Nhiều người hành hương lên núi Cấm (xã An Hảo, Tịnh Biên, An Giang) mong sớm tìm được “thần dược”. Đến lưng chừng núi, gần suối Thanh Long, hàng chục sạp thuốc bày ra.
Một bà chủ sạp thuốc xởi lởi: “Thuốc gốc nên giá rẻ hơn khoảng 10% so với chợ đồng bằng. Đây bí kỳ nam 25.000 đồng/kg, kia ngải móng trâu 300.000 đồng/kg... Thuốc của tôi trị bệnh tà, ban đen, xuất huyết... chỗ khác hiếm có lắm”, bà nói. bệnh tà theo người bán này là bệnh khùng bị ma ám. Đang bình thường bỗng nói năng linh tinh cười khà cả ngày, sắc uống là giảm liền. Mấy cô gái leo núi nghe vậy bụm miệng khúc khích.
Người bán hàng quảng cáo rằng, thuốc ở đây thanh khiết hoang dã không có phân thuốc, tính dược cao lắm. Lúc đông khách không có hàng bán.
Hiện, đội quân tầm thuốc chưa vào mùa hái, đào nhưng đã có chục người băng núi Tô, qua núi Dài đến núi Cấm, Bà Đội, Ông Két... trong dãy Thất Sơn. Họ cung cấp thuốc cho các sạp bán. Chuyện đi lấy thuốc trị bệnh, bán buôn cũng trăm bề gian truân, phải chẻ theo khe núi mà tìm. Bảy Điếc ở ấp Vồ Đầu, đệ tử thày thuốc Nam Cao, cho biết ngày nay người đi lấy thuốc cứ gặp đâu nhổ đó.
Họ nhổ vạt cả gốc thuốc quý chứ “không như trước đây tụi tôi theo nghề thuốc núi khó lắm. Thày Nam Cao đã hành nghề thuốc từ nhỏ nên hiểu từng loại cây thuốc, con thuốc, mùa nào tháng nào cho thu hoạch, công dụng và cách thu hái ra sao ở vùng Thiên Cấm Sơn này, chứ không ào ạt tàn sát thảo dược như bây giờ", ông Bảy Điếc nói.
Ở vùng này, ai muốn mua thuốc quý như: sa nhơn, kỳ nam, sâm hồng, sâm đất, cam thảo, ngải tượng, ngải móng trâu sẽ được chỉ đường đi gặp mấy vị “thần y”. Tại ấp Thiên Tuế, có thày Ba Lưới, thần y 98 tuổi, cả đời gắn bó với cây thuốc núi Cấm. Nói là linh dược vì xưa nay núi Cấm tâm linh, thanh khiết bốn mùa gió lộng, là nơi của các “chư thần chư vị” nương náu hướng tâm. Thày nói, nếu không có số mạng lên núi lấy cục đá cũng không được. Lấy của núi một thì cũng phải biết trả lại núi một tấm lòng. Ai không có lòng đồng cam cộng khổ với núi non rừng thẳm hám lợi rồi cũng có ngày mạt vận.
Theo ông Ba Lưới, hiện một số loại cây quý nay đã biến mất như dây điển núi, các loại sâm, loại ngải... Ngày nay có quá nhiều người lên núi lùng sục, tìm kiếm, bứng gốc thuốc non bán xô, bán món cho chợ núi, chợ Nhà Bàng kiệt dần thuốc núi.
Ông Ba Lưới vứt điếu thuốc về phía đoàn người đang chở thuốc ra xe và gằn giọng: "Tôi nói thật, đống thuốc đó chẳng xài được loại nào. Mấy ông lang băm bán thuốc mồm mép dựa hơi núi Cấm linh thiêng để chào hàng”.
Ông Ba Lưới đang dưỡng trồng khoảng 3 ha vườn thuốc núi. Trong vườn nhà ông vẫn còn các loại dây thuốc, cây thuốc đại thụ như trầm hương, ngải móng trâu, sâm đất, hồng khấu, đỗ trọng...
Nhờ vậy mà ông vẫn còn thuốc quý để trị “bệnh ngặt” cho bệnh nhân nội, ngoại. Ông nói: “Cũng nhờ thần dược núi Cấm, nhờ vừa trị bệnh vừa nói tâm đức cho bệnh nhân hồi hướng với tổ tông núi rừng mà nhiều con bệnh khỏe ra”.
Từ những kinh nghiệm sử dụng thuốc phong phú, các vị lương y đã đúc kết được những bài thuốc tâm đắc kết hợp những loài cây thường dùng với cây thuốc quý để làm thuốc. Cũng như “thần y” Ba Lưới, thày Út Thành, thày Nam Cao, cô Ba Vồ Đầu, Năm Chuột mỗi người đều ý thức gây rừng thuốc quý đang bị cạn kiệt. Riêng thày Út Thành đã 20 năm qua cất công vệ dưỡng 2 ha cây thuốc thụ già.
Đã có người trả giá 5 lượng vàng để mua cây tóc trầm hương nhưng thầy không bán mà để lấy hạt làm giống cho mọi người cùng hưởng. Tại triền núi, thày Út giới thiệu: “Đây là dây càng ngác phụng giao đầu, huyết rồng, đỗ trọng... đều trên 30 năm tuổi; kia thần xạ hương, ngải quý... toàn là cây củ lâu năm to bằng cùm chân, thân người. Thuốc mọc đâu mình dưỡng đó, càng thọ càng có tính dược cao. Làm thầy thuốc, muốn trị bệnh nan y, nhất là các bệnh xương khớp, tê phù, liệt bại, thần kinh, ga1i sống, ung thư..., phải dưỡng thuốc mới có mà dùng chớ núi non đâu còn nữa”.
Mới đây vườn thuốc thày Út Thành bị kẻ xấu cưa đứt ba cây dây chiều trị gân cốt, trị giá 4 triệu đồng. Thầy nói: “Mất tiền không tiếc chứ mất cây thuốc chỉ tội cho người bệnh”.
Theo viện Dược liệu học VN và giới chuyên môn, nhiều năm qua, hơn 300 loại dược liệu ở vùng Thất Sơn đã được khai thác và thu mua với khối lượng lớn để phòng trị bệnh và trao đổi với các tỉnh bạn, thậm chí xuất khẩu. Nguồn thuốc này chủ yếu mọc hoang dại được núi rừng “ban phát”. Việc trồng trọt bảo dưỡng thuốc cũng ít người thực hiện nên một số cây thuốc quý ngày càng hiếm. Tốc độ khai thác luôn lớn hơn tốc độ tái sinh, do đó khả năng thu mua của các công ty dược phẩm chỉ còn 5-10%, thậm chí 1-2% so với khả năng cung cấp dư thừa trước đây.
