Cuộc tìm kiếm máy bay MH370 của hãng hàng không Malaysia Airlines (mất tích từ ngày 8-3-2014) khiến các nhà khoa học “xới tung” đáy biển sâu thẳm của Ấn Độ Dương trong suốt 1 năm qua.

Dù chiếc máy bay vẫn bóng chim tăm cá nhưng về mặt khoa học, quá trình tìm kiếm và dò xét đáy biển đã giúp các nhà khoa học khám phá nhiều điều về phần sâu thẳm của đại dương mà trước đây, có rất ít thông tin nghiên cứu.

Công tác chụp ảnh và lập bản đồ chi tiết đã hé lộ đáy Ấn Độ Dương có những ngọn núi cao cỡ núi Kosciuszko của Úc (2.228 m), những hẻm núi lớn như Grand Canyon ở Mỹ và cả một rặng núi ngầm dài 34 km chưa từng được biết đến trước đây.

Nhà địa lý học Stuart Minchin của Úc cho biết trước đây thông tin về vùng đáy biển này và hầu hết những vùng biển sâu thẳm khác chỉ được cung cấp chủ yếu qua hình ảnh vệ tinh để giúp các nhà khoa học có được phác thảo sơ bộ.

Một chút thông tin khác được thu thập thêm nhờ những tín hiệu dội lại từ những tàu khu trục sử dụng sóng âm thanh sonar. Nhưng kết hợp cả 2 luồng thông tin này vẫn chưa đủ để giúp các phương tiện dưới nước tìm kiếm MH370 ở vùng biển mà độ sâu có thể xuống đến 6.000 m.

Suốt giai đoạn từ tháng 6 đến 10-2014, công ty thăm dò dưới nước Fugro đã dùng một con tàu phát sóng âm thanh sonar đa tần số để thăm dò hơn 100.000 km2. Sóng sonar sẽ phát đi một chuỗi tín hiệu có dạng cánh quạt và sẽ dội lại khi chạm vào bề mặt đáy biển. Thời gian thu nhận tín hiệu dội lại sẽ giúp các nhà khoa học xác định độ sâu đáy biển và bề mặt dội lại là cứng hay mềm.

Ông Paul Kennedy, giám đốc dự án của Fugro cho biết giai đoạn dò tìm thứ hai sẽ cung cấp những thông tin chi tiết hơn nhờ vào các thiết bị quét (scanners) gắn trên một tàu ngầm không người lái và một số loại xe nghiên cứu nhỏ được đưa xuống đáy biển. Từ tháng 11 năm ngoái, các thiết bị này đã chụp và lập bản đồ khoảng 40% trong 30.000 km2 ưu tiên tìm kiếm. Ông Kennedy cũng cho hay hiện tàu ngầm không người lái đang tìm kiếm bên trong một núi lửa ngầm dưới biển.

Phạm vi tìm kiếm của công ty Fugro và các công ty nghiên cứu quốc tế khác ở vùng biển Ấn Độ Dương.

Ảnh: ATSB

Bằng phương pháp này, các nhà khoa học đã xác định được một số điểm mà độ sâu đáy biển sai khác đến 1,5 km so với số liệu trước đây thu thập từ ảnh vệ tinh. Tiến sĩ Minchin, trưởng khoa Địa chất môi trường ở viện Địa chất Úc, cho biết: “Chúng tôi tìm thấy những tàn tích núi lửa, có núi có đường kính 14 km và cao hơn 2.200 m. Những thông tin này trước đây hoàn toàn không thấy trong dữ liệu nghiên cứu”.

Đáng kể nhất là việc các nhà khoa học tìm ra một rặng núi ngầm dài 34 km, rộng 7 km và cao 1.500 m. Đây cũng là những chi tiết chưa từng được biết đến và chưa từng xuất hiện trên các bản đồ đáy biển trước đây.

Tiến sĩ Minchin nói rằng hiện trọng tâm của đội nghiên cứu vẫn là tìm kiếm máy bay MH370 nhưng những thông tin mới có được trong quá trình tìm kiếm sẽ vô cùng hữu ích cho các nhà địa lý và đại dương học trong nhiều năm tới.

Khu vực tìm kiếm MH370 nằm không xa vị trí gặp nhau cùa 2 mảng kiến tạo Ấn – Úc và Nam Cực, cũng là 2 trong 7 mảng chính kiến tạo nên vỏ Trái Đất theo thuyết kiến tạo mảng. Tiến sĩ Minchin nói: “Những gì bạn đang thấy ở đáy biển lúc này là lịch sử của quá trình 2 mảng kiến tạo đã tách nhau ra sao”. Nhiều dãy núi ngầm dưới biển được hình thành do quá trình 2 mảng kiến tạo tách nhau ra khiến macma nóng chảy bên dưới trồi lên bề mặt và đông lại tạo nên lớp vỏ mới.