Gia đình ông Nguyễn Văn Chuẩn (85 tuổi) và ƅà An Thị Dần (83 tuổi) nổi tiếng khắp vùng đất Lý Nhân, Hà Nam bởi truyền thống hiếu học. Hồi còn trẻ, ông Chuẩn làm giáo viên lương 3 cọc 3 đồng, còn bà Dần buôn bán ngoài chợ kiếm đồng ra đồng vào. Dù cuộc sống khó khăn, vất vả nhưng cặp vợ chồng nghèo vẫn cố gắng chạy vạy cho cả 10 người con của mình được ăn học thành tài. Bất ngờ thay, có tới 9 người con học rộng tài cao, trong đó có 1 phó giáo sư, 8 tiến sĩ, ngoài ra còn có 23 cháu là thạc sĩ.

Ông Chuẩn tự hào kể: "Vợ chồng tôi có 10 người con, nhà nghèo nhưng tất cả đều được học đại học".

Nhớ lại những năm tháng ấy, ông chó biết nhà nghèo tới độ không còn gì để ăn. Một lần thầy hiệu trưởng ghé chơi nhà bất ngờ khiến cả gia đình bối rối vì không có gì đãi khách. Cậu con trai (nay đã trở thành phó giáo sư) thấy bố nói chuyện với khách liền đội quả bí ngô lên đầu chờ rồi ra kí hiệu xem có được phép nấu hay không.

Thấy bố mẹ gật đầu, cả đàn con xúm vào luộc quả bí để đãi khách. Thế nhưng, đến ít muối để nêm vào món ăn cũng phải đi vay hàng xóm. "Nhà mày đến muối mà cũng không có để ăn à?", câu nói của hàng xóm khiến người con nhớ mãi đến tận bây giờ.

Truyền thống hiếu học của gia đình ông Chuẩn nổi tiếng khắp vùng.

Bà Dần chia sẻ thêm, hồi đó hai vợ chồng làm quần quật quanh năm vẫn không đủ tiền nuôi các con. Tết đến, bà vẫn ở ngoài đường cố buôn bán, kiếm thêm chút tiềm mua thức ăn cho con.

Chị Nguyện Thị Xuân (giáo viên về hưu, con gái thứ 4 của vợ chồng ông Chuẩn) chia sẻ, hồi chị học lớp 3 giáo viên chủ nhiệm thường nhắc những học sinh chưa nộp tiền học đứng dậy. Nhưng rồi, đến lần thứ 2, thứ 3 vẫn chỉ có mình chị Xuân khiến cô giáo bất lực và nói "Không có tiền nộp thì đừng học nữa".

Chị Xuân khóc tu tu vì tủi thân rồi nghỉ học liền 3 ngày sau đó. Thế nhưng vì lực học của chị Xuân rất tốt nên cô chủ nhiệm đã đến tận nhà vận động cho chị tiếp tục được đi học. Và thế là chị Xuân lại được tới trường, kể từ đó không cô giáo nào hỏi đến nữa.

Cặp vợ chồng nghèo bên cô con gái thứ 4.

Nhà đông con tuy thiếu thốn nhưng có rất nhiều kỉ niệm đẹp thời thơ ấu. Chị Xuân kể, nấu cơm không được cháy vì nếu cháy sẽ rất khó chia. "Một lần, cậu em tôi đã ăn vụng một bát. Sau khi đếm đi đếm lại vẫn thấy thiếu, tôi phải lấy một ít cơm từ các bát để chia thêm bát nữa. Ăn xong, em mới thú nhận: ’Nãy em ăn hai bát đấy, vì đói quá’. Chúng tôi phải đi bộ đến trường và lúc nào cũng trong tình trạng đói ăn", cô con gái thứ 4 cho hay.

Hoàn cảnh khó khăn là vậy nhưng các anh em chị ai nấy đều ham học và đều đạt thành tích cao. Bên cạnh đó, mẹ chính là người truyền lửa cho anh em chị Xuân cố gắng vươn lên hoàn cảnh. Dù bà không không học cao nhưng thuộc nhiều bài thơ dân gian. "Chúng tôi chẳng có bí quyết gì, chỉ do nghèo đói quá thì phải học thôi", chị Xuân nói.

Ông bà Chuẩn luôn khích lệ các con chăm chỉ học hành, khó khăn đến mấy cũng lo cho cả 10 người con được lên Hà Nội học đại học đàng hoàng. Kỷ niệm đáng nhớ nhất là lần ông Chuẩn đưa người con út lên Hà Nội thi một lúc hai trường địa học Thủy Lợi và đại học Sư Phạm. Khi đó, ông đem bán chiếc vỏ chăn do anh con trai lớn du học Liên Xô gửi về để có tiền làm lệ phí thi, ăn uống trong 1 tuần.

"Mỗi ngày 2 bố con chỉ ăn 1 bữa. Không có tiền thuê trọ, buổi trưa có tấm nilon trải dưới gốc cây cho con nằm, còn bố ngồi cạnh để gọi con đến giờ vào thi. Con đỗ 2 trường nhưng Trường đại học Thủy lợi gọi trước, tôi cho con tiền học phí để nộp. Đến lúc Trường đại học Sư phạm gọi nhập học, không còn tiền nộp, cháu đành học Thủy lợi dù gia đình tôi đều hướng các con theo ngành Sư phạm", ông Chuẩn kể lại.

Sự nghiệp thành công của các con cháu làm rạng danh gia đình.

Được biết, 7/10 người con của ông theo ngành Sư phạm. Ông Chuẩn chưa bao giờ nặng lời với các con bởi cả các con đều ngoan ngoãn, tự giác bảo ban nhau học hành. Người con gái đầu của ông bà vào đại học từ năm 1974, còn người con út tốt nghiệp năm 1998. Vợ chồng nghèo cứ thế chăm chỉ làm lụng kiếm tiền cho tới khi các con có công ăn việc làm ổn định.

Giờ đây, đại gia đình ông Chuẩn vẫn giữ truyền thống hiếu học tới các thế hệ con cháu. Mỗi dịp nghỉ lễ 2/9 hằng năm, ông bà lại trích quỹ riêng để trao thưởng, động viên các cháu có thành tích cao trong học tập. Đối với các cháu chưa đạt, ông bà vẫn có quà khích lệ tinh thần.

Người mẹ đi cân dạo nuôi con thành tiến sỹ.

Trước đó, câu chuyện về bà mẹ đơn thân đi cân dạo, nuôi con thành tiến sĩ tại Pháp từng khiến nhiều người nể phục. Cô Nguyễn Thị Lánh hi sinh cả tuổi thanh xuân vì con, cuộc sống chạy ăn từng bữa nhưng sau tất cả đã được đền đáp xứng đáng khi nhìn con trai khôn lớn, thành tài.

Cô Lánh tiễn con sang Pháp du học.

Người cha "đi bằng 4 chân" làm đủ mọi nghề nuôi 3 con học đại học.

Cha ngủ ống cống 10 năm nuôi con đỗ thủ khoa.