Tình trạng thiếu than đá thay vì khí đốt có thể sẽ là nguyên nhân đẩy Ukraine rơi vào bóng tối giá băng trong mùa đông này khi cuộc xung đột ở miền đông đã cắt đứt mọi nguồn cung cấp than đá từng phục vụ đủ cho nhu cầu của quốc gia Đông Âu trước đây.

Kiev cho biết, mọi hy vọng về việc nước này nhận được nguồn cung cấp than đá từ Nga đã bị tan vỡ khi Moscow quyết định ngừng xuất khẩu mặt hàng này sang cho Ukraine.

Chính quyền Ukraine đã phải ban bố tình trạng khẩn cấp trên thị trường điện và khả năng mất điện đang hiền hiện trước mắt nếu như Kiev không thể nhập khẩu than từ các nước khác, giới quan chức và các nhà phân tích trong ngành đã nhận định như vậy.

"Chúng ta hiện tại không có nguồn dự trữ năng lượng, mọi thứ đều đang làm việc ở mức cao nhất và mọi vấn đề kỹ thuật đều có thể dẫn đến tình trạng mất điện nghiêm trọng”, ông Andrey Favorov – giám đốc điều hành của công ty đầu tư năng lượng mang tên Nguồn lực Năng lượng Ukraine cho biết.

"Cách duy nhất để tránh một mùa đông tối tăm và băng giá là đàm phán, là rút ra khỏi những vấn đề chính trị. Chúng ta cần phải tìm được những nguồn hàng nhập khẩu đáng tin cậy, nhập khẩu than từ Nam Phi, Australia, Việt Nam và các nước khác", ông Favorov nói.

Trong khi giới chức Liên minh Châu Âu (EU) đã mất rất nhiều tháng để đứng ra làm trung gian giải quyết cuộc khủng hoảng khí đốt cho Ukraine sau khi Nga cắt đứt nguồn cung cấp khí đốt cho Kiev hồi tháng 6, thì cuộc chiến ở miền đông Ukraine đã gây ra tình trạng đóng cửa hàng loạt mỏ than cũng như các tuyến đường sắt được sử dụng để vận chuyển than đá đến các nhà máy năng lượng.

Ukraine từng tự cung cấp đủ than cho nhu cầu của nước này với sản lượng hơn 60 triệu tấn hồi năm ngoái. Tuy nhiên, kể từ hồi tháng 6, cuộc chiến ở hai khu vực miền đông Donetsk và Luhansk đã khiến hoạt động sản xuất ở 66 mỏ than bị ngưng trệ và hiện chỉ còn 60 mỏ than hoạt động, hiệp hội than Châu Âu – Euracoal cho hay.

Ước tính Ukraine sẽ cần từ 1 đến 2 triệu tấn than nhập khẩu một tháng từ giờ cho đến tháng 4 năm sau.

Các nhà máy thủy điện và điện hạt nhân ở Ukraine đang chạy hết công suất nhằm bù đắp vào sự thiếu hụt hiện nay nhưng mạng lưới và cơ sở hạ tầng điện cũ kỹ không đảm bảo khả năng cung cấp đáng tin cậy.

Những sự lựa chọn hạn chế

Ukraine là một trong những nhà sản xuất than lớn nhất Châu Âu và có được 40% nguồn cung cấp điện từ than. Phần còn lại là những nguồn như điện hạt nhân (45%), khí đốt (10%) và thủy điện (5%), Cơ quan Năng lượng Quốc tế cho biết.

Nga đã cắt đứt nguồn cung cấp khí đốt cho Ukraine bởi cuộc tranh cãi gay gắt về giá cả cũng như những hóa đơn nợ nần chưa thanh toán của Kiev. Một thỏa thuận mong manh đạt được hồi tháng trước giữa Kiev và Moscow có thể dẫn tới khả năng khôi phục lại nguồn cung cấp bị cắt đứt nói trên. Tuy nhiên, cho đến nay, điều đó vẫn chưa xảy ra bởi Ukraine vẫn chưa chịu thực hiện bất kỳ khoản thanh toán nào cho nguồn cung cấp khí đốt mới từ Nga. Moscow giờ đây chỉ chấp nhận cung cấp khí đốt cho Ukraine trên cơ sở giao tiền trước.

Nguồn dự trữ khí đốt của Ukraine hiện đủ đáp ứng cho nhu cầu của nước này trong 3,5 tháng, phụ thuộc vào tình hình thời tiết. "Trong khi các biện pháp khẩn cấp có thể giúp làm dịu đi tình trạng nghiêm trọng của việc thiếu nguồn điện thì các nhà công nghiệp và người dân Ukraine sẽ phải chuẩn bị trước khả năng phải chịu cắt điện luân phiên trong mùa đông này”, ông Ganna Korniyenko – một nhà phân tích, cho hay.

Các biện pháp khẩn cấp bao gồm việc cắt giảm tình trạng tiêu thụ năng lượng trong nước, phát động chiến dịch tuyên truyền thông tin để tiết kiệm năng lượng. Trong khi đó, về lâu về dài, chính phủ Kiev đang cố gắng tìm cách tăng giá cả năng lượng lên mức thị trường để chấm dứt văn hóa sử dụng lãng phí nguồn năng lượng dựa trên nhiều thập kỷ giữ mức giá năng lượng rẻ một cách không thực tế.

Hồi đầu tuần này, Bộ trưởng Năng lượng Ukraine – ông Prodan cho biết, Nga đã ngừng cung cấp than cho Ukraine, giáng một đòn mạnh vào các nhà cung cấp năng lượng trong nước của Ukraine trong bối cảnh các công ty này đang phải vật lộn với tình trạng thiếu nhiên liệu cho các nhà máy điện của họ vì cuộc xung đột ở miền đông.

Trước đó, hôm 12/11, ông Prodan từng tuyên bố, Ukraine sẽ phải dựa vào nguồn nhập khẩu than từ Nga để vượt qua mùa đông năm nay sau khi cuộc chiến ở miền đông đã cắt đứt nguồn cung cấp than cho các nhà máy nhiệt điện.

"Theo thông tin nhận được từ công ty tư nhân DTEK và tập đoàn nhà nước Tsentrenergo, nguồn cung cấp khí đốt từ Nga đã bị ngừng lại”, một phát ngôn viên của Bộ Năng lượng Ukraine dẫn lời Bộ trưởng Prodan cho hay. Công ty tư nhân lớn nhất về ngành năng lượng của Ukraine - DTEK cho biết, việc cắt đứt nguồn cung cấp từ Nga là điều hoàn toàn bất ngờ.