Công tác giải phóng mặt bằng phải thực hiện rất khẩn trương về việc trích đo, kiểm kê, kiểm đếm đất và tài sản trên đất; chống việc xây dựng trái phép để chờ đền bù; bố trí tái định cư cho người dân; phương án bồi thường và tiến hành chi trả cho các hộ dân… Khối lượng công việc rất lớn, vì vậy đòi hỏi cán bộ thực hiện các khâu của dự án cần phát huy tối đa trách nhiệm với công việc, công tâm, minh bạch để tránh những sai sót, sai phạm khi thực hiện công việc.

Những khó khăn cần tháo gỡ

Trong buổi làm việc với lãnh đạo chủ chốt tỉnh Quảng Bình mới đây, lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải và các ngành liên quan đều khẳng định quyết tâm rất lớn để khởi công Dự án cao tốc Bắc-Nam vào cuối tháng 12/2022.

Dự án cao tốc Bắc-Nam đoạn qua tỉnh Quảng Bình có chiều dài 125,86 km gồm 3 dự án thành phần là: Đoạn Vũng Áng - Bùng; Bùng - Vạn Ninh; Vạn Ninh - Cam Lộ với tổng diện tích thu hồi đất là 1.273,84ha (số liệu trích đo đã phê duyệt được là 1.044,90ha).

Căn cứ kết quả trích đo, kiểm đếm hiện có 2.290 hộ gia đình có đất ảnh hưởng, kiểm đếm tài sản trên đất đã thực hiện 115,1km. UBND tỉnh Quảng Bình cũng đã giao cho các địa phương làm chủ đầu tư Tiểu dự án giải phóng mặt bằng đi qua địa phận quản lý.

Hiện nay, UBND các huyện, thị xã, thành phố đã phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng và xác định được 871 hộ dân thuộc diện tái định cư, dự kiến bố trí 41 vị trí khu tái định cư với diện tích 85,8ha và số ngôi mộ phải di dời là 2.307 ngôi, dự kiến bố trí 14 vị trí, với diện tích là 65,2ha…

Đối với công trình hạ tầng kỹ thuật bị ảnh hưởng, hiện tại hệ thống đường dây 500kV có 13 vị trí; đường dây 220kV có 9 vị trí; đường dây 110kV có 4 vị trí giao chéo với tuyến cao tốc và nhiều hệ thống đường dây diện trung thế, hạ thế; hệ thống viễn thông đang được cập nhật. Bên cạnh đó, có 12 công trình hạ tầng như trụ sở UBND xã, trạm y tế, sân vận động, trường mầm non, chợ thuộc thị xã Ba Đồn và 4 công trình hạ tầng như nhà văn hóa thôn, điểm trường mầm non, trường tiểu học... thuộc huyện Bố Trạch bị ảnh hưởng một phần hoặc toàn bộ.

Một trong những vướng mắc khó khăn nhất hiện nay liên quan đến Dự án cao tốc Bắc-Nam là công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Theo UBND tỉnh Quảng Bình, việc phê duyệt bổ sung các khu đất không phù hợp với quy hoạch sử dụng đất cấp huyện (bao gồm các khu tái định cư, khu nghĩa địa) để thực hiện dự án, các vướng mắc liên quan đến đất quốc phòng.

Bên cạnh đó, công tác chuyển mục đích sử dụng rừng, diện tích rừng được UBND tỉnh Quảng Bình thẩm định, trình Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thẩm định chủ trương chuyển đổi so với con số được Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành có sự chênh lệch.

Cụ thể, theo 3 tờ trình của UBND tỉnh Quảng Bình (số 492, 493, 494, ngày 30/3/3022) gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thẩm định, trình cấp thẩm quyền quyết định thì tổng diện tích rừng đề nghị chuyển đổi mục đích sử dụng là 554,51ha. Trong đó, diện tích rừng phòng hộ là 68,99ha; diện tích rừng sản xuất là 368,26ha; diện tích rừng ngoài quy hoạch là 117,26ha.

Tuy nhiên, tại Nghị quyết số 273 ngày 11/7/2022, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng sang thực hiện Dự án cao tốc Bắc-Nam đoạn qua tỉnh Quảng Bình có tổng diện tích chỉ là 437,25ha. Trong đó, diện tích rừng phòng hộ là 66,98ha; diện tích rừng sản xuất là 291,54ha; diện tích rừng ngoài quy hoạch là 78,73ha, như vậy còn 117,26ha đã không được quyết định chủ trương chuyển đổi mục đích sử dụng.

Theo lãnh đạo tỉnh Quảng Bình, việc chênh lệch 117,26ha như vậy, UBND tỉnh Quảng Bình sẽ không có cơ sở để thực hiện nghĩa vụ trồng rừng thay thế và chuyển đổi mục đích sử dụng rừng ngoài quy hoạch. Hiện, UBND tỉnh Quảng Bình đang làm việc với Bộ Tài nguyên và Môi trường và Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Chính phủ hướng dẫn việc thực hiện nghĩa vụ trồng rừng thay thế và chuyển đổi mục đích sử dụng rừng đối với 117,26ha.

Để việc triển khai khởi công Dự án cao tốc Bắc-Nam đúng thời điểm, tỉnh Quảng Bình đang quyết liệt giải quyết dứt điểm việc nhiều hộ dân trên địa bàn tìm cách xây dựng các công trình, chờ đền bù và kéo theo hệ lụy gây khó khăn cho việc thực hiện dự án. Được sự động viên, và vào cuộc quyết liệt của chính quyền các địa phương đến nay hàng trăm hộ gia đình trên địa bàn Quảng Bình đã tự nguyện tháo dỡ các công trình xây dựng cơi nới chờ đền bù. Song việc giải quyết dứt điểm những liên quan đến giải phóng mặt bằng vẫn còn gặp nhiều khó khăn, trở ngại…

Tích cực chuẩn bị lễ khởi công công trình trọng điểm

Để đảm bảo mục tiêu theo yêu cầu của Chính phủ, Bộ Giao thông vận tải, tỉnh Quảng Bình tiếp tục chỉ đạo các sở, ngành, địa phương phối hợp với các cơ quan chức năng của các bộ, ngành khẩn trương tổ chức xây dựng, ban hành hướng dẫn áp dụng cơ chế đặc thù trong công tác GPMB để các cấp triển khai; tăng cường công tác quản lý đất đai, quy hoạch trong phạm vi hướng tuyến; giao các huyện, thị xã, thành phố chuẩn bị các công tác phục vụ cho việc tái định cư, các công trình hạ tầng kỹ thuật.

Tại cuộc họp Ban chỉ đạo (BCĐ) triển khai thực hiện Dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 mới đây, đại diện lãnh đạo các sở, ngành, đơn vị liên quan ở Quảng Bình đã thảo luận một số vấn đề về công tác phối hợp thực hiện báo cáo hàng tuần, hàng tháng theo quy chế hoạt động của BCĐ, về giải ngân vốn cho công tác GPMB. Theo đó, đại diện các sở, ban, ngành đã kiến nghị các ban quản lý dự án sớm gửi nội dung hồ sơ dự án cho địa phương để rà soát, có ý kiến chính thức liên quan đến các đường gom, hầm chui, công trình thoát lũ trên tuyến.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng trong quá trình thực hiện dự án đường cao tốc Bắc-Nam đi qua địa bàn là tỉnh Quảng Bình đang rốt ráo việc bảo đảm tiến độ công tác chuyển đổi đất rừng, đất trồng lúa; bố trí bãi đổ thải; bảo đảm vật liệu thông thường; bố trí khu tái định cư; bảo đảm an ninh trật tự trong quá trình triển khai dự án theo đúng lộ trình đã đề ra.

Về phương án tái định cư đối với các đoạn đã bàn giao mốc GPMB, UBND các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn tỉnh Quảng Bình đang xác định vị trí đất để bố trí tái định cư. Ngoài ra khi triển khai dự án sẽ liên quan ảnh hưởng đến nhiều diện tích đất ở, đất nông nghiệp, đất rừng liên quan đến sinh kế của người dân nên tỉnh Quảng Bình đang bàn đưa ra các giải pháp tối ưu để người dân phải di dời nhanh chóng ổn định cuộc sống.

Theo đó, khi triển khai dự án sẽ làm ảnh đến 61.532 công trình nhà ở của người dân. Đến nay, hầu hết các hộ dân đã đồng ý sẽ nhận tiền bồi thường, hỗ trợ, tái định cư bàn giao đất cho dự án. Qua đánh giá tình hình, hiện đa số người dân đều đồng thuận cao. Những khó khăn, vướng mắctrong phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, công tác di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật... đã được tính toán cụ thể để thực hiện dự án.

Về mỏ vật liệu, bãi đổ thải, tỉnh Quảng Bình thống nhất kết quả điều tra, khảo sát 16 mỏ đất đắp, tổng trữ lượng 11,51 triệu m3; 10 mỏ cát có trữ lượng 3,567 triệu m3;13 mỏ đá có trữ lượng 26,1 triệu m3 và 20 vị trí bãi đổ thải không phải giải phóng mặt bằngvới trữ lượng 3 triệu m3, đáp ứng nhu cầu của dự án.