Khoảng 5 năm trở lại đây, trong khi ở các nước phát triển, hoạt động đầu tư đứng trước nguy cơ bão hòa, thì các quốc gia đang phát triển nổi lên thu hút mạnh vốn đầu tư nước ngoài.
Hai nguyên nhân hút vốn
Thực tế, chỉ tính trong giai đoạn 2002 - 2007, dòng vốn chảy vào các quốc gia đang phát triển đã tăng gấp 5 lần. Khu vực Châu Á nói chung và VN nói riêng trở thành điểm đến hấp dẫn của vốn đầu tư trực tiếp (FDI) cũng như gián tiếp (FII).
Xét riêng dòng vốn FII vào VN - chủ yếu tập trung ở kênh đầu tư chứng khoán. Thị trường VN ghi nhận lượng vốn khổng lồ vào giai đoạn 2006, 2007. Theo số liệu không chính thức, năm 2007, TTCK VN đón khoảng 11 - 12 tỷ USD vốn FII. Trong bối cảnh khủng hoảng tài chính 2008 - 2009, dòng vốn gián tiếp sụt giảm mạnh và rơi vào tình trạng thâm hụt.
Tuy nhiên, TTCK VN một lần nữa chứng tỏ sức hấp dẫn của mình khi vốn FII đã có xu hướng tăng trở lại trong năm 2010, đặc biệt là 3 tháng cuối năm. Tính trên hai sàn niêm yết, khối ngoại đã mua ròng hơn 15.400 tỷ đồng trong năm 2010. Sức hấp dẫn đầu tư nước ngoài của thị trường VN hội tụ ở hai điểm chính:
Thứ nhất, đó là nền tảng chính trị ổn định, kinh tế tăng trưởng nhanh. Trong suốt giai đoạn thăng hoa 2003 - 2006, VN đã giữ được nhịp tăng trưởng cao nhất khu vực Đông Nam Á. Sang đến thời kỳ hồi phục 2009 - 2010, kinh tế VN tiếp tục chứng tỏ sức bật của mình với tốc độ tăng trưởng GDP năm 2009 đạt 5,32%.
Trong năm 2010, mặc dù còn những bất ổn trong các vấn đề vĩ mô, song các tổ chức kinh tế - tài chính trong và ngoài nước liên tục có những dự báo ngày càng lạc quan về triển vọng kinh tế VN. Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định tăng trưởng kinh tế năm 2010 có khả năng vượt mục tiêu 6,5%. Ngân hàng phát triển Châu Á - ADB cũng nâng dự báo tăng trưởng kinh tế từ 6,5% lên 6,7% trong năm 2010, tốc độ tăng GDP năm 2011 được điều chỉnh từ 6,8% lên 7%.
Sức hút của kinh tế VN còn ở tiềm năng tăng trưởng trong tương lai với lợi thế về nguồn nhân lực, tài nguyên dồi dào, thị trường tiêu thụ lớn... - những lợi thế này không phải quốc gia đang phát triển nào cũng sở hữu.
Thứ hai, thị trường tài chính đã và đang phát triển nhanh. Sau hơn 10 năm hình thành và phát triển, thị trường cổ phiếu VN đã đạt được những thành tựu đáng ghi nhận. Khởi đầu với chỉ 2 cổ phiếu niêm yết, hiện số lượng cổ phiếu đã lên tới hơn 600, giá trị vốn hóa khoảng 40% GDP. Hành lang pháp lý hoàn thiện hơn với Luật chứng khoán chính thức có hiệu lực từ năm 01/01/2007. Các thị trường chuyên biệt như thị trường trái phiếu, UPCoM được hình thành và phát triển...
Những tín hiệu tích cực
Có thể thấy dòng vốn ngoại và TTCK VN có mối quan hệ tác động qua lại.
Trên phương diện đầu tư nước ngoài ảnh hưởng tới TTCK VN: không thể phủ nhận ảnh hưởng tích cực của dòng vốn ngoại tới thị trường. Trong năm 2007, vốn FII đóng góp lớn vào sự tăng trưởng của thị trường. Tổng giá trị mua ròng của nhà đầu tư nước ngoài chiếm khoảng 1/3 giá trị giao dịch trên HoSE. Đây là thời gian động thái của khối ngoại được coi là kim chỉ nam cho giới đầu tư trong nước. Rõ ràng, khi chứng khoán còn mới mẻ với giới đầu tư nội thì những “định hướng” đến từ những nhà đầu tư kinh nghiệm hơn sẽ có tác động tích cực tới thị trường.
Trong năm 2010, giới đầu tư nước ngoài liên tục mua mạnh trong giai đoạn thị trường sụt giảm, mặc dù đây là chiến lược hợp lý, có phần khôn ngoan của khối ngoại khi gom được hàng giá rẻ, song nó cũng có tác dụng hỗ trợ thị trường, phần nào làm yên lòng giới đầu tư.
Bên cạnh đó, cũng cần đề cập tới khía cạnh vốn FII góp phần làm cân bằng cán cân thanh toán, ổn định vĩ mô từ đó tác động tích cực tới thị trường. Thêm nữa, mục tiêu thu hút vốn FII sẽ là động lực để thị trường VN thêm hoàn thiện về hành lang pháp lý, cơ chế công bố thông tin, chuyên biệt các thị trường hay hình thành các sản phẩm mới, các hình thức trung gian tài chính mới mà trước mắt là khả năng cho phép thành lập quỹ mở tại VN.
Trên phương diện TTCK tác động tới đầu tư nước ngoài: Thị trường phát triển và ngày một hoàn thiện sẽ có tác động tích cực tới hoạt động đầu tư nói chung và đầu tư từ nước ngoài nói riêng. Thị trường tăng trưởng bền vững là cơ sở cho khả năng sinh lợi của đồng vốn đầu tư. Thị trường hoàn thiện hơn, minh bạch hơn sẽ tạo điều kiện cho dòng vốn đầu tư tìm được những “địa chỉ” đầu tư phù hợp...
Như vậy, động thái vốn FII quay trở lại VN trong suốt những tháng cuối năm 2010 là yếu tố khá tích cực, một mặt cho thấy sức hấp dẫn của TTCK VN nói riêng, triển vọng kinh tế nói chung, một mặt mang lại kỳ vọng về khả năng tăng trưởng và khởi sắc của thị trường trong năm 2011.
