Reuters dẫn lời một số quan chức giấu tên của Mỹ cho biết tàu chiến tên lửa dẫn đường Higgins và tàu tuần dương Antietam của Hải quân Mỹ hôm 27/5 đi vào vùng 12 hải lý của quần đảo Hoàng Sa, tiến hành hoạt động thao diễn gần các đảo Cây, Tri Tôn và Phú Lâm. Hoạt động này diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn đang cần sự hợp tác của Bắc Kinh để giải quyết vấn đề Triều Tiên. Trong một tuyên bố đưa ra hôm qua, Bộ Quốc phòng Trung Quốc gọi hành động của Mỹ là “khiêu khích” và nói đã cử các tàu và máy bay ra xua tàu của Mỹ.

CNN dẫn lời ông Ian Storey, nhà nghiên cứu cấp cao tại viện nghiên cứu ISEAS Yusof Ishak ở Singapore, nói rằng đây là lần đầu tiên từ thời chính quyền Obama Mỹ đưa nhiều hơn 1 tàu chiến đến thực hiện những hoạt động như vậy.

“Có vẻ như Mỹ đang theo đuổi đường lối cứng rắn hơn với Trung Quốc trên biển Đông…Dù chưa rõ những việc này có gây tác động thực sự nào lên hành vi của Trung Quốc hay không”, ông Storey nói.

Phú Lâm là một trong các đảo mà hai tàu chiến Mỹ vừa tiếp cận. Đây cũng là nơi Trung Quốc đưa các máy bay ném bom có khả năng mang vũ khí hạt nhân đến diễn tập vào đầu tháng này.

Dẫu vậy, ông Storey cho rằng các hoạt động tự do hàng hải của Mỹ đã được lên kế hoạch trước vài tháng để thể hiện sự hậu thuẫn của Mỹ trước thềm Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis đến Singapore vào tuần tới để dự Đối thoại Shangri-la 2018, một diễn đàn thường niên dành cho các bộ trưởng và nhà phân tích quốc phòng hàng đầu. “Ông ấy có thể đề cập các hoạt động tự do hàng hải ở Hoàng Sa và nói: “Chúng tôi đang bảo vệ tự do hàng hải trên biển Đông giống như chúng tôi đang làm trên khắp thế giới”, ông Storey nhận định.

Vài ngày trước, Mỹ rút lời mời Trung Quốc tham dự chiến dịch tập trận trên biển quy mô lớn do Mỹ tổ chức. Chương trình tập trận Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) được tổ chức định kỳ 2 năm tại Hawaii vào tháng 6 và tháng 7. Trung Quốc từng tham gia các đợt trước đây nhằm giúp hải quân hai nước tăng cường khả năng phối hợp và giảm căng thẳng, tránh nguy cơ xảy ra tính toán sai lầm trên biển.

Lầu Năm góc nói rằng họ rút lời mời là để đáp trả lại việc Trung Quốc quân sự hóa các đảo trên biển Đông.