneto ghi nhận những ca lây nhiễm Covid-19 đầu tiên trong cộng đồng, chính quyền địa phương nhanh chóng dựng lên các rào chắn và trở thành khu vực đầu tiên ở châu Âu bị phong tỏa vì virus corona.

Kể từ đó, số phận của hai vùng giàu có nhất Italy - với hệ thống chăm sóc y tế chất lượng tốt nhất châu Âu - lại đi theo hai hướng trái ngược.

Nằm sát nhau nhưng tỷ lệ t‌ử von‌g trái ngược

Lâm vào một cuộc khủng hoảng sức khỏe chưa từng thấy ở châu Âu kể từ Thế Chiến II, Lombardy ghi nhận tỷ lệ t‌ử von‌g vì Covid-19 lên tới 17,6%, và những chiếc xe tải của quân đội đã được điều động để mang những th‌i th‌ể ở thị trấn Bergamo đi hỏa tảng, trong bối cảnh các nhà tang lễ ở đây bị quá tải.

Trong khi đó nằm ngay bên cạnh nhưng Veneto chỉ có tỷ lệ t‌ử von‌g vào khoảng 5,6%. Các nhà virus học cho rằng tỷ lệ t‌ử von‌g liên quan chặt chẽ đến mức độ xét nghiệm, nhưng sự chênh lệch giữa hai vùng có thể được lý giải bởi cách tiếp cận khá đặc biệt của Veneto khi hạn chế cho các bệnh nhân nhập viện.

"Veneto có tỷ lệ t‌ử von‌g thấp hơn so với phần còn lại của Italy. Điều này cho thấy cách tiếp cận của chúng tôi tới nay là hiệu quả", ông Andrea Crisanti, giáo sư virus học hàng đầu của Đại học Padua, người lãnh đạo chương trình xét nghiệm của vùng, nhận định.

Tính đến 4/4, Lombardy với 10 triệu dân ghi nhận 8.656 trường hợp t‌ử von‌g vì virus, chiếm 56% số người chết ở Italy. Trong khi đó Veneto với dân số 4,9 triệu người, chỉ ghi nhận 607 ca t‌ử von‌g trong số 10.824 ca nhiễm.

Việc xét nghiệm nhiều hơn và truy vết gay gắt hơn ở Veneto được cho là lời giải thích hợp lý nhất cho việc vì sao khu vực này kiểm soát hiệu quả hơn sự bùng phát của bệnh dịch so với Lombardy láng giềng.

Ông Luca Zaia, thống đốc Veneto, là lãnh đạo vùng đầu tiên ở Italy đưa ra một chương trình xét nghiệm rộng rãi, bao gồm các trạm xét nghiệm lưu động cho người dân lái xe tới lấy mẫu, cũng như xét nghiệm bắt buộc tại các trung tâm y tế.

Chương trình này còn đi xa hơn các hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vốn chỉ khuyến cáo xét nghiệm và truy vết các ca nghi nhiễm. Tới này Veneto đã thực hiện 133.289 xét nghiệm Covid-19, chỉ thấp hơn một chút so với 141.877 xét nghiệm được thực hiện ở Lombardy, mặc dù dân số chỉ bằng một nửa.

Mặc dù có dân số chỉ bằng một nửa nhưng Veneto đã thực hiện số xét nghiệm gần bằng Lombardy. Ảnh: Reuters.

Nhưng các chuyên gia cũng cho rằng xét nghiệm rộng không phải là lý do duy nhất giúp Veneto đạt tỷ lệ t‌ử von‌g thấp hơn.

Các bác sĩ ở Veneto cho biết vùng này đã có kinh nghiệm đối phó với các loại virus gây bệnh truyền nhiễm từ hàng thế kỷ, do thường xuyên tiếp đón các tàu nước ngoài đến các cảng ở phía bắc Italy. Từ cách ly - quarantine - có nguồn gốc từ chữ "quarantena" - trong tiếng Veneto có nghĩa là "40 ngày" - thời gian mà một con tàu đến từ các vùng đất có dịch phải đỗ ở ngoài cảng trước khi được cập bến.

Điều trị tại nhà giúp tỷ lệ t‌ử von‌g thấp

Ông Giorgio Palu, một trong những nhà virus học hàng đầu châu Âu và là cố vấn khoa học của chính quyền Veneto, cho rằng một yếu tố quan trọng khác cần phải nhắc đến là số bệnh nhân nhiễm Covid-19 được đưa vào bệnh viện ở khu vực này.

Khi dịch bệnh mới bùng phát, số bệnh nhân nhiễm Covid-19 được đưa vào bệnh viện điều trị ở vùng Lombardy là 65%, theo ông Palu.

Tuy nhiên tỷ lệ này ở vùng Veneto chỉ là 20%, và phần lớn người bệnh được yêu cầu ở nhà trừ khi cần chăm sóc đặc biệt.

"Đã có những hướng dẫn khác nhau được đưa cho các bệnh nhân bởi giới chức y tế các vùng khác nhau. Đúng là có nhiều xét nghiệm hơn ở Veneto, nhưng người bệnh được giữ ở nhà thay vì đến bệnh viện. Càng có nhiều bệnh nhân được đưa tới bệnh viện, bạn sẽ có nhiều ca nhiễm hơn. Bạn vô tình tạo ra một đợt bùng phát vì lúc đầu không ai chú ý đến việc xét nghiệm bác sĩ và y tá, và thế là những người đó mang virus về nhà", ông Palu giải thích.

Quan sát của ông Palu được đưa ra trong bối cảnh đã có hơn 60 bác sĩ và nhân viên y tế ở Italy qua đời vì nhiễm virus, nhưng phần lớn những trường hợp này xảy ra ở vùng Lombardy. Vào tháng trước, một nhóm các bác sĩ ở bệnh viện Papa Giovanni XXIII ở Bergamo cảnh báo rằng các bệnh viện có thể trở thành nguồn lây nhiễm chính virus corona, và kêu gọi điều trị các bệnh nhân tại nhà.

"Chúng tôi đang phát hiện ra rằng các bệnh viện có thể là nguồn lây nhiễm chính Covid-19. Chúng (các bệnh viện) tràn ngập những người nhiễm bệnh và thúc đẩy việc lây nhiễm cho các bệnh nhân không có virus", nhóm các bác sĩ ở Bergamo viết trên tạp chí khoa học New England Journal of Medicine.

Theo giáo sư Palu, vùng Veneto có một hệ thống rộng lớn các trung tâm y tế nhỏ hơn, và chúng được sử dụng để chẩn đoán và điều trị cho các bệnh nhân theo cách nhằm tránh không đưa họ tới các bệnh viện lớn.

Thêm nữa, vùng Lombardy có nhiều bệnh viện tư nhân hơn so với ở Veneto, và điều đó góp phần khiến cho nhiều bệnh nhân nhiễm virus ở Lombardy được đưa đến bệnh viện hơn là ở Veneto.

Các bác sĩ Italy cho rằng bệnh viện có thể là nơi thúc đẩy sự lây nhiễm của virus corona. Ảnh: AP.

Cũng theo ông Palu, sau khi thủ tướng Italy chỉ trích hệ thống y tế ở Lombardy, giới chức tại đây đã chịu áp lực về mặt chính trị và phải để các bệnh viện tiếp nhận nhiều bệnh nhân hơn thay vì yêu cầu họ điều trị tại nhà.

Tâm trạng của người dân cả hai vùng đều vẫn rất nặng nề.

"Chúng tôi có mắc sai lầm không? Chắc chắn là có", ông Giulio Gallera, người đứng đầu bộ phận phúc lợi của vùng Lombardy, cho biết.

"Chúng tôi luôn cố gắng hết sức để cung cấp sự chăm sóc cần thiết cho những người tới các bệnh viện của chúng tôi... chung tôi đã làm tốt nhất có thể", ông Gallera nói thêm.