Nguyên nhân chính do hiện tượng El Nino khiến nền nhiệt trung bình trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 3-2024 tăng cao, trở thành thời kỳ cao điểm của mùa khô tại khu vực Nam Bộ.
Trong những tháng 1/2024, TP.HCM đã khá oi bức dù có sương mù xuất hiện và thời tiết mát mẻ vào buổi sáng, nhưng đến trưa chiều lại chuyển nắng nóng. Nhiều người cho rằng so với mọi năm nhiệt độ năm nay khó chịu và oi ả ả hơn nhiều. Đáng nói kiểu thời tiết này đã bắt đầu từ tháng 12/2023, người dân Nam Bộ chủ yếu thấy nắng nóng hay vì se lạnh như mọi năm vào dịp Noel.
Thạc sỹ, chuyên gia khí tượng thủy văn Lê Thị Xuân Lancho biết, năm 2023, các khối không khí lạnh cường độ mạnh xuất hiện tương đối trễ. Đợt lạnh đáng kể nhất ảnh hưởng đến Việt Nam xuất hiện vào giữa tháng 12. Thay vì di chuyển thẳng xuống phía Nam thì lại bị lệch về phía Đông nên không khí lạnh chỉ ảnh hưởng đến các tỉnh, thành phố thuộc khu vực Trung Bộ như Đà Nẵng, Quảng Ngãi mà không đến Nam Bộ. Đây cũng là kiểu thời tiết thường thấy vào những năm có hiện tượng El Nino..
Trong nửa đầu năm 2024, hình thái thời tiết này khả năng cao sẽ tiếp diễn do dự báo của các trung tâm khí hậu trên thế giới cho thấy, hiện tượng El Nino đang tiếp tục kéo dài từ nay đến khoảng tháng 4/2024 với nhiệt độ dự báo cao hơn trung bình những năm trước.
Bản tin dự báo thời tiết dài hạn 3 tháng tại TP.HCM và khu vực Đông Nam Bộ (từ tháng 1 đến tháng 3/2024) của Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Nam Bộ nhận định từ tháng 1 đến tháng 3/2024 là thời kỳ cao điểm của mùa khô Nam Bộ. Tổng lượng mưa phổ biến ở khu vực TP.HCM và khu vực Đông Nam Bộ sẽ thấp hơn trung bình nhiều năm.
Tháng 1/2024, khu vực Đông Nam Bộ khả năng sẽ có những ngày trời nắng nhiều, thời tiết khu vực phổ biến ít mưa, ngày nắng; có một vài đợt giảm nhiệt với nhiệt độ thấp nhất dưới 20 độ C, một vài ngày có nắng nóng cục bộ với nhiệt độ cao nhất trên 35 độ C tại khu vực trung tâm TP.HCM.
Tháng 2/2024, khu vực Nam Bộ chịu ảnh hưởng chủ yếu của rìa phía Nam lưỡi áp cao lạnh địa tăng cường và khuếch tán xuống. Gió mùa Đông Bắc chi phối thời tiết khu vực có xu hướng giảm nhẹ so với tháng 1/2024 và phổ biến với cường độ trung bình.
Thời tiết phổ biến không mưa, chỉ một vài nơi có khả năng có mưa nhỏ với lượng không đáng kể. Nhiệt độ cao nhất trên 35 độ C xuất hiện khá nhiều ở khu vực Đông Nam Bộ và ven biên giới Tây Nam. Các tỉnh Bình Phước, Đồng Nai, Bình Dương và TP.HCM nhiệt độ cao nhất có khả năng lên tới 35 - 36 độ C và trên 36 độ C trong một vài ngày.
Tháng 3/2024, khu vực Nam Bộ vẫn chịu ảnh hưởng của rìa phía Nam áp cao lạnh lục địa nhưng gió mùa Đông Bắc chi phối thời tiết khu vực suy yếu đi nhiều, phổ biến có cường độ yếu đến trung bình. Mùa nắng nóng năm 2024 khả năng sẽ đến sớm và mức độ nắng nóng gay gắt không thua kém năm trước với nhiệt độ cao nhất tại khu vực Đông Nam Bộ có thể lên tới khoảng 38-39 độ C.
Nắng nóng cục bộ có thể xuất hiện ở Đông Nam Bộ từ tháng 2 và nắng nóng gay gắt diện rộng có khả năng xuất hiện trong tháng 3/2024; số ngày có nắng nóng phổ biến từ 10 - 20 ngày ở Đông Nam Bộ và 5 - 10 ngày ở Tây Nam Bộ. Người dân cần đề phòng những đợt nắng nóng diện rộng và nắng nóng gay gắt kéo dài ảnh hưởng xấu đến đời sống, sức khỏe, cũng như dẫn đến khả năng thiếu nước ngọt cho đời sống và cây trồng.
Trong 10 ngày tới, TP.HCM ban ngày trời nắng ít mưa, nhiệt độ dao động từ 23 đến 34 độ C. Từ nay đến Tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024, dự báo sẽ tiếp tục có nắng nóng, thời tiết ấm áp, ít mưa khá tương đồng với các năm trước.