Hãng hàng không Indonesia Garuda vừa hủy đơn đặt hàng của dòng máy bay Boeing 737 MAX 8 trị giá hàng tỉ USD. Đây là một động thái có thể dẫn đến việc trì hoãn sản xuất, gây ra thiệt hại cho hãng máy bay Boeing của Mỹ. Căng thẳng leo thang khi Bộ Tư pháp Mỹ và Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) cũng tiến hành các cuộc điều tra liên quan đến dòng máy bay đang gây tranh cãi này.

Hành khách mất niềm tin

Hãng hàng không quốc gia Indonesia Garuda vừa hủy đơn hàng 49 máy bay Boeing 737 MAX 8 trị giá 6 tỉ USD, theo hãng tin Reuters. Hãng hàng không Garuda cho biết hành khách đã mất niềm tin vào dòng máy bay này sau hai vụ tai nạn thảm khốc xảy ra, cướp đi sinh mạng của 346 người trong vòng nửa năm.

Trên tờ The Guardian, ông Shukor Yusof, người đứng đầu công ty tư vấn hàng không Endau Analytics, dự đoán đối thủ của Garuda là hãng hàng không Lion Air cũng sẽ đưa ra một quyết định tương tự. Trước đó, hãng Aeroflot của Nga cũng thông báo sẽ hủy đơn đặt hàng 20 máy bay Boeing 737 MAX 8 nếu Boeing không thể đảm bảo an toàn cho máy bay trước tháng 11, tờ The Moscow Times đưa tin.

Nhiều hãng hàng không khác trên thế giới cũng ngừng các chuyến bay với dòng 737 MAX 8. Các hãng tuyên bố họ cần xác định nguyên nhân vụ tai nạn trước khi quyết định có tiếp tục bay với dòng máy bay này hay không. Cho đến hiện nay, bầu trời dày đặc các chuyến bay trên toàn cầu đã vắng bóng máy bay Boeing 737 MAX 8. Việc hủy các chuyến bay dự kiến sẽ tiêu tốn hàng tỉ USD của Boeing, theo hãng tin CNN.

Trong hai vụ tai nạn của hãng Lion Air và hãng Ethiopian sau khi cất cánh không lâu, các máy bay Boeing 737 MAX 8 đều được thông báo nhiều tình trạng thất thường: Máy bay đột nhiên tăng và giảm độ cao, tốc độ không khí không ổn định, máy bay bị chúi mũi xuống đất trong khi phi công phải vật lộn với động cơ để đưa máy bay về trạng thái cân bằng nhưng không thành công.

Boeing và nền kinh tế Mỹ đều thiệt hại

Đầu tuần này, tờ Wall Street Journal đưa tin Bộ Tư pháp Mỹ đang điều tra quá trình sản xuất của dòng Boeing 737 MAX 8. Đây là một cuộc điều tra được xem là bất thường. Các vụ điều tra về mức độ an toàn điển hình được xử lý bởi tổng thanh tra của Bộ GTVT. Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) cũng điều tra quá trình cấp giấy phép cho dòng Boeing 737 MAX 8, theo tờ Seattle Times.

Cổ phiếu Boeing tiếp tục giảm 0,8% sau đợt phục hồi trên sàn chứng khoán, theo trang Investor’s Business Daily đưa tin ngày 20-3.

Đồng thời, cổ phiếu của quỹ ETF hàng không vũ trụ và quốc phòng của iShares Mỹ (ITA) cũng giảm 0,4%. Trước đó, Boeing thông báo mức lỗ cao nhất trong vòng tám năm qua với giá trị cổ phiếu giảm 12% sau vụ tai nạn hồi đầu tháng 3.

Dòng 737 MAX 8 là một chương trình quan trọng của Boeing. Nó tạo ra 33% doanh thu của nhóm, đóng góp hơn 50% lợi nhuận của công ty với hơn 4.600 máy bay dự trữ.

ANDREW GOLLAN, nhà phân tích của Ngân hàng Berenberg

Theo ông Andrew Gollan, nhà phân tích của Ngân hàng Berenberg, đây là đợt giao dịch cổ phiếu khó khăn của hãng Boeing. Tuy nhiên, ông tin rằng hãng sẽ vượt qua khủng hoảng này vì dòng 737 MAX 8 đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu rất lớn về dòng máy bay thân hẹp trên toàn cầu, theo hãng tin CNBC. Ông Andrew Gollan dự đoán thu nhập trên mỗi cổ phiếu của Boeing sẽ giảm 4% trong năm 2019 nhưng việc sản xuất sẽ không bị ảnh hưởng gì trong những năm tới.

Ông Michael Feroli, nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng JP Morgan, dự đoán tốc độ tăng trưởng GDP theo quý của Mỹ có thể giảm 0,6% nếu việc sản xuất dòng máy bay bị dừng tạm thời trong ba tháng, theo hãng tin Bloomberg.

Công ty tài chính Mỹ Wells Fargo & Company thông báo việc dừng hoạt động và hủy đơn hàng của dòng MAX 8 có thể tác động đến tổng đơn đặt hàng đối với hàng hóa lâu bền và chi tiêu thiết bị của Mỹ. Các đơn đặt hàng máy bay chiếm gần 1/10 tổng số đơn đặt hàng đối với hàng hóa lâu bền trong năm qua, theo hai nhà kinh tế cấp cao Tim Quinlan và Sarah House.

MAX 737 là máy bay bán chạy nhất trong lịch sử của hãng Boeing. Boeing hiện có khoảng 5.012 đơn đặt hàng của dòng 737 MAX 8 và 4.636 trong số đó chưa được thực hiện. Các đơn đặt hàng đến từ hơn 100 khách hàng trên toàn thế giới. Một chiếc Boeing 737 MAX 8 được bán với giá hơn 100 triệu USD. Nếu Boeing nhanh chóng giải quyết các vấn đề an toàn bay, các chỉ số kinh doanh của Boeing sẽ lạc quan. Ngược lại, thiệt hại sẽ không thể lường trước.

Các dữ liệu chuyến bay được phục hồi từ vụ tai nạn của hãng Ethiopian hồi tháng 3 cho thấy sự tương đồng rõ rệt với vụ tai nạn của hãng Lion Air vào tháng 10 năm ngoái, hãng tin CNBC dẫn lời một điều tra viên người Pháp. Ngoài ra, các điều tra đang chú ý tập trung vào hệ thống tăng cường đặc tính cơ động (MCAS) đã được lắp đặt cho dòng MAX hai năm trước.

Động cơ mới trên dòng 737 MAX 8 lớn hơn và được đặt ở vị trí khác so với các thế hệ trước khiến máy bay có xu hướng ngóc mũi lên cao. Điều này có thể làm máy bay bị mất lực nâng. MCAS cảm nhận lượng lực nâng trên mũi máy bay và tự động điều chỉnh máy bay để hạ mũi trong một số trường hợp nhất định nhằm tránh thất tốc. Các nhà điều tra tin rằng hệ thống có thể bị kích hoạt nhầm bởi một cảm biến lỗi trong vụ tai nạn Lion Air, theo hãng tin Reuters.