Bộ GTVT đã báo cáo tình hình này trong cuộc họp trực tuyến với các địa phương về công tác giải phóng mặt bằng (GPMB) các dự án trên tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông.
Theo báo cáo mới nhất của Bộ GTVT về tiến độ cao tốc Bắc - Nam, hầu hết tỉnh, thành có dự án đi qua chậm trễ trong giải phóng mặt bằng.
Các tỉnh phải cơ bản hoàn thành GPMB vào tháng 6. Tuy nhiên, đến nay hầu hết địa phương chưa hoàn thành bồi thường đất nông nghiệp. Việc bồi thường đất ở cũng mới lập phương án, chưa phê duyệt.
Khánh Hòa đang là tỉnh "đội sổ" về tiến độ GPMB. Tỉnh có 2 đoạn cao tốc đi qua. Đến nay đoạn Nha Trang - Cam Lâm mới GPMB được 8,4 km/49,1 km (đạt 17,1%). Cá biệt, đoạn Cam Lâm - Vĩnh Hảo qua tỉnh Khánh Hòa với chiều dài 5 km, hiện tại chưa GPMB.
Đoạn Phan Thiết - Dầu Giây qua tỉnh Đồng Nai dù được ưu tiên khởi công sớm trong tháng 8 theo hình thức đầu tư công, địa phương mới chỉ GPMB được 20,4 km/51,33 km (đạt 39,7%).
Các tỉnh lý giải nguyên nhân chậm tiến độ GPMB do thực hiện đúng trình tự, thủ tục lập, trình duyệt và triển khai thực hiện dự án đầu tư hoặc báo cáo kinh tế - kỹ thuật đối với công tác di dời.
Ngoài ra, công tác di dời công trình hạ tầng kỹ thuật như đường điện, ống nước hay cáp viễn thông đang gặp khó khăn. Một số địa phương, chủ công trình hạ tầng kỹ thuật đề nghị được đặt công trình hạ tầng sau khi di dời trong phạm vi đất dành cho đường bộ.
Bộ GTVT đã trực tiếp làm việc với Tập đoàn VNPT, Viettel, EVN và Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia để thống nhất phối hợp thực hiện công tác di dời các công trình phục vụ công tác GPMB. Tuy nhiên, hiện tiến độ thực hiện vẫn chậm.
Bên cạnh tình trạng chậm tiến độ, việc đội vốn GPMB cũng đang làm đau đầu cơ quan quản lý. Sau khi kiểm đếm, nhiều địa phương báo cáo mức vốn phát sinh cho GPMB tăng vượt tổng mức đầu tư được duyệt của tiểu dự án, thậm chí vượt cả chi phí dự phòng.
Huyện Diễn Châu (Nghệ An), nơi kết nối của 2 dự án cao tốc Nghi Sơn - Diễn Châu và Diễn Châu - Bãi Vọt. Chi phí GPMB phát sinh tại 2 dự án này lần lượt là 443 tỷ đồng và 390 tỷ đồng. Ảnh: Phạm Trường.
Cụ thể, dự án Mai Sơn - quốc lộ 45 tăng khoảng 305 tỷ đồng, dự án quốc lộ 45 - Nghi Sơn tăng khoảng 541 tỷ đồng, dự án Nghi Sơn - Diễn Châu tăng khoảng 443 tỷ đồng, dự án Diễn Châu - Bãi Vọt tăng khoảng 390 tỷ đồng, dự án Cam Lộ - La Sơn tăng khoảng 190 tỷ đồng.
Với mức tăng lên tới cả nghìn tỷ, ngày 1/4, Bộ GTVT có văn bản yêu cầu các Ban QLDA khẩn trương kiểm tra, rà soát kinh phí GPMB tại các địa phương, báo cáo ngay về Bộ GTVT để xem xét xử lý.
Một số địa phương cũng đề nghị xử lý, thu hồi các thửa đất ngoài phạm vi GPMB của dự án như đất trong nút giao, đất nông nghiệp xen kẹp hay các diện tích đất còn lại sau thu hồi không đủ điều kiện để canh tác, sinh sống.
Về vấn đề này, Bộ GTVT cho biết về nguyên tắc chỉ được thu hồi đất nằm trong phạm vi GPMB. Trường hợp thửa đất bị hạn chế khả năng sử dụng đất bởi dự án thì xem xét bồi thường chênh lệch hạng đất.
"Trường hợp cần thiết phải thu hồi đất, đề nghị địa phương xin ý kiến hướng dẫn của Bộ TN&MT để xem xét, quyết định", Bộ GTVT nêu trong báo cáo.
