Trong đó, các hương ước, quy ước đã phát huy được quy chế dân chủ cơ sở, xây dựng gia đình văn hóa, ấp văn hóa; giữ gìn và phát huy  các truyền thống cũng như nâng cap ý thức tự quản trong cộng đồng dân cư.

* Xây dựng nếp sống mới

Xã Phú Điền (H.Tân Phú) là một trong những điểm sáng trong thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa. Đặc biệt, xã xem trọng và đẩy mạnh thực hiện có hiệu quả các tiêu chí văn hóa trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, xây dựng gia đình văn hóa. Hiện xã có 5 ấp với gần 2 ngàn hộ dân, đa số người dân chủ động thực hiện các quy ước, hương ước phù hợp theo nếp sống mới, văn minh, tiết kiệm.

Theo UBND xã Phú Điền, năm 2020 toàn xã có 1.945/1.945 hộ đăng ký gia đình văn hóa, đạt 100%. Cuối năm, xét công nhận 1.930/1.945 hộ gia đình đạt chuẩn văn hóa, đạt 99,23% so với chỉ tiêu đề ra. Có 2 ấp (ấp 1 và ấp 2) 15 năm liền giữ vững danh hiệu ấp văn hóa, các ấp còn lại giữ vững danh hiệu ấp văn hóa từ 4-10 năm liền. Đây chính là động lực để Đảng bộ, chính quyền và nhân dân xã Phú Điền xây dựng thành công tiêu chí nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu trong thời gian tới.

Ấp 7, xã Phú Ngọc (H.Định Quán) có 792 hộ dân với hơn 3 ngàn nhân khẩu. Phó bí thư Chi bộ ấp 7 Bùi Văn Đoàn cho biết, trong năm qua, chính quyền địa phương đã tích cực tổ chức được các đợt tuyên truyền, vận động người dân thực hiện quy ước, hương ước; sửa chữa nâng cấp các tuyến đường giao thông nông thôn bằng hình thức xã hội hóa. Thường xuyên chỉnh trang hàng rào cây xanh và trồng hoa hai bên đường; đồng thời đẩy mạnh phát triển kinh tế, hỗ trợ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn… Bởi vậy, đời sống vật chất và tinh thần của người dân trong ấp ngày càng nâng cao.

“Khi đời sống vật chất và tinh thần của người dân được cải thiện, nhận thức về xây dựng đời sống văn hóa mới đã dần thay đổi. Nhiều cán bộ, đảng viên gương mẫu thực hiện và đi đầu trong các hoạt động phong trào, tạo ra sức lan tỏa, thu hút nhiều đoàn viên, thanh niên và cộng đồng làm theo. Việc cưới, việc tang và lễ hội trên địa bàn ấp được tổ chức theo tinh thần văn minh, tiết kiệm và không còn các hủ tục rườm rà” -  ông Đoàn nói.

Thực hiện phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, hằng năm ấp Nông Doanh, xã Xuân Định (H.Xuân Lộc) có 100% hộ gia đình cam kết đăng ký gia đình đảm bảo trật tự an toàn giao thông và thực hiện tốt các quy định về nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội. Để thực hiện được cam kết, ban ấp tổ chức hàng chục buổi tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt các quy ước, hương ước đã đề ra. Bên cạnh đó, đẩy mạnh thực hiện chương trình 4 giảm gắn với cuộc vận động Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh.

Cũng tại ấp Nông Doanh, tiêu chuẩn đạt nội dung 4 giảm được xem là một trong những nội dung hàng đầu trong việc bình xét giữ vững danh hiệu văn hóa và công nhận gia đình văn hóa tại khu dân cư hằng năm của ấp. Vào đầu năm, ban ấp sẽ tổ chức đăng ký các tiêu chí văn hóa, cuối năm tổ chức bình xét, tổng kết, đánh giá và rút kinh nghiệm. Nhờ làm tốt công tác tuyên truyền, tạo sự lan tỏa trong cộng đồng nên từ năm 2000 đến nay, ấp Nông Doanh liên tục đạt và giữ vững danh hiệu ấp văn hóa.

* Tăng cường công tác kiểm tra, quản lý

Tính đến nay, trên địa bàn tỉnh có 540/963 hương ước, quy ước đã được rà soát kiểm tra và sửa đổi, bổ sung; được UBND cấp huyện công nhận đúng theo quy định của Quyết định số 22/2018/QĐ-TTg. Có 83 hương ước, quy ước đã rà soát kiểm tra không cần phải sửa đổi, bổ sung. Hiện còn 340 hương ước, quy ước đang rà soát, kiểm tra và hoàn thiện các bước trước khi trình UBND cấp huyện công nhận. Các quy ước, hương ước trên địa bàn tỉnh bước đầu phát huy được hiệu quả tích cực, người dân đã có nhận thức tốt trong việc cảnh giác, đấu tranh phòng chống tệ nạn xã hội.

Việc cưới, việc tang và lễ hội trên địa bàn tỉnh đã được thực hiện theo đúng Pháp Luật, hạn chế tối đa việc cưỡng ép kết hôn cũng như cản trở hôn nhân tự nguyện. Không còn tình trạng thách cưới, hiện tượng tảo hôn đã giảm đáng kể, không có trường hợp hôn nhân cận huyết thống. Việc tang cơ bản được tổ chức đúng quy định của hương ước, quy ước đã phát huy được tinh thần tương thân tương ái, tình làng nghĩa xóm. Việc khai tử, khâm liệm, tổ chức lễ viếng, đưa tang và mai táng đúng nơi quy định.

Trong năm 2020, các ban, ngành, đoàn thể thành viên của Ủy ban MTTQ Việt Nam các cấp đã phối hợp chặt chẽ trong việc hướng dẫn, xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước của ấp, khu phố trên địa bàn tỉnh. Đảm bảo đúng nguyên tắc xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước theo quy định. Nhiều ấp, khu phố điển hình tại TP.Long Khánh và các huyện: Trảng Bom, Tân Phú, Định Quán đã bám sát quy trình soạn thảo, sửa đổi, bổ sung, thay thế các hương ước, quy ước theo quy định.

Để thực hiện có hiệu quả hơn nữa các quy ước, hương ước tại cơ sở, mới đây Bộ VH-TTDL đã ban hành kế hoạch công tác quản lý về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước năm 2021. Theo kế hoạch, các nội dung trọng tâm trong công tác quản lý về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước năm 2021 bao gồm: Tổ chức tuyên truyền, phổ biến Pháp Luật, hướng dẫn nghiệp vụ về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước. Tăng cường công tác kiểm tra, quản lý nhà nước về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước tại các địa phương.

Trong đó, Bộ VH-TTDL giao cho sở VH-TTDL các tỉnh, thành phố tổ chức rà soát, đánh giá nội dung, quy trình xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước ở địa phương; tổng kết Đề án Tăng cường thực thi Pháp Luật về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước giai đoạn đến năm 2021. Ngoài ra, tổ chức lồng ghép nội dung về xây dựng, thực hiện hương ước, quy ước vào nội dung phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa; rà soát, kiểm kê, đưa tập quán xã hội vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể để bảo tồn và phát huy giá trị theo thẩm quyền. Các địa phương tổ chức thực hiện, có báo cáo về Bộ trước ngày 5-11-2021.