Tại bến tàu South Brooklyn ở thành phố New York, hơn 20 xe đầu kéo đông lạnh, mỗi chiếc dài khoảng 15 m, được xếp sát cạnh nhau. Nơi đó từng là bãi đỗ xe, nhưng nay được chuyển đổi thành cơ sở lưu trữ th‌i th‌ể đông lạnh. Trên lối vào, người ta treo một tấm biển chỉ dẫn đường tới phòng làm việc của "người điều hành tang lễ".

Nhà chức trách New York tin địa điểm hoang vu, yên ắng này sẽ giúp tránh lặp lại một trong những thảm kịch gây chấn động nhất của làn sóng dịch bệnh Covid-19 đầu tiên, khi số người chết tăng vọt vượt quá khả năng xử lý th‌i th‌ể của chính quyền thành phố.

Đầu tháng 12, các xe đầu kéo tại cơ sở đặt ở bến cảng chứa 570 th‌i th‌ể, trong đó 530 người t‌ử von‌g vì Covid-19. Phần lớn số này đã được đông lạnh trong nhiều tháng. Vẫn còn nhiều chỗ trống đề phòng trường hợp khẩn cấp.

Bài học từ làn sóng thứ nhất

New York chứng kiến làn sóng chết chóc đáng sợ quét qua khi thành phố này trở thành tâm điểm dịch bệnh của thế giới vào mùa xuân. Đã có tới 17.507 ca t‌ử von‌g vì Covid-19 từ 14/3-18/6. Vào đỉnh điểm dịch bệnh đầu tháng 4, New York có hơn 800 người t‌ử von‌g trong một ngày.

Thời điểm đó, hơn 135 xe đầu kéo đông lạnh đã được bố trí quanh các bệnh viện. Hình ảnh những thùng hàng lạnh lẽo chứa đầy t‌ử th‌i trở thành một trong những ám ảnh kinh hoàng nhất về khủng hoảng y tế mà thành phố phải trải qua.

Khi số người chết tăng vọt, các nghĩa trang và lò hỏa táng hoạt động hết công suất cũng không thể giải quyết tình trạng quá tải. Người ta phải đặt thêm những chiếc kệ bên trong thùng hàng để tăng gấp đôi sức chứa của những xe đầu kéo.

Cảnh chết chóc diễn ra ở nhiều nơi. Tại một nhà tang lễ, người ta phát hiện hàng chục th‌i th‌ể đang phân hủy tại phòng viếng cũng như trong thùng hàng hai xe tải đỗ bên ngoài.

Để giải tỏa tình trạng quá tải th‌i th‌ể, Văn phòng giám định y tế đã cho phép chôn cất tạm thời hàng chục th‌i th‌ể vô thừa nhận tại nghĩa trang thành phố ở Hart Island vào tháng 4.

Tuy nhiên, cơ quan này sau đó đã yêu cầu chuyển đổi nhà kho tại cảng Nam Brooklyn thành cơ sở lưu trữ đông lạnh dài hạn th‌i th‌ể người chết. Quyết định này cho phép gia đình xác nhận th‌i th‌ể người thân trước khi chôn cất.

"Họ đã nghĩ ra việc dùng thùng hàng đông lạnh để lưu trữ lâu dài. Và cách làm này đã chứng minh được hiệu quả. Tôi nghĩ đây sẽ là làn sóng của tương lai, nó được xã hội chấp nhận và ít nhạ‌y cả‌m hơn việc chôn cất tạm thời", John Fudenberg, Giám đốc điều hành Hiệp hội giám định và khám nghiệm y khoa quốc tế, nói.

Tìm ra địa điểm an toàn để cất giữ hàng trăm th‌i th‌ể trong thời gian dài là một trong những câu hỏi hóc búa nhất đã tìm ra lời giải trong làn sóng dịch bệnh đầu tiên. Các bệnh viện, nhà tang lễ, cũng như Văn phòng giám giám định y tế tin điều này sẽ có thể có ích khi làn sóng thứ hai ập đến New York.

Chuẩn bị cho làn sóng thứ hai

Tuần trước, Văn phòng giám giám định y tế cho biết các bệnh viện công của thành phố đã hủy bỏ một số hình thức phẫu thuật để nhường chỗ phục vụ số bệnh nhân Covid-19 đang tăng nhanh. Số ca t‌ử von‌g vì virus corona tại New York hiện là khoảng 35 trường hợp mỗi ngày, tăng gần 4 lần so với đầu tháng 11.

Lúc này, cuộc khủng hoảng y tế vào mùa xuân chưa có dấu hiệu sẽ xảy ra, nhờ cải thiện trong công tác điều trị và sự xuất hiện của vaccine.

Số liệu giữa tháng 12 từ các bệnh viện cho biết nhà xác chứa trung bình 15 th‌i th‌ể mỗi cơ sở, tương đương khoảng 25% sức chứa, Hiệp hội bệnh viện New York cho biết.

"Khi lập kế hoạch, chúng tôi luôn sẵn sàng cho kịch bản tồi tệ nhất, tôi tự tin New York đã chuẩn bị cho tình huống đó. Nhưng tôi kỳ vọng chúng ta sẽ không trải qua điều tương tự như mùa xuân", giáo sư Barbara Sampson, giám định viên y khoa trưởng của thành phố, cho biết.

quan tài chứa th‌i th‌ể được đưa xuống hố chôn tập thể tại Hart Island. Ảnh: AP.

Trước dịch bệnh, mỗi ngày có khoảng 150 người chết ở New York. Cộng với 100 ca t‌ử von‌g mỗi ngày vì Covid-19, khả năng chống chịu của hệ thống y tế, tang lễ thành phố vẫn gặp thách thức lớn.

"Có một cảm giác sợ hãi thực sự bao trùm lấy chúng tôi", Patrick Kearns, người điều hành 3 cơ sở tang lễ ở Queens và 1 cơ sở ở Long Island, cho biết.

Những tháng qua, chính quyền thành phố đã yêu cầu các bệnh viện xây dựng lại kế hoạch kiểm soát các trường hợp t‌ử von‌g, tăng cường nhân viên tại nhà xác, bố trí địa điểm cho xe đầu kéo đông lạnh, cũng như chuẩn bị nhân lực xử lý giấy tờ và an ủi gia đình người t‌ử von‌g.

Hàng nghìn túi đựng th‌i th‌ể đã được nhà chức trách phân phát tới các bệnh viện.

Tuy nhiên, giáo sư Sampson và nhiều người khác cho biết nhà kho cảng South Brooklyn là cơ sở sẽ giúp tạo ra khác biệt lớn nhất so với mùa xuân trong trường số ca t‌ử von‌g tăng cao.

Thay đổi cách xử lý th‌i th‌ể

Sau vụ khủ‌ng b‌ố 11/9/2001, Văn phòng giám định y tế đã cho phép lưu giữ th‌i th‌ể người tại nhà kho ở cảng này. Với sự hỗ trợ của chính phủ liên bang, thành phố New York đã mở cửa trở lại địa điểm để lưu trữ th‌i th‌ể, vài ngày sau khi hình ảnh chôn cất tạm thời th‌i th‌ể vô thừa nhận ở Hart Island được công bố.

Hình ảnh những th‌i th‌ể vô thừa nhận được tạm thời đưa xuống hố chôn tập thể tại Hart Island hồi đầu tháng 4 gây sốc cho cả nước Mỹ. Kinh hãi trước những gì xảy ra, các gia đình nạn nhân cầu xin bệnh viện lưu giữ th‌i th‌ể lâu hơn, khiến các cơ sở y tế quá tải đồng loạt.

Hôm 28/4, New York mở cửa cơ sở lưu trữ đông lạnh lâu dài, có sức chứa 1.500 th‌i th‌ể.

"Mọi chuyện đã hoàn toàn thay đổi. Tôi hy vọng chúng ta sẽ không cần đến cơ sở đó, nhưng việc biết rằng cơ sở đó sẵn sàng hoạt động, là một phần của những gì đã được chuẩn bị, là điều vô cùng an ủi", Jenna Mandel-Ricci, chuyên gia của Hiệp hội bệnh viện New York, nói.

Cơ sở lưu trữ đông lạnh th‌i th‌ể ở New York. Ảnh: New York Times.

Nhà xác thảm họa số 4 là tên của cơ sở đặt tại cảng South Brooklyn. Khi khủng hoảng lên tới đỉnh điểm, vệ binh quốc gia và nhân viên liên bang đã giúp vận chuyển và lưu trữ hàng nghìn th‌i th‌ể tại đây.

Vào cuối tháng 5, nhà xác tại cảng South Brooklyn chứa 2.137 th‌i th‌ể, trong đó 1.468 th‌i th‌ể được đông lạnh dài hạn, còn 669 th‌i th‌ể được đặt trong các xe đầu kéo.

Tới hôm 4/12, nhà chức trách cho biết vẫn còn 529 th‌i th‌ể được lưu trữ đông lạnh dài hạn, trong khi 40 th‌i th‌ể được đặt trên xe đầu kéo.

New York không đặt giới hạn thời gian th‌i th‌ể có thể được lưu trữ ở Nhà xác thảm họa số 4. dịch vụ lưu trữ tại đây cũng hoàn toàn miễn phí, giáo sư Sampson nói.

Bà Sampson cho biết những th‌i th‌ể được lưu trữ đông lạnh hiện nay gồm người t‌ử von‌g vì Covid-19 cũng như các lý do khác. Cơ sở này cũng có địa điểm để những người điều hành tang lễ tiến hành khâm liệm th‌i th‌ể.

Mặc dù vậy, th‌i th‌ể vẫn tiếp tục được chôn ở Hart Island. Năm nay, 2.225 th‌i th‌ể đã được chôn tại nghĩa trang thành phố, nhiều nhất trong hàng thập kỷ. Việc chôn cất tại Hart Island được thực hiện theo yêu cầu của gia đình, hoặc bởi th‌i th‌ể không có ai xác nhận sau 2 tháng.

Trong làn sóng dịch bệnh đầu tiên, các bệnh viện lắp đặt thêm kệ chứa th‌i th‌ể bên trong xe đầu kéo để tăng sức chứa tối đa. Tuy nhiên, những kệ này không ổn định, có thể đổ sập khi xe di chuyển.

Lần này, các bệnh viện được yêu cầu không bố trí thêm kệ chứa th‌i th‌ể, tránh nguy cơ nhà chức trách nhầm lẫn trong xác định th‌i th‌ể của người đã khuất.

"Sau tất cả những gì chúng ta đã trải qua, mất việc làm, mất người thân, điều duy nhất có thể khiến mọi thứ tồi tệ hơn là Văn phòng giám định y tế hay người quản lý tang lễ nhầm lẫn th‌i th‌ể của người quá cố", giáo sư Sampson nói.