Nói với Nikkei, một nguồn tin từ Bộ Năng lượng và Mỏ của Lào ngày 25-7 cho biết chính phủ sẽ sớm mở cuộc điều tra về sự cố vỡ đập dự án thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy, rà soát khả năng có sai phạm trong vụ này. Tính đến ngày 25-7 đã có ít nhất 26 người được xác nhận đã chết, 131 người vẫn còn mất tích, hàng ngàn người mất nhà cửa.

Theo nguồn tin này, việc mực nước dâng cao vì mưa lớn có thể không phải là nguyên nhân duy nhất khiến con đập này – đã hoàn thành xây dựng 90% - bị vỡ. Nhận định này trùng với nhận định của Giáo sư địa lý Ian Baird tại đại học Wisconsin-Madison và là một chuyên gia về Lào rằng mưa lớn không đủ là nguyên nhân gây ra thảm kịch.

Tỉnh Attapeu ngập sâu trong nước sau khi đập dự án thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy bị vỡ. Ảnh: AP

Giảng viên Chainarong Setthachua tại đại học Maha Sarakham (Thái Lan) cho rằng thảm họa đã có thể được ngăn chặn nếu chủ dự án thủy điện Xe Pian-Xe Namnoy tuân thủ đúng các nguyên tắc an toàn và có hệ thống phản ứng khẩn cấp.

“Đập này không vỡ vì mực nước tràn trong hồ chứa, như nhiều quan chức Lào và các chủ dự án đã cố gắng biện minh. Hồ chứa không quá đầy khi một phần của con đập bị nứt vỡ và bị cuốn đi. Đây rõ ràng cho thấy nguyên nhân thực sự của thảm họa này là xây dựng không đúng cách, và bên xây dựng dự án này phải hoàn toàn chịu trách nhiệm về tổn thất” – theo ông Chainarong. Hồ chứa thủy điện Xe Pian-Xe Namnoy có diện tích 522km2, khả năng trữ khoảng 1 tỉ m3 nước.

Ông Chainarong cho rằng các đối tác trong dự án phải bồi thường cho từng người bị ảnh hưởng vì đập vỡ. Nếu không xem như các đối tác này đã vi phạm các nguyên tắc kinh doanh và bảo vệ quyền con người.

Cứu hộ người dân sau vụ vỡ đập dự án thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy bị vỡ. Ảnh: NYT

Ngày 25-7, các đối tác xây dựng và vận hành dự án – liên doanh giữa các công ty Lào, Hàn Quốc, Thái Lan – đã gửi chuyên gia đến hiện trường.

Công ty Kỹ thuật và Xây dựng SK (Hàn Quốc) cho biết đã phát hiện đập có vết nứt, một phần trên của đập bị nước cuốn trôi một ngày trước khi vỡ. Các kỹ sư công ty đã cố sửa chữa nhưng không cứu được.

“Chúng tôi sẽ nỗ lực hết sức ngăn không để có thêm người chết, bằng việc hợp tác với chính phủ Lào. Chúng tôi sẽ tìm ra nguyên nhân sự cố và nhanh chóng có biện pháp” – công ty xây dựng SK tuyên bố ngày 25-7.

Công ty xây dựng SK thuộc tập đoàn lớn thứ ba Hàn Quốc SK Holdings, là công ty xây dựng cở trung ở Hàn Quốc, chủ yếu thực hiện các hạng mục xây dựng đường, đường sắt, cảng, nhà máy, chung cư. Xây dựng 5 đập thuộc dự án thủy điện Xe-Pian Xe-Namnoy là hợp đồng lớn đối với công ty SK với giá đấu thầu 668,6 triệu USD.

Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in ngày 25-7 cũng đã gửi một đội cứu hộ đến Lào.

“Chính phủ chúng ta phải tham gia cứu hộ không chần chừ, vì công ty của chúng ta liên quan đến dự án xây dựng đập” – Tổng thống Moon nói ngày 25-7.

Hàn Quốc có 2 công ty tham gia liên doanh này, ngoài công ty Kỹ thuật và Xây dựng SK (26% cổ phần) còn cố công ty Điện miền Tây Hàn Quốc (25% cổ phần). Hai công ty còn lại là công ty Điện Ratchaburi của Thái Lan (25% cổ phần), công ty nhà nước Lao Holding State Enterprise của Lào (24% cổ phần).