Vụ sập cầu treo Chu Va 6 đã gây ra hậu quả vô cùng tang thương cho người dân xã Sơn Bình (Lai Châu) khi cướp đi sinh mạng của 9 người dân vô tội và 36 người bị thương, nguy kịch vì đa chấn thương. Vì những hậu quả đau lòng này mà báo chí, dư luận, một số cơ quan liên quan như Bộ GTVT đã quyết vào cuộc điều tra nguyên nhân thực sự dẫn đến sự cố này là gì. Và càng đi sâu vào tìm hiểu nguyên nhân, người ta càng tá hỏa khi phát hiện ra hàng loạt sai phạm không thể chấp nhận được của cây cầu này.

Cái mà bất cứ một người nào đi qua cầu Chu Va 6 đều nhìn thấy là trên đỉnh trụ cổng chào - là giá đỡ cho trục ròng rọc có dây neo (dây chằng) vắt qua - có mặt bích là những tấm sắt hình vuông cắm vào trụ bêtông đã nghiêng ngả, thậm chí có tấm đã bị lún xuống nên ròng rọc không còn nằm ở giữa hai mặt bích mà bị lệch về một phía, vì thế dây chằng không còn vắt thẳng qua ròng rọc. Việc xô lệch như thế có thể làm dây neo bật ra khỏi ròng rọc bất cứ lúc nào khi dây neo chịu tải khi có người đi qua, dẫn đến tai nạn.

Theo TS vật lý Nguyễn Văn Khải – người đã đến hiện trường cầu Chu Va 6 khảo sát thực tế, trục đỡ ròng rọc là một thanh sắt tròn, hai đầu có hai đoạn sắt xoắn đường kính khoảng 26cm được hàn vào một cách cẩu thả và đã hoen gỉ. Vậy không thể hiểu ròng rọc có khả năng lăn được hay không mỗi khi trọng lượng trên mặt cầu thay đổi. “Nếu ròng rọc không lăn được thì đây là điều vô cùng nguy hiểm, vì khi đó xác suất đổ hai cổng chào về phía lòng suối sẽ lớn hơn 0; kèm theo việc trụ bêtông cổng chào được xây rất ẩu”, TS Khải khẳng định.

Một điểm đáng chú ý khác nữa đó là trụ bêtông cổng chào được thi công rất cẩu thả. Mặt bêtông không phẳng như quy định về chất lượng, mà có nhiều lỗ rỗ sâu, có chỗ sùi lên...

Dù chưa đo đạc các thông số của ốc neo bằng máy móc, nhưng khi vừa nhìn thấy ốc neo, TS Khải đã cho hay: “Bình thường thì 4 ốc neo của cầu Chu Va có thể chịu được trọng tải của cầu và hàng trăm người đi qua, nếu khoảng cách giữa hai mặt bích ép ốc neo vào giữa không quá rộng như hiện tại - chỉ được phép trong khoảng 0,5-1cm - và đường kính trong của ốc neo chỉ lớn hơn đường kính của đinh ốc đỡ 0,2-0,5mm”.

Theo TS Khải, vật liệu chế tạo ốc neo phải có tính chống ăn mòn và chịu va đập cao. Chính vì yêu cầu kỹ thuật này không được thực hiện nên ốc neo đã liên tục bị cọ xát, mài mòn mỗi khi có người và phương tiện đi qua cầu. Chính sự mài mòn nêu trên là nguyên nhân dẫn đến lúc ốc neo không đủ sức chịu tải đã vỡ tách làm đôi, gây nên tuột dây neo dẫn đến tai nạn.

Điều này cho thấy, có thể công tác bảo duỡng và chăm sóc cầu treo Chu Va 6 đã không được thực hiện, nên lỗi kỹ thuật nêu trên đã không được phát hiện kịp thời, gây ra hậu quả khôn lường.

Một người dân ở xã Sơn Bình, ông Hạ A Tùng (70 tuổi, nhà ở ngay đầu cầu treo Chu Va 6, có con trai cả chết trong vụ lật cầu vừa qua) cũng đã khẳng định điều trên: “Từ khi làm xong cây cầu đến nay, tôi không hề thấy có thợ đến bảo dưỡng, sửa chữa cho các trục ròng rọc và ốc neo”.

Những sai phạm, thiếu sót trong việc xây dựng và bảo trì cầu treo Chu Va 6 trên mới chỉ là những thứ có thể trực tiếp nhìn thấy ngay được. Bên cạnh những sai phạm này, sau một quá trình điều tra, mới đây tổ công tác của Bộ GTVT đã công bố thêm một số sai phạm nghiêm trọng khác.

Cụ thể, theo Bộ GTVT, nguyên nhân sự cố sập cầu treo Chu Va 6 được khẳng định là do việc chế tạo ắc neo tăng đơ có 2 sai sót lớn là không đúng thiết kế và không tuân thủ quy trình kỹ thuật. Theo đó, tiết diện ắc neo thực tế tại vị trí nhỏ nhất khoảng 25 cm2 chỉ bằng khoảng 50% tiết diện chịu lực thiết kế. Bề mặt lỗ ắc neo tăng đơ lồi lõm biểu hiện không được gia công chế tạo đúng yêu cầu kỹ thuật, có khả năng khi chế tạo đã sử dụng biện pháp gia nhiệt thổi thủng chiều dày, sai chỉ dẫn kỹ thuật.

Điều này sai với chỉ dẫn kỹ thuật trong hồ sơ thuyết minh thiết kế số 03-12/BC-KTKT ngày 15/5/2012 do Tư vấn thiết kế là Công ty tư vấn công nghiệp Lào Cai lập, tại trang 6: “Các lỗ luồn bu lông phải được chế tạo bằng cách khoan hoặc đột; tuyệt đối không được tạo lỗ bằng cách dùng que hàn để “thổi”. Việc gia nhiệt không đúng qui trình sẽ làm thay đổi tính chất cơ lý của vật liệu thép. Vết đứt ắc neo tăng đơ tại hiện trường thể hiện rõ việc phá hoại đột ngột do vật liệu hóa giòn. Theo nhận định của Tổ công tác, đây là nguyên nhân trực tiếp gây sự cố sập cầu.

Một sai phạm khác cũng được người dân địa phương và báo chí phản ánh trước đó, nay đã được Bộ GTVT xác nhận lại, đó là trụ tháp neo được thi công không đúng yêu cầu kỹ thuật. Việc ốp gạch, trát phủ ngoài trụ tháp không có trong hồ sơ thiết kế và không đúng các quy định về quản lý chất lượng công trình xây dựng hiện hành.

Sáng 24/2, hàng chục người dân ở bản Chu Va 6, xã Sơn Bình, Tam Đường, Lai Châu đi bộ đưa tang vượt qua cây cầu treo thì dây cáp đứt. Nhiều người rơi xuống suối từ độ cao 9m. Vụ sập cầu khiến kết quả cuối cùng là 9 người thiệt mạng (7 người chết tại hiện trường và trên đường cấp cứu, 2 người t‌ử von‌g tại bệnh viện). 36 người bị thương nặng, hoặc nguy kịch vì đa chấn thương.

Vụ sập cầu ở Lai Châu đã gây nên những hậu quả thật tang thương cho những người dân vô tội. Thế nhưng cho đến nay, dù Bộ GTVT đã đưa ra kết luận về nguyên nhân làm sập cầu treo là do nhà thầu thi công không đúng với hồ sơ thiết kế, và đã đề nghị xem xét, khởi tố vụ án để truy cứu trách nhiệm của các tổ chức và cá nhân liên quan đến sự cố. Tuy nhiên, nhiều người vẫn băn khoăn không biết liệu các đơn vị liên quan sẽ phải chịu tội như thế nào, và có cá nhân cụ thể nào phải chịu trách nhiệm Hình Sự cho vụ tai nạn tang thương này?