Ngày 15/5, một quan chức quốc phòng cấp cao của Philippines nhận định rằng việc Trung Quốc xây dựng đường băng quân sự trên bãi đá Gạc Ma có thể là bước đi đầu tiên trong kế hoạch của Bắc Kinh nhằm thiết lập khu vực nhận diện phòng không (ADIZ) trên toàn bộ Biển Đông.

Quan chức quốc phòng giấu tên này là người nắm rất rõ về các hoạt động gần đây của Trung Quốc trên quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, trong đó có đá Gạc Ma, bãi đá ngầm bị Trung Quốc cưỡng chiếm bất hợp pháp.

Trước đó, cả Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Philippines đều xác nhận rằng Trung Quốc đang tập kết đất đá, vật liệu để tiến hành các hoạt động xây dựng trên bãi đá này. Các quan chức Philippines nhận định nhiều khả năng Trung Quốc sẽ xây dựng một đường băng dài khoảng 500 mét tại đây.

Quan chức quốc phòng trên nói: “Nếu đây đúng là một đường băng, đây rõ ràng là một mối quan ngại lớn về an ninh.” Ông này cũng nhấn mạnh rằng đây có thể là bước đầu tiên trong kế hoạch của Bắc Kinh nhằm đơn phương thiết lập khu vực nhận diện phòng không trên Biển Đông.

Hồi cuối năm 2013, Trung Quốc cũng đã đơn phương tuyên bố thiết lập ADIZ trên biển Hoa Đông bao trùm cả nhóm đảo tranh chấp Senkaku do Nhật Bản kiểm soát, một động thái bị Mỹ và Nhật Bản kiên quyết phản đối. Hồi tháng Hai vừa rồi, tờ Asahi Shimbun của Nhật cũng đã cảnh báo rằng Trung Quốc đang có âm mưu lập ADIZ trên Biển Đông.

Trung Quốc tuyên bố tất cả máy bay nước ngoài hoạt động trong ADIZ do họ tự tuyên bố phải báo cáo kế hoạch bay với nhà chức trách Trung Quốc. Mỹ cũng cảnh báo rằng Trung Quốc không nên xem xét thiết lập bất cứ vùng nhận diện phòng không nào trên Biển Đông.

Từ năm 2001, Trung Quốc đã ngang ngược cho tàu vận tải đưa vật liệu ra xây dựng các điểm đồn trú vũ trang và nhiều cơ sở quân sự trên 6 bãi đá và rặng san hô thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Trong một báo cáo mật năm 2005, Bộ Quốc phòng Philippines cho biết Trung Quốc đã xây dựng một pháo đài kiên cố và khu hậu cần tại đá Gạc Ma. Theo đó, pháo đài này có thể chống chọi được gió giật 131 km/h. Những bức ảnh do thám do máy bay Philippines chụp được cho thấy binh lính Trung Quốc đồn trú ở đây được trang bị một khẩu pháo hải quân và nhiều súng máy.