Những năm 1900

Với kinh nghiệm dày dạn trong việc sản xuất xe ngựa kéo, William "Billy" Durant sáng lập ra thương hiệu General Motors (GM) vào năm 1908 tại thành phố Flint, bang Michigan (Mỹ). Ngay từ những ngày đầu, Durant muốn tập hợp các nhà sản xuất xe hơi riêng lẻ về một mối, thay vì cạnh tranh với nhau trên thị trường. Trong đó, mỗi thành viên sẽ đảm nhiệm những khâu nhất định. Với ý tưởng này, Durant tăng quy mô GM lên gấp đôi vào năm 1908 bằng cách mua lại Công ty Oldsmobile. Sau đó, ông tiếp tục mua Cadillac, Cartercar, Elmore, Ewing và Oakland vào năm 1909, rồi Welch và Rainier vào những năm 1910.

Những năm 1910

Do quá mải mê đi thu mua các công ty khác, GM gánh khoản nợ khổng lồ 1 triệu USD. Năm 1910, Durant bị một nhóm các ngân hàng "truất ngôi". Nhưng không hề nản chí, ông đứng ra đồng sáng lập thương hiệu Chevrolet và dần mua lại từng cổ phần trong GM. Đến năm 1916, ông thừa đủ quyền lực để quay lại làm Chủ tịch General Motors.

Những năm 1920

General Motors bắt đầu kế hoạch bành trướng ra quốc tế, bắt đầu bằng nhà máy tại Copenhagen (Đan Mạch) năm 1923. Hai năm sau đó, GM thâu tóm Vauxhall Motors và mua lượng cổ phần lớn tại nhà máy ôtô Opel vào 1929. Đến tận ngày nay, Vauxhall và Opel vẫn là hai con bài "đinh" của GM tại thị trường châu Âu. Cũng trong thời kỳ này, GM xây dựng nhà máy tại Argentina, Pháp và Trung Quốc.

Những năm 1930

Yếu tố chính trị bắt đầu dính dáng đến GM vào năm 1936, khi tổ chức Công đoàn ngành ôtô Mỹ (UAW) kêu gọi công nhân của GM tại Flint xuống đường biểu tình. Cuộc đình công kéo dài đến tận tháng 2/1937 mới kết thúc khi GM nhượng bộ và đồng ý gia nhập UAW.

Năm 1937, Công đoàn ngành ôtô Mỹ lêu gọi công nhân ngồi không thay vì làm việc, buộc GM phải gia nhập tổ chức công đoàn. Ảnh: Corbis

Bà Gerenda Johnson, vợ của một trong những công nhân làm việc tại General Motors, dẫn đầu cuộc biểu tình của các bà vợ. Đoàn biểu tình đang đi ngang qua một nhà máy nhỏ của Chevrolet năm 1937. Ảnh: Corbis

Những năm 1940

Trong thời kỳ chiến tranh thế giới, GM chuyển đổi một số dây chuyền sang sản xuất máy bay, xe tăng và xe tải phục vụ quân đồng minh. Nhà máy của GM tại Vauxhall (Anh) được dùng để chế tạo xe tăng cho Thủ tướng Anh Churchill. Nhà máy tại Detroit được Tổng thống Mỹ lúc đó, Franklin D Roosevelt, ca ngợi là "kho vũ khí của nền dân chủ". Tuy nhiên, tình tiết khiến lịch sử lưu tâm là đứa con người Đức của GM, Opel, lại được trưng dụng để sản xuất thiết bị chiến tranh cho phía Đức. Do đó, nhiều người tự hỏi GM có còn quyền quyết định đối với Opel kể từ năm 1939.

CEO của GM và các thành viên công ty chụp ảnh lưu niệm, chào mừng sự ra đời của chiếc ôtô thứ 25 triệu năm 1940. Ảnh:Corbis

Chủ tịch của GM từ 1941, ông C.E. Wilson, đang ngồi nói chuyện với các kỹ sư vừa mới tốt nghiệp đại học năm 1952. Ảnh: Corbis

Một thực tập sinh trẻ đang được huấn luyện trong nhà máy năm 1953. Ảnh: Keystone/Hulton Archive

Chiếc xe Corvettes đầu tiên xuất xưởng tại nhà máy Chevrolet. Đây là chiếc xe gia dụng có vỏ xe làm bằng sợi thủy tinh. Ảnh: Corbis

Những năm 1950

Sau một thập kỷ tiến bộ kỹ thuật, GM đã có nhiều bước phát triển đáng kể. Năm 1953, hãng ra mắt xe thể thao đầu tiên, Chevrolet Corvette với giá 3.498 USD. Năm tiếp sau đó đánh dấu chiếc xe hơi thứ 50 triệu của hãng.

Những năm 1960

Đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các nhà sản xuất nhỏ châu Âu, GM cố gắng đáp trả bằng việc tung mẫu xe Chevrolet Corvair năm 1960. Tuy nhiên, dư luận lo ngại về độ an toàn của chiếc xe mới. Đặc biệt sau khi luật sư Ralph Nader, được mệnh danh là nhà đấu tranh cho quyền lợi người tiêu dùng, xuất bản cuốn sách "Unsafe at Any Speed", Mỹ đã mở một cuộc điều tra quy mô về chất lượng của chiếc xe. Tình hình căng thẳng đến mức năm 1969, GM phải điều trần trước Quốc hội. Hậu quả là trong năm đó, số phận của chiếc Chevrolet Corvair đi đến hồi kết.

Năm 1964, công nhân nhà máy Ellesmere Port chào mừng chiếc xe Vauxhall đầu tiên xuất xưởng. Ảnh: PA Archive

Những năm 1970

Ngành công nghiệp ôtô bị rối loạn, do ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng năng lượng năm 1973. Giá xăng vùn vụt tăng cao sau khi Tổ chức Các nước Xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) áp dụng lệnh cấm vận dầu thô với Mỹ. Tình hình mới buộc GM và các nhà sản xuất khác lao vào chế tạo những chiếc xe nhỏ tết kiệm nhiên liệu.

Công nhân nhà máy đeo mặt nạ bảo vệ trong nhà máy General Motors hồi những năm 70 của thế kỷ trước. Ảnh: Corbis

Ảnh chụp năm 1973. Dây chuyền lắp ráp xe tại nhà máy Oldsmobile, do GM mua lại từ năm 1908. Ảnh: Corbis

Những năm 1980

Lần đầu tiên kể từ khi thành lập, GM gặp thua lỗ do bị cạnh tranh gay gắt và lãnh đạo yếu kém. Để xoay chuyển tình thế, GM đã gửi kỹ sư và nhà quản lý của họ sang Nhật Bản để học hỏi cách làm kinh doanh mới. Tuy nhiên, điều tiên quyết GM cần thay đổi là cung cách sản xuất thì họ không làm được. Giá trị cổ phiếu của GM bắt đầu lao dốc. CEO lúc đó là Roger B. Smith thất bại trong việc cải tổ bộ máy sản xuất. Gần đây, ông này được CNBC xếp vào danh sách 13 CEO Mỹ tệ nhất mọi thời đại.

Nhà máy của GM tại Flint, bang Michigan, đã phải đóng cửa vào năm 1988. Ảnh: Corbis

Những năm 1990

GM suýt rơi xuống vực phá sản vào năm 1991 khi doanh thu sụt giảm gây thua lỗ tới 4,45 tỷ USD. Trong nỗ lực tuyệt vọng để cứu GM, Chủ tịch mới Robert Stempel, người thay thế Roger Smith, quyết định đóng cửa tới 21 nhà máy và sa thải 24.000 nhân công. Tuy nhiên, phải đến đời Chủ tịch sau đó là Jack Smith, số phận GM mới được cứu vớt. Thay vì đóng cửa và sa thải, vị Chủ tịch mới áp dụng một loạt chính sách cắt giảm chi phí, thay đổi bộ máy lãnh đạo. Tuy nhiên, những quyết định của ông gây ra một cuộc biểu tình kéo dài 7 tuần tại nhà máy thành phố Flint.

Năm 1998, công đoàn ngành ôtô Mỹ biểu tình phản đối General Motors. Ảnh: Corbis

2000-2008

Rick Wagoner trở thành CEO của GM vào năm 2000. Ông quyết tâm cải tổ GM bằng một loạt hành động cắt giảm mạnh tay. Tuy nhiên, chúng không ngăn được việc GM bị thua lỗ tới 8,6 tỷ USD trong năm 2005 và mất danh hiệu nhà sản xuất xe hơi hàng đầu thế giới vào tay Toyota năm 2007. Cũng trong năm 2007, thua lỗ của GM lên tới 38,7 tỷ USD. Cơn sốt giá dầu vào giữa năm 2008, và ngay sau đó là đà suy giảm kinh tế là hai đòn mạnh liên tiếp giáng xuống GM cũng như các nhà sản xuất ôtô khác.

Một công nhân Brazil đang lắp ráp linh kiện trong nhà máy của GM tại Sao Caetano do Sul. Ảnh: AFP

Những hàng dài xe Pontiac G-6 của GM đang chờ được đưa lên tàu tại nhà máy lắp ráp Orion. Ảnh: AFP

Năm 2007, Amos Hornsby, thành viên của Công đoàn ngành ôtô Mỹ, đang biểu tình bên ngoài nhà máy lắp ráp xe tải của GM tại Flint, bang Michigan. Lần đầu tiên trong vòng 31 năm, UAW kêu gọi một cuộc biểu tình chống lại GM trên toàn nước Mỹ. Ảnh: Getty Images

Tính đến tháng 10/2008, GM cùng hai đối thủ Chrysler và Ford đều bị cuốn vào cuộc chiến khốc liệt để duy trì sự tồn tại. Cổ phiếu của 3 hãng không ngừng lao dốc trên sàn phố Wall. Các nhà đầu tư không còn tin vào khả năng phục hồi của ba người khổng lồ ngành xe hơi Mỹ. Chính quyền Bush từ chối chi 10 tỷ USD tiền cứu trợ mặc dù GM đã tuyên bố họ có thể bị phá sản nếu không được chi viện.

Năm 2008, một chiếc Chevrolet Bel Air được trưng bày tại đại bản doanh của General Motors. Ảnh: Getty Images

Năm 2008, hàng trăm chiếc xe chưa bán được của General Motors trên bãi đậu xe trước nhà máy tại Sao Bernardo do Campo, Brazil. Ảnh: AFP

Quang cảnh hoang tàn của một nhà máy đã bị đóng cửa của GM năm 2008. Ảnh: Getty Images

Sau khi thắng cử, Tổng thống Barack Obama bắt đầu nỗ lực cứu ba nhà sản xuất xe hơi. Tuy nhiên, nguồn viện trợ 17 tỷ USD của chính quyền đi kèm với một loạt yêu cầu cải tổ khác, mà lúc này đã trở nên khó khả thi.

2009

2009 là năm chứng kiến doanh số bán ra của GM xuống mức thấp nhất trong vòng 26 năm. Tại Đức, các lãnh đạo công đoàn gây áp lực buộc GM châu Âu phải tách ra khỏi công ty mẹ trước khi nó sụp đổ. Khó khăn ngày càng chồng chất trên vai GM.

Ảnh chụp năm 2009. Vẻ đìu hiu bao phủ đại bản doanh của General Motors tại Detroit, bang Michigan. Chính quyền Obama yêu cầu Chủ tịch và CEO Rick Wagoner của GM từ chức như là một điều kiện để GM được nhận tiền cứu trợ. Ảnh: Getty

Ngày 28/5/2009, Thủ hiến bang Hesse (Đức), ông Roland Koch (thứ năm từ phải sang), Bộ trưởng Kinh tế Đức Karl-Theodor zu Guttenberg (thứ tư từ phải sang) và Bộ trưởng Tài chính Đức Peer Steinbrueck (thứ ba từ phải sang) đang trả lời phỏng vấn sau một cuộc họp quan trọng về tương lai của Opel, chi nhánh Đức của GM. Ảnh: Getty Images

Cuối tháng 3, trong nỗ lực cao nhất để cứu vớt GM, Tổng thống Mỹ Obama đã sa thải Chủ tịch Wagoner, tuy nhiên cũng cảnh báo rằng GM và Chrysler vẫn có thể bị phá sản.

Đến tháng 4, một hãng ôtô từ Italy thổ lộ tham vọng thâu tóm hai đứa con châu Âu của GM là Opel và Vauxhall, đồng thời muốn mua một lượng cổ phần lớn trong đối thủ của GM là Chrysler.

Đối diện với hạn chót 1/6, GM dành toàn bộ thời gian của tháng 5 để cắt giảm hàng loạt đại lý. Cổ phiếu của GM xuống mức thấp nhất kể từ thời đại suy thoái những năm 1930.

Tuy nhiên, cố gắng cuối cùng của GM đã thất bại. Vào ngày 27/5, cổ đông của GM gây áp lực buộc hãng nộp hồ sơ xin bảo hộ phá sản bằng cách từ chối chuyển đổi khoản nợ 27 tỷ USD thành cổ phiếu. Số phận của Opel và Vauxhall cho đến hôm nay vẫn chưa được quyết định.

Băng rôn mang dòng chữ "Ai sẽ cứu Opel" treo bên ngoài cửa nhà máy Opel tại Bochum, Đức, hồi tháng 5/2009. Ảnh: AP

Một chiếc Astra đang được lắp ráp tại nhà máy Vauxhall tây bắc nước Anh. Cuộc khủng hoảng của GM bên kia bờ đại dương gây hoang mang cho 5.500 công nhân của GM tại Anh Quốc rằng họ có thể mất việc bất cứ lúc nào. Ảnh: Getty Images