Vinashin nhận những ưu ái vượt tiền lệ quốc tế

Trong cuộc họp báo mới đây về vụ Vinashin, ông Phạm Viết Muôn, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ khẳng định: ”Nói Chính phủ ưu ái Vinashin là không đúng”. dư luận, giới nghiên cứu kinh tế đều không đồng tình với khẳng định này?

Trong một bài trên tờ Thời báo Kinh tế Sài Gòn, ông Nguyễn Quang A, đã mang cả từ điển tiếng Việt (Trung tâm Từ điển học, 2009) giải thích từ "ưu ái". Theo đó, "ưu ái" có nghĩa là “yêu thương và lo lắng cho”.

Tôi xin đơn cử một vài ví dụ điển hình về sự ưu ái này mà công luận đều biết: Phát hành trái phiếu Chính phủ trên thị trường quốc tế được 750 triệu USD, Chính phủ giao ngay cho Vinashin, một việc chưa có tiền lệ trên thế giới là Chính phủ đi vay trên thị trường quốc tế để trao lại cho một doanh nghiệp kinh doanh.

 
Ông Phạm Thanh Bình đến các địa phương được cấp đất với diện tích rất lớn, ở vị trí rất thuận lợi, dù chưa hề có dự án kinh tế - kỹ thuật, các tỉnh đề nghị cung cấp các phương án kinh doanh, dự án đầu tư thì ông Bình đã nhờ can thiệp để được cấp ngay.

Trong một thời gian ngắn, Vinashin đã có quỹ đất rất lớn từ Bắc vào Nam, dùng quỹ đất đó để vay tín dụng ở các ngân hàng và có số nợ khổng lồ mà không doanh nghiệp nào khác có được. Rất nhiều quỹ đất cho đến nay chưa được khai thác, nhiều tỉnh bức xúc đã phải cùng nhau đề nghị Vinashin phải trả lại đất.

Vinashin triển khai đầu tư tràn lan tới hàng trăm dự án. Có tới hàng trăm công ty con từ trại nuôi lợn Vinashin đến cửa hàng ô tô Vinashin trên đường Lê Duẩn (Hà Nội), hay resort ở gần đỉnh Tam Đảo đều mang nhãn hiệu... Vinashin! Mua tàu của Italia không qua giám định kỹ thuật, tàu về không thích hợp, càng hoạt động càng lỗ...

Khi Vinashin có số nợ quá hạn rất lớn, không trả được, lên đến 3.812 tỷ đồng (theo báo cáo của đoàn giám sát của Quốc hội cuối năm 2008), Chính phủ đã có công văn yêu cầu các ngân hàng khoanh nợ cho Vinashin. Theo đó, nợ quá hạn của Vinashin không coi là quá hạn và không được áp dụng lãi suất cao hơn.

Trước tình hình bê bối của Vinashin, thanh tra Chính phủ đề nghị thanh tra thì Vinashin đều được hoãn thanh tra trong năm 2009 và 2010, hoãn cả kiểm toán và kết quả là cho đến nay, khi có phương án tái cơ cấu, Vinashin vẫn chưa được thanh tra, kiểm toán.

Cho đến khi, Ủy ban Kiểm tra Trung ương vào cuộc thì mới có kết luận về ông Phạm Thanh Bình: “Trong huy động, quản lý, sử dụng tiền vốn của nhà nước đã thiếu tinh thầnh trách nhiệm, cố ý làm trái và có biểu hiện vụ lợi cá nhân, gây hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, chính trị”. Hy vọng kết luận này của Ủy ban Kiểm tra Trung ương sẽ không bị hoãn thi hành như đối với thanh tra Chính phủ và vụ việc phải được xử lý nghiêm minh theo pháp luật.

Việc dành những đặc quyền đặc lợi cho các tập đoàn kinh tế cũng đã có tiền lệ ở các nước khác trên thế giới. Vậy các nước đó giới hạn và kiểm soát những đặc quyền đặc lợi của các tập đoàn như thế nào, thưa ông?

Trung Quốc cũng có nhiều tập đoàn doanh nghiệp nhà nước còn lớn hơn Vinashin nhiều lần, hoạt động của các tập đoàn đó cũng còn có vấn đề, song chưa thấy có trường hợp nào phá sản nghiêm trọng như Vinashin.

Kinh nghiệm cho thấy Trung Quốc bổ nhiệm tổng giám đốc tập đoàn có thời hạn và có điều kiện, dựa trên hợp đồng mà giám đốc ký kết khi nhậm chức, trong đó quy định rõ các tiêu chí định lượng khắt khe mà giám đốc phải hoàn thành như: tỷ suất lợi nhuận hàng năm, tỷ lệ tăng năng suất lao động hàng năm, tỷ lệ đổi mới khoa học - công nghệ, tiết kiệm năng lượng, nguyên vật liệu, tỷ lệ tăng lương cho công nhân... phải đạt được.

Như vậy, giám đốc nhận tài sản thì phải nhận trách nhiệm ngay, không như Vinashin cứ trao tiền của, đất đai, quyền kinh doanh mà không quy định điều kiện ràng buộc gì cả.

Hàng năm, đối chiếu với cam kết, Chính phủ đánh giá công khai hoạt động của tập đoàn và tổng giám đốc. Nếu không thực hiện đúng cam kết sẽ bị kỷ luật đến mức sa thải. Cán bộ, công nhân viên đều biết các cam kết và tích cực tham gia thực hiện các cam kết, giám sát việc điều hành của tổng giám đốc.

Các nhà máy nhỏ, kém hiệu quả bị tái cấu trúc lại, có thể bị đóng cửa. Đó là kinh nghiệm tốt, đã được gợi ý nhiều lần nhưng chưa được áp dụng ở Việt Nam.

Phải ngăn chặn nguy cơ Vinashin nhượng quyền sử dụng đất để trả nợ

dư luận đặt câu hỏi, Vinashin sẽ làm gì sau khi được tái cơ cấu? Bởi nếu việc tái cơ cấu chỉ là chuyển một số đơn vị làm ăn cho người khác thì liệu điều đó có giải quyết được nguyên nhân chính khiến Vinashin làm ăn thua lỗ?

Việc tái cơ cấu của Vinashin diễn ra rất vội vã, chưa có phương án kinh tế - kỹ thuật, làm cho dư luận cho rằng đây là một phương án “gán nợ”, nhằm giảm gánh nặng nợ nần của Vinashin.

Đáng chú ý là trong các doanh nghiệp được chuyển giao có nhiều doanh nghiệp thuộc chuyên ngành đóng tàu thủy nên dư luận không rõ các căn cứ, tiêu chí chuyển giao này là thế nào và phục vụ gì cho chuyên ngành đóng tàu của Vinashin trong tương lai.

Nhưng "thuyền trưởng" mới của con tàu Vinashin, ông Trần Quang Vũ tuyên bố, 3 năm nữa tập đoàn này sẽ trả hết nợ?

Đây là điều làm dư luận hết sức ngạc nhiên. Vinashin đang nợ 80.000 tỷ đồng, tương đương 4 tỷ USD, nếu trong 3 năm trả hết nợ, mỗi năm Vinashin phải trả 1 tỷ 330 triệu USD.

Nếu tính tỷ suất lợi nhuận của Vinashin là 20% thì lợi nhuận và doanh thu của Vinashin phải lên đến bao nhiêu là điều chưa có con số chứng minh đáng tin cậy.

Theo tôi, không thể loại trừ khả năng Vinashin có thể nhượng quyền sử dụng đất theo giá thị trường để trả nợ, điều này nhất thiết phải bị ngăn chặn vì đất đai là tài sản quốc gia, giao cho Vinashin kèm theo nhiệm vụ kinh doanh công nghiệp tàu thủy, không phải để mang nhượng lại để trả nợ.