Xem Video: Nhãn lồng Hưng Yên tiêu thụ thuận lợi nhờ xúc tiến thương mại

Ông Vương Văn Oanh, người chuyên trồng nhãn đường phèn ở khu phố Nam Tiến, phường Hồng Châu (thành phố Hưng Yên) cho biết, hiện nay, số lượng cây nhãn loại này ở Hưng Yên không còn nhiều. Gia đình ông hiện có trên 2 mẫu trồng chủ yếu giống nhãn đường phèn và cùi vân. Nhãn đường phèn có đặc điểm là quả nhỏ, trung bình khoảng 100 quả/kg, bên ngoài vỏ có màu da đồng. Khi bóc lộ ra cùi dày ánh vàng, vân múi căng, róc cùi, róc hạt; hạt nhỏ, nhăn, sắc đen ánh nâu đỏ. Nhãn đường phèn chuẩn, ngon phải bảo đảm 3 yếu tố: khi đưa lên miệng ăn thấy mềm mà giòn, ngọt mà thanh, hương thoang thoảng như mùi mật ong. Năm nay, ông Oanh ước thu 2 tấn nhãn đường phèn, 3 tấn nhãn cùi vân, toàn bộ được khách hàng đặt trước làm quà biếu.

Tuy nhiên, loại quả ngon và quý này lại không có lợi thế về mẫu mã, năng suất không cao so với các giống nhãn khác đang được trồng phổ biến ở Hưng Yên. Nhiều hộ trước đây từng trồng nhãn đường phèn thậm chí còn chặt bỏ, chuyển sang trồng giống nhãn khác. Chính vì vậy, hễ nhà nào còn cây nhãn đường phèn ngon khách đã đặt từ đầu mùa, với mức giá cao hơn so với nhãn hương chi rất nhiều. Hiện tại, nhãn đường phèn đang được bán với mức giá 130.000 -150.000 đồng/kg (loại đặc biệt); 100.000 đồng/kg cho dòng nhãn đường phèn thường.

Nhận thấy nhu cầu khách tìm mua và giá bán nhãn đường phèn cao, những năm gần đây một số nhà vườn trong tỉnh cũng đã tìm cách nhân giống, áp dụng khoa học kỹ thuật vào canh tác để tăng năng suất, sản lượng cho loại cây này. Thế nhưng ngay cả những người làm vườn giàu kinh nghiệm vẫn “bó tay” khi can thiệp cho nhãn đường phèn đậu quả, bởi nó rất “khó tính”, thường cho năng suất chỉ bằng một nửa so với nhãn hương chi. Đó là chưa kể, không phải năm nào cây cũng ra quả và cho quả ngon.

Với hơn 30 năm kinh nghiệm chăm sóc nhãn đường phèn, ông Oanh cho biết thêm: Việc ứng dụng các kỹ thuật mới nhằm tăng khả năng phân hóa mầm hoa, kíc‌h thí‌ch cây đậu quả được ứng dụng thành công trên nhiều giống nhãn phổ biến hiện nay, nhưng không cho hiệu quả đối với cây nhãn đường phèn, thậm chí có khi làm hỏng cây. Do đó, tôi thường để cây phát triển tự nhiên và tùy vào đặc điểm từng giống, từng cây để tác động cơ học bằng cách tiện cành, xới nhẹ rễ để kíc‌h thí‌ch cây ra hoa, đậu quả. Với mong muốn bảo tồn và nhân rộng giống nhãn quý, không giấu cho riêng mình, ông Oanh còn có 5 sào vườn ươm cây giống nhãn đường phèn, cùi vân. Mỗi năm ông bán 1.000 - 2.000 cây nhãn giống và hàng nghìn mắt ghép cho người dân trong và ngoài tỉnh với giá 20.000 đồng/mắt ghép hay từ 500.000 đồng/cây trở lên.

Nhiều năm nay, vườn nhãn của gia đình ông Dương Văn Dáng ở xã Quảng Châu (thành phố Hưng Yên) trở thành địa chỉ quen thuộc của nhiều khách hàng. Gia đình ông hiện trồng 7 sào nhãn thì có tới 5 sào là diện tích nhãn cùi vân. Từ cây nhãn cùi vân cổ khoảng 100 năm tuổi có từ thời cụ thân sinh ra mình, ông Dáng đã chiết cành để nhân giống ra hàng loạt những cây nhãn có tuổi đời từ 35 năm trở lên. Với kinh nghiệm và kỹ thuật chăm sóc tốt, những cây nhãn cổ này rất xanh tốt, năm nào cũng cho những chùm quả sai trĩu cành… Năm nay, diện tích nhãn cùi vân của gia đình ông cho năng suất trên 2 tấn, cao gấp đôi năm 2019. Nhờ chất lượng thơm ngon đặc trưng nên toàn bộ nhãn cùi vân của gia đình ông được thương lái đặt mua từ đầu vụ với giá từ 40.000 đến 50.000 đồng/kg. Với giá bán này, ông ước thu khoảng 80 triệu đồng sau khi trừ chi phí. 

Nhãn cùi vân của gia đình ông Dương Văn Dáng ở xã Quảng Châu (thành phố Hưng Yên)

Ông Dáng cho biết: “Nhãn cùi vân thực chất là một trong những giống nhãn cùi cổ từ ngày xưa, dễ dàng phân biệt với các loại nhãn khác. Vỏ quả nhãn có màu vàng, nhẵn, cùi có màu trắng đục, dày, được xếp lồng lên nhau nhìn như đám mây có hình dáng vẩy con tê tê. Khi ăn có vị ngọt sắc, giòn tan. Giống nhãn này thu hoạch vào chính vụ trong tháng 6 âm lịch. Điểm đặc biệt khi trồng giống nhãn này chủ yếu “thuận theo tự nhiên”, không ưa kiểu chăm sóc công nghiệp nên năng suất thường không cao bằng các giống nhãn thông thường. 

Hiện nay diện tích trồng nhãn của tỉnh đạt khoảng 4.845 ha, trong đó có khoảng 4.200 ha cho thu hoạch. Tuy nhiên, diện tích trồng các giống nhãn quý như: nhãn đường phèn, nhãn cùi cổ… hiện chiếm chưa đến 1% tổng diện tích nhãn của tỉnh, do đó mặt hàng này gần như không có bán ở chợ.

Cuối năm 2019, HĐND tỉnh Hưng Yên đã thông qua “Đề án Bảo tồn và phát triển vùng trồng nhãn, vải đặc sản tỉnh Hưng Yên giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030”. Theo đó, đến năm 2025 bảo đảm cơ bản nguồn gen nhãn, vải hiện có của tỉnh được kiểm kê, đánh giá; xây dựng được bộ cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gen nhãn, vải; bảo tồn nguyên trạng đối với các cây nhãn, vải có chất lượng ngon, quý hiếm tại vườn của các chủ hộ sở hữu. Đề án đặt mục tiêu sẽ cải tạo, thay thế các vườn nhãn tạp, những cây già cỗi cho năng suất, chất lượng thấp bằng các giống nhãn đặc sản, có giá trị kinh tế cao. Trong đó, mở rộng diện tích trồng các giống nhãn đường phèn, nhãn cùi cổ chiếm từ khoảng 15 - 20% diện tích nhãn của tỉnh…