“Huấn luyện tuyệt vọng” là cụm từ mà 2 “kiến trúc sư” của CIA, Bruce Jessen và James Mitchell, gọi chương trình tr‌a tấ‌n mà họ thiết kế, theo một nghiên cứu của nhà tâm lý học Martin Seligman năm 1972. Theo đó, người tra khảo sẽ làm mọi cách bẻ gãy khả năng tự chủ của từng cá nhân, đến khi họ bắt buộc phải phục tùng cả về thể chất lẫn tinh thần, theo The Guardian.

Quá trình hồi phục, theo nhiều nhà tâm lý học, bác sĩ, nhân viên cứu trợ và nhà hoạt động xã hội, là rất gian khổ, thường xuyên gặp thất bại, thậm chí có thể mất cả đời nếu may mắn thành công.

“Những ám ảnh đó sẽ theo họ suốt cả đời”, The Guardian trích lời cựu thiếu tướng quân đội Mỹ, nhà tâm lý học Stephen Xenakis.

Trong bản báo cáo về Chương trình giam giữ và thẩm vấn của CIA vừa được công bố ngày 9.12 (giờ Mỹ), Ủy ban tình báo Thượng viện đề cập rất rõ ràng về hậu quả mà hoạt động tr‌a tấ‌n của CIA để lại cho tù nhân.

Tại Afghanistan, nhiều tù nhân tỏ ra khúm núm ngay khi các cai ngục mở cửa buồng giam. Các nhân viên điều tra CIA thậm chí nhận xét vài người “trông như con chó bị nhốt trong chuồng”, theo The Guardian.

Các bác sĩ điều trị cho biết, nạn nhân sống sót sau các vụ tr‌a tấ‌n đã thay đổi vĩnh viễn. Chứng trầm cảm, lo âu, sự thay đổi tính cách, ảo giác và mong muốn t‌ּự t‌ּử ám ảnh họ nhiều năm sau khi được thả. Nhiều người trở nên cực kỳ sợ nước sau khi bị trấn nước hàng chục, thậm chí hàng trăm lần, theo bác sĩ tư vấn tâm lý William Hopkins của tổ chức Freedom From Torture. “Chúng tôi mất hết hi vọng. Chúng tôi buộc phải để người khác quyết định mọi việc”, Jabuli (nhân vật xin được giấu tên), từng trải qua 7 tháng trong buồng tr‌a tấ‌n của CIA, chia sẻ với The Guadian, “Bạn sống với nỗi sợ sẽ bị họ quay lại và tiếp tục tr‌a tấ‌n, cho dù hiện bạn đã ở nơi an toàn”.

Tina Foster, luật sư của Redha al-Najar, người bị CIA cho là vệ sĩ của Bin Laden, kể rằng một cố vấn quân đội Mỹ, sau khi quan sát quá trình thẩm vấn của CIA lên thân chủ của bà, đã nói rằng nếu các hoạt động này bị phát hiện, thì bất cứ lực lượng nào tiến hành đều có nguy cơ đặt quân đội Mỹ vào tình trạng nguy hiểm, theo Chicago Tribune.

Moazzam Begg, một tù nhân được đề cập trong bản báo cáo của Thượng viện, tố cáo rằng ông đã “bị buộc phải làm mọi thứ, ký mọi tài liệu mà CIA yêu cầu” sau khi trải qua quá trình thẩm vấn nâng cao của cơ quan này, theo RT.

Bản báo cáo được Thượng viện công bố hôm 9.12 (giờ Mỹ) đã tạo nhiều phản ứng trái chiều, không chỉ trong nội bộ chính phủ Mỹ, mà còn ở nhiều nước trên thế giới. Giám đốc đương nhiệm của CIA, John Brennan, sau  đó đã yêu cầu nước Mỹ bỏ qua quá khứ, điều mà các nạn nhân bị tr‌a tấ‌n khó có thể chấp nhận, theo The Guardian.