Rằm tháng Giêng được xem là một trong 4 ngày rằm lớn trong năm bên cạnh Rằm tháng Tư (Lễ Phật đản), Rằm tháng Bảy (đại lễ Vu lan báo hiếu), Rằm tháng 8 (Tết Trung thu).
Rằm tháng Giêng là ngày rằm đầu tiên trong năm cũng trùng với ngày lễ Thượng Nguyên và Tết Nguyên Tiêu nên dân gian quan niệm rằng ngày này là thời điểm thích hợp nhất để cầu an lành cho cả năm. Cũng bởi vậy nên mới có câu "Tết quanh năm không bằng Rằm tháng Giêng".
Trong ngày Rằm tháng Giêng, hầu hết mọi người nhất là các Phật tử đều đến chùa lễ Phật, cầu an, mong mưa thuận gió hoà, gia đạo an lành, sức khỏe, thịnh vượng và no đủ.
Theo truyền thống, các gia đình Việt sẽ sửa soạn lễ cúng Rằm tháng Giêng tại nhà. Nhiều gia đình còn thực hiện nghi lễ cầu an đầu năm, phóng sinh động vật. Họ tin rằng việc phóng sinh sẽ tạo phúc đức và giúp cho gia chủ giải được các nghiệp xấu.
Năm nay, ngày Rằm tháng Giêng năm Tân Sửu (15/01 Âm lịch) rơi vào thứ thứ Sáu (26/02/2021), nhiều gia đình đã sắp sếp cúng Rằm trước 1,2 ngày.
Văn khấn Rằm tháng Giêng theo Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hoá Thông tin:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
- Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
- Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
- Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là: ……
Ngụ tại: ……..
Hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng năm Tân Sửu năm 2021, gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con dốc tấm lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngài Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…... nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời ông bà tiền chủ, hậu chủ tại gia về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chủ chúng con được vạn sự tốt lành, bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.
(Vái lạy 3 lần)
Bài cúng phóng sinh đơn giản theo đạo Phật
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần)
Chúng con đã tạo bao ác nghiệp
Đều vì ba độc tham, sân, si
Từ thân, miệng, ý phát sinh ra
Tất cả nay cầu xin sám hối
Con xin quay về nương tựa Phật
Con xin quay về nương tựa Pháp
Con xin quay về nương tựa Tăng
Quay về nương tựa Phật, con không đọa vào Địa ngục
Quay về nương tựa Pháp, con không đọa vào Ngạ quỷ
Quay về nương tựa Tăng, con không đọa vào Súc sinh
Chúng con đã về nương tựa Phật
Chúng con đã về nương tựa Pháp
Chúng con đã về nương tựa Tăng
Nam mô A Di Đà Phật (niệm nhiều lần cho tới khi phóng sinh hết các con vật)
Sau khi thả xong, người phóng sinh Hồi hướng như sau:
Vì mục tiêu thành tựu Phật quả, lợi lạc cho tất cả chúng sinh. Con xin đem công đức lành này hồi hướng về Đạo Vô Thượng Chính Đẳng Chính Giác. Nguyện con và tất cả chúng sinh đều vãng sinh Cực Lạc, sớm thành Phật đạo vì lợi ích cho tất cả hữu tình.
Sau đó, đọc tiếp bài:
Chúng sinh vô biên thệ nguyện độ
Phiền não vô tận thệ nguyện đoạn
Pháp môn vô lượng thệ nguyện học
Phật đạo vô thượng thệ nguyện thành.
