Có một thị trấn ở vùng biển nước Pháp, người ta thả những chai rượu vang xuống biển, để cho vang ngon hơn, tăng độ tuổi vang. Nhưng tôi hiểu, đó cũng là một cách người ta lưu giữ ký ức. Và tạo nên sự khác biệt, khi nơi lưu giữ ký ức lại là… biển. Nếu vớt từ biển lên là những chai rượu vang-ký ức, thì vớt từ đời sống con người là những ký ức còn lại. Trong khi thời gian cứ trôi qua.

Nhắc tới rượu vang, tôi lại nhớ có một lễ hội…

Bây giờ uống một chai rượu vang, nhiều khi ta không quan tâm lắm nó xuất xứ từ đâu, được sản xuất ra như thế nào, miễn là nó khiến ta khoái khẩu, nó ngon thật tình. Vậy mà ở Pháp, rượu vang còn có ngày sinh nhật cơ đấy.

Đó là ngày thứ Năm tuần lễ thứ ba của tháng 11 hàng năm. Một ngày sinh nhật đặc biệt, vì nó không bất di bất dịch, tương tự như “Ngày của Mẹ” ở Mỹ. Tôi may mắn trong lần đầu sang Pháp dự một liên hoan thơ quốc tế tại Paris năm 2003, tôi đã được uống chai rượu vang tươi “Beaujolais Nouveau” đúng vào sinh nhật của rượu vang Pháp, ngày thứ Năm của tuần lễ thứ ba tháng 11 năm ấy.

Đúng ngày lễ hội rượu vang, nhưng tôi không tham gia lễ hội, mà uống vang tươi Beaujolais Nouveau tại quán Foyer Viet Nam số 80 phố Monge quận 5 Paris. Với chủ quán Võ Văn Thận, với nhà văn Đặng Tiến, với hai giáo sư toán học là anh Nguyễn Ngọc Giao và anh Hà Dương Tường, chúng tôi đã mở một lúc mấy chai vang tươi lạnh… hôi hổi, và uống theo đúng kiểu uống vang tươi: uống trong vại lớn, như uống bia tươi. Cảm giác đầu tiên khi được uống chai vang tươi thật kỳ lạ: cứ như cả mùa nho của nước Pháp ùa vào cổ họng mình. Bao nhiêu tươi tốt, an lành, mát rượi khiến mình choáng.

Ngày sinh của một chai vang, của những cánh đồng nho nước Pháp sao mà đầy cảm xúc! Chỉ trong 10 ngày, từ những chùm nho tươi nguyên quả và nguyên cuống trên những cánh đồng nước Pháp, rượu vang đã được đóng vào chai và phục vụ người sành vang trên toàn thế giới.

Tôi nhìn kỹ chai vang tươi Beaujolais, nó thật giản dị, y như sự giản dị của một chùm nho tươi. Mùa thu nước Pháp đấy! Nào ai dám bảo mùa thu buồn? Mùa thu sinh nhật rượu vang, vui nổ trời ấy chứ! Cả nước Pháp như ngây ngất trong không khí lễ hội, ngây ngất trong mùi vang tươi thân gần và quyến rũ. Chỉ có lao động giản dị, chỉ có người lao động giản dị mới tạo ra được những ngày lễ hội, ngày sinh nhật như ngày sinh rượu vang tươi “Beaujolais Nouveau” ấy.

Với vang tươi, mùa thu nước Pháp không chỉ có lá vàng rụng trên thảm cỏ xanh các công viên, còn có niềm hứng khởi mỗi năm chỉ đến một lần. Chỉ cần “một giọt… vang” ấy, cộng với trời và mây mùa thu, tôi đã được tiếp thêm rất nhiều năng lượng sống.

Và mới đây, tôi lại được đọc một bài viết trên BBC Travel về một nghi lễ đặc biệt yêu thương ở một vùng lạnh giá và rất ít cư dân sinh sống tại Canada. Đó là nghi lễ công nhận “công dân danh dự” của một thị trấn vùng biển mang tên Newfoundland.

Trong nhiều nghi thức vừa vui nhộn vừa cảm động của “lễ tấn phong” đó, có thủ tục “ôm hôn cá tuyết (đông lạnh)”. Lễ hội này mang cái tên rất hài hước “Screech-in” (Khóc thét). Nhưng “khóc thét” không phải vì cú ôm hôn con cá tuyết đông lạnh, mà vì uống một cốc rượu “rhum truyền thống” - loại rượu dành cho thủy thủ, những người đánh cá tuyết trên biển.

Cá tuyết là một đặc sản của biển Canada, có lúc chính phủ nước này đã cấm đánh cá tuyết khi lượng cá ấy bị sụt giảm trên biển. Nhưng với thời gian, khi lượng cá phục hồi, nghề đánh cá tuyết lại tiếp tục. Có lẽ, tôi phải tìm cách “truy lùng” một con cá tuyết khô Canada để nhấm nháp cho biết. Thế giới rộng lớn nhưng vẫn xiết bao gần gũi, nếu con người biết sống cho đúng bản chân ngay lành dễ thương của con người.

Lễ hội, con đẻ của cộng đồng, của nhân dân, chính là nơi lưu giữ ký ức của cộng đồng, của nhân dân, của dân tộc. Đó là nơi ta gặp lại nguồn gốc cổ xưa của mình, và được giao lưu với những gì mới mẻ nhất mà mình chưa từng biết.