Các nhà chức trách lâm thời Libya đang chịu áp lực phải giải thích chi tiết về cái chết của cựu lãnh đạo - đại tá Muammar Gaddafi.
Washington nói họ nên thực hiện điều đó một cách “công khai và minh bạch”. Trong khi đó, Liên Hiệp Quốc yêu cầu một cuộc điều tra đầy đủ sau khi hai đoạn video cho thấy đại tá Gaddafi lúc bị bắt vẫn còn sống, nhưng sau đó thì tử vong.
Việc chôn cất ông Gaddafi bị trì hoãn khi các giới chức Libya chưa đồng ý với nhau phải làm gì với thi thể của ông. Nay với áp lực từ bên ngoài, thời gian trì hoãn có thể phải kéo dài hơn. Một chuyên gia về các trường hợp tử vong bất thường ở thành phố Misrata dự kiến sẽ thực hiện việc khám nghiệm tử thi ông Gaddafi.
Báo The Washington Post (Mỹ) hôm 21-10 cho biết các nhà điều tra đã lấy mẫu xét nghiệm ADN (gồm máu, nước bọt và tóc) và sớm phát hiện ông Gaddafi mang bộ tóc giả. Bộ trưởng Dầu mỏ Ali Tarhouni nói rằng thi thể ông Gaddafi ở Misrata đang được giữ lạnh trong vài ngày với mục đích cho mọi người biết chắc là ông ta đã chết.
Giữa lúc này, Tổ chức Minh ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tuyên bố sẽ chấm dứt chiến dịch ở Libya vào ngày 31-10. Tổng Thư ký liên minh, ông Anders Fogh Rasmussen, nói rằng một khi sứ mệnh kết thúc, NATO sẽ bảo đảm không có cuộc tấn công nào nhắm vào thường dân trong giai đoạn chuyển tiếp. Tính ra, chiến dịch không kích của NATO - được Liên Hiệp Quốc bật đèn xanh với lý do bảo vệ thường dân Libya - đã kéo dài 7 tháng.
Những nghi vấn ngày càng tăng lên xoay quanh chuyện gì thật sự xảy ra trong những thời khắc cuối đời của ông Gaddafi sau khi ông ta bị bắt. Quyền Thủ tướng Mahmoud Jibril nói đại tá Gaddafi đã bị bắn vào đầu trong một cuộc giao tranh giữa những người trung thành với ông và các tay súng của Hội đồng Chuyển tiếp Quốc gia (NTC) ở thành phố Sirte.
Trao đổi với đài BBC, Mohammed Sayeh, thành viên cao cấp của NTC, nói ông nghi ngờ việc đại tá Gaddafi bị giết một cách có chủ ý, nhưng lại cho rằng “ngay cả khi ông ta bị giết theo cách đó cũng chẳng có gì quá đáng”. Những lời giải thích như vậy không thể làm dịu mọi ngờ vực.
Trong khi đó, tại Washington, người phát ngôn bộ ngoại giao Mark Toner nói “NTC đang cố gắng xác định rõ nguyên nhân và tình huống dẫn đến cái chết của ông Gaddafi và hiển nhiên là chúng tôi thúc giục họ làm như vậy trên tinh thần công khai và minh bạch”. Động cơ của Mỹ là gì khi đòi hỏi NTC điều đó vẫn chưa thật rõ, song chắc chắn nó không giống với thái độ của Nga khi ngoại trưởng nước này, ông Sergei Lavrov, mạnh mẽ lên tiếng rằng “cái cách ông Gaddafi tử vong rõ ràng đã đặt ra một số vấn đề”.
Ông Lavrov yêu cầu có cuộc điều tra toàn diện như đề nghị tương tự của Cao ủy Nhân quyền Liên Hiệp Quốc, bà Navy Pillay. Trước đó, người phát ngôn của bà Pillay là Rupert Colville nói với BBC rằng vụ giết ông Gaddafi có thể là bất hợp pháp. “Có hai đoạn video, một quay cảnh ông ấy còn sống và một là hình ảnh ông đã chết; có 4 hoặc 5 phiên bản khác nhau của những gì đã xảy ra trong hai đoạn phim được ghi bằng điện thoại di động đó. Hiển nhiên là nó đặt ra những mối quan ngại sâu sắc” - ông Colville nói.
Trong khi bị sức ép cần có sự giải thích rõ ràng với Liên Hiệp Quốc, Mỹ và một số tổ chức nhân quyền về cái chết của cựu tổng thống Gaddafi, NTC dự kiến vẫn sẽ chính thức thông báo sự kiện giải phóng đất nước vào cuối tuần này.
Nhưng với NTC chưa có kinh nghiệm lèo lái đất nước, các phe phái nội bộ lại kình chống nhau, thật khó đoán định tương lai Libya sẽ như thế nào.
