Trong những số trước, Báo Quân đội nhân dân Điện tử đã giới thiệu về huyền thoại Eli Cohen, điệp viên Mossad hoàn hảo (Mossad - cơ quan tình báo của Israel) nhưng lại nổi tiếng không chỉ ở Israel mà còn trong cả thế giới Ả Rập.

Tuy nhiên, Eli Cohen chỉ là một trong số rất nhiều điệp viên Mossad huyền thoại và hoạt động tình báo của ông cũng chỉ là một trong rất nhiều điệp vụ chiến lược có tác động to lớn đến một Israel ngày nay. Mossad nổi tiếng là một trong những cơ quan tình báo được coi là hiệu quả nhất với nhiều kỳ tích. Trong số những điệp vụ nhạ‌y cả‌m của mình, có lẽ quyết định “tìm mua” một chiếc MiG-21, máy bay chiến đấu tiên tiến nhất thời kỳ đó, là một nhiệm vụ khó khăn nhưng đáng nhớ nhất với rất nhiều điệp viên Mossad, đặc biệt là người đứng đầu tổ chức này khi đó - Meir Amit.

Người thay đổi Mossad

Meir Amit, người kế nhiệm Isser Harel, là một người đặc biệt, có tính cách dứt khoát, đôi khi thẳng thừng và kỳ quặc. Cuộc đời của Meir Amit là gắn liền với những thay đổi cơ bản trong Mossad. Isser Harel sinh ra ở Nga, thuộc thế hệ lão thành, trong khi Meir Amit sinh ra ở Israel, từng tham chiến trong quân đội Israel và gia nhập Mossad sau nhiều năm mang trên mình bộ quân phục. Thế hệ của Isser Harel kín tiếng và ẩn danh trong hoạt động. Trong khi đó, Meir Amit là một quân nhân và có rất nhiều bạn bè, đồng ngũ biết công việc của Meir Amit khi phụ trách Mossad. Cuộc sống trong bóng tối không dành cho Amit. Trong khi Isser Harel có sức hút và sự bí ẩn của riêng mình, thì Meir Amit lại có sự bộc trực và uy quyền những tháng năm quân ngũ mang lại.

Dưới sự dẫn dắt của Meir Amit, đã có nhiều thay đổi trong hoạt động của các điệp viên Mossad. Ảnh: Logo của Mossad; nguồn: Alamy

Sinh ra ở Tiberias, lớn lên ở Jerusalem và cuối cùng trở thành một phần của cộng đồng Alonim, Meir Amit dành phần lớn cuộc đời mình trong quân ngũ. Gia nhập tổ chức bán vũ trang Haganah từ năm 16 tuổi, là tiểu đoàn trưởng khi Lực lượng phòng vệ (Quân đội) Israel được thành lập, Meir Amit bị thương trong chiến tranh Ả Rập - Israel và sau đó thăng tiến nhanh trong quân đội. Là Tư lệnh Lữ đoàn Golani tinh nhuệ, Chỉ huy trưởng trong chiến dịch Sinai, Tư lệnh miền Nam, và sau đó là Tư lệnh Bộ tư lệnh Trung ương, Meir Amit chắc chắn sẽ trở thành Tổng tham mưu trưởng nếu như không phải nằm liệt giường trong một năm sau một lần nhảy dù.

Sau khi hồi phục một phần, sau một thời gian dài dưỡng bệnh và học tập tại Đại học Columbia, Meir Amit được bổ nhiệm làm giám đốc Aman (Cơ quan tình báo quân đội) để rồi sau đó, tháng 4-1963, Thủ tướng Ben-Gurion đã chỉ định Meir Amit thay thế Isser Harel. Những bước đi đầu tiên của Meir ở Mossad là không hề dễ dàng. Nhiều đồng nghiệp của Isser Harel đã từ chức trong khi nhiều người khác cũng dần dần bỏ đi. Đó là bởi dưới sự lãnh đạo của Amit, một sự thay đổi bên trong Mossad đã bắt đầu.

Cuối năm 1963, Ben-Gurion từ chức và người kế nhiệm là phụ tá thân cận Levi Eshkol, kiêm nhiệm vị trí Bộ trưởng quốc phòng. Sau khi thay thế Isser Harel, Meir Amit đã thiết lập một mối quan hệ đặc biệt thân thiết với Ma-rốc. Trên thực tế, mối quan hệ hợp tác với Ma-rốc đã bắt đầu trong nhiệm kỳ của Isser Harel với những liên hệ đầu tiên được thực hiện bởi Yaacov Caroz và Rafi Eitan khi vua Ma-rốc Hassan II lo sợ một âm mưu ám sát đang nhắm vào mình và đã tìm đến nhờ Mossad đảm bảo an ninh cá nhân.

Sau khi nâng cấp quan hệ của Mossad với Ma-rốc, Meir Amit cũng dẫn dắt cơ quan tình báo Israel tham gia vào một chiến dịch khác cực kỳ quan trọng đối với hoạt động phòng thủ của Israel: Liên minh với người Kurd ở Iraq. Trong hồi ký của mình, Meir Amit viết: “Vào cuối năm 1965, giấc mơ của chúng tôi bắt đầu trở thành hiện thực. Điều khó tin đã xảy ra. Một phái đoàn chính thức của Israel đã tới địa bàn của Mullah Mustafa Barzani (thủ lĩnh lực lượng nổi dậy người Kurd ở miền Bắc Iraq)”.

Liên minh với người Kurd đem lại lợi ích thực sự cho Israel, bởi khi lực lượng này mạnh lên, việc đối phó với họ sẽ khiến Iraq bị chi phối và lơ là với Israel. Với việc mở rộng hoạt động của các lưới điệp báo, Meir Amit đã thực sự tiến hành nhiều bước thay đổi đối với hoạt động của Mossad.

Nhiệm vụ bất khả thi?

Trong khi mối quan hệ với người Kurd đang phát triển, Meir Amit lại bắt đầu lên kế hoạch cho một chiến dịch mới của Mossad. Chiến dịch này có mật danh là “Yahalom” (kim cương). Có lẽ đây là chiến dịch mà “người thay đổi Mossad” tự hào nhất.

Khi Meir Amit hỏi Tư lệnh Lực lượng Không quân, Tướng Ezer Weizman rằng Mossad có thể làm gì cho Không quân Israel, Ezer Weizman nói ngay: “Meir này, tôi muốn có một chiếc MiG-21”. MiG-21 là máy bay chiến đấu tiên tiến nhất vào thời điểm đó và rất nhiều quốc gia Ả Rập đã được mua chiến đấu cơ này. Tuy nhiên, MiG-21 không thể “có mặt” tại Israel và các nước phương Tây.

Trước đó, các kế hoạch “đánh cắp” chiếc máy bay đều đã bị phá sản. Nỗ lực đầu tiên do điệp viên Mossad Jean Thomas tiến hành tại Ai Cập. Nhóm của Thomas có nhiệm vụ tìm một phi công lái một chiếc MiG-21 sang Israel để đổi lấy 1 triệu USD. Họ đã tìm được và liên hệ với một phi công tên là Adib Hanna. Tuy nhiên, Adib đã báo chính quyền Ai Cập về âm mưu này. Thomas cùng cha của mình và ba người khác bị bắt và buộc tội gián điệp. Tháng 12-1962, hai cha con Thomas bị tre‌o c‌ổ, trong khi ba người còn lại lĩnh án tù.

Nỗ lực thứ hai được thực hiện tại Iraq sau đó. Các điệp viên Mossad đã tiếp cận hai phi công mà họ cho rằng sẽ giúp mang một chiếc MiG-21 đến Israel. Tuy nhiên, nỗ lực này cũng bất thành do hai phi công này từ chối hợp tác.

Hình thành chiến dịch

Từ đề nghị của Tư lệnh Không quân Ezer Weizman, Meir Amit quyết định giao nhiệm vụ cho Rehavia Vardi, một sĩ quan hoạt động kỳ cựu. Nhiều năm sau, Vardi tiết lộ: “Chúng tôi đã dành nhiều tháng để thực hiện chiến dịch này. Khó khăn chính là làm thế nào để biến ý tưởng thành hành động". Trên thực tế, việc cài cắm điệp viên vào lực lượng vũ trang của Iraq đã được xem xét, nhưng hoàn toàn bất khả thi. Do dó, Mossad đi đến quyết định sẽ tìm cách thuyết phục một phi công của Iraq đào tẩu cùng một chiếc MiG-21.

Sau khi nhận nhiệm vụ, Vardi dành nhiều thời gian đi tìm người có khả năng đáp ứng được nhiệm vụ này trong khắp thế giới Ả Rập. Sau nhiều tuần lăn lộn, Vardi nhận được báo cáo từ Tùy viên quân sự của Israel tại Iran Yaacov Nimrodi. Báo cáo cho biết Yossef Shemesh, một người Iraq gốc Do Thái, có mối liên hệ với một phi công có thể “đánh cắp” một chiếc MiG-21 và mang về Israel.

Yossef Shemesh có biệt tài là có thể kết bạn với tất cả mọi người và khiến ai cũng tin tưởng anh ta. Nimrodi quyết định thử thách Shemesh bằng cách cử người này đi thực hiện một vài hoạt động điệp báo thứ cấp. Shemesh đã xuất sắc vượt qua tất cả các bài kiểm tra.

Khi đó, bạn gái của Yossef Shemesh có em gái là Camille. Chồng của Camille, Munir Redfa, là phi công đang phục vụ trong Không quân Iraq. Thông qua bạn gái của mình, Shemesh biết rằng Redfa đang bất mãn bởi mặc dù là một phi công lái MiG-21 thuộc hàng xuất sắc nhưng không được thăng tiến trong quân đội. Là một người đầy tham vọng, Munir Redfa quyết định phải rời bỏ Iraq. Mossad lập tức nắm lấy cơ hội!