Người Idlib biểu tình chống chính phủ trước cuộc gặp Putin-Erdogan

AP đưa tin, ngày 14/9, sau giờ nguyện buổi trưa, người dân ở thành phố Idlib - thủ phủ tỉnh Idlib - và các thị trấn trong tỉnh đã xuống đường hò hét chống lại Tổng thống as‌sad và giương cao cờ 3 màu xanh lục-trắng-đen của quân nổi dậy.

AP dẫn lời một giáo sư đại học ở Idlib, cho biết người biểu tình trương cờ của lực lượng nổi dậy là nhằm phản đối tuyên bố của chính phủ Syria rằng một nhóm trung thành với Al Qaeda đang kiểm soát tỉnh có 3 triệu dân này.

Người dân Idlib muốn chứng minh cho chính phủ biết rằng họ chứ không phải khủ‌ng b‌ố đang kiểm soát cứ điểm Idlib. Do vậy, nếu quân đội Syria mở chiến dịch tấn công Idlib là giết hại dân thường nhiều hơn là tiêu diệt khủ‌ng b‌ố.

Người dân Idlib biểu tình chống chính phủ hoàn toàn được báo trước

Iran, Nga và chế độ as‌sad đều khẳng định khủ‌ng b‌ố đang kiểm soát Idlib, dọa tái chiếm ổ kháng cự cuối cùng bằng vũ lực. Đầu tuần trước, máy bay Nga-Syria ồ ạt không kích Idlib và đã san bằng hai bệnh viện, tin của AP.

Theo vị giáo sư người Syria ở Idlib, hơn 1,5 triệu người Syria đã phải bỏ chạy khỏi các chiến trường khác ở Syria và nhiều người trong số đó cho biết sẽ không trở về các khu vực do chính phủ kiểm soát.

“Không có giải pháp nào ở Syria ngoại trừ sự sụp đổ của as‌sad”, “Lực lượng nổi dậy là hy vọng của chúng ta, Thổ Nhĩ Kỳ là anh em của chúng ta, khủ‌ng b‌ố là Bashar, Hezbollah và Nga”, đó là những dòng biểu ngữ trong cuộc biểu tình ở Idlib.

Trong khi đó Thổ Nhĩ Kỳ đang ủng hộ quân nổi dậy Syria, còn tổ chức chính trị - vũ trang Hezbollah và Nga thì ủng hộ chính quyền Tổng thống as‌sad trong cuộc chiến chống khủ‌ng b‌ố và cuộc nội chiến tại Syria.

Ngày 11/9, Tổng thống Erdogan đã lên tiếng cảnh báo việc quân đội Syria tấn công phiến quân tại Idlib sẽ gây ra một thảm họa nhân đạo và rủi ro an ninh cho Thổ Nhĩ Kỳ và châu Âu.

Nhà lãnh đạo Thồ Nhĩ Kỳ cũng yêu cầu cộng đồng quốc tế “cần dồn hết sức để kiến tạo một giải pháp chính trị” cho Syria, và cảnh báo “cả thế giới sẽ phải trả giá” nếu không hành động kịp thời.

“Cộng đồng quốc tế phải chịu trách nhiệm khi cuộc tấn công Idlib diễn ra. Hậu quả của việc không hành động sẽ rất lớn. Cuộc tấn công sẽ tạo ra những rủi ro nhân đạo và an ninh cho Thổ Nhĩ Kỳ và xa hơn nữa”, The Wall Street Journal tường thuật.

Ngay sau đó các cuộc không kích Idlib đã giảm đi và dự kiến ngày 17/9, sẽ diễn ra cuộc gặp giữa Tổng thống Putin với Tổng thống Erdogan, mà được cho là có thể quyết định số phận của cứ diểm Idlib.

Biểu tình chống chính phủ tại Idlin không thể tạo ưu thế cho Ankara trước cuộc gặp Putin-Ankara

Trong thời gian chờ cuộc gặp Putin-Erdogan, ngày 14/9, lãnh đạo quân sự Thổ Nhĩ Kỳ đã thị sát vùng biên giới, kiểm tra việc tăng cường lực lượng ở hai tỉnh vùng biên. Thổ Nhĩ Kỳ có 12 chốt quân sự ở Idlib và ngày 13/9 đã tăng viện cho các chốt này.

Sau khi mọi việc diễn ra thì người dân Idlib biểu tình chống chính phủ as‌sad và ủng hộ Thổ Nhĩ Kỳ - quốc gia ủng hộ phe nổi dậy tại Syria. Với hiệu ứng này, Erdogan dường như đang có lợi thế trước khi gặp Putin.

Người Idlib biểu tình chống chính phủ là nằm ngoài tính toán của Putin?

Việc người dân ở Idlib biểu tình chống chính phủ Syria trong bối cảnh quân đội Syria chuẩn bị mở chiến dịch tổng công kích cứ điểm Idlib là một sự kiện bất lợi không chỉ với Damascus, mà với cả Moscow.

Chưa cần biết số lượng người biểu tình là bao nhiêu, họ tự nguyện biểu tình hay bị lôi kéo, xúi giục, mà chỉ cần có người dân xuống đường là có thể khiến cho chiến dịch tổng tấn công Idlib phải thay đổi.

Điều đó đồng nghĩa nước đi quyết định cuối cùng của Moscow trong ván cờ Syria thời đánh khủ‌ng b‌ố, định hình cho những nước cờ trong thời hậu khủ‌ng b‌ố sẽ phải hiệu chỉnh.

Giới phân tích cho rằng Tổng thống Putin không bất ngờ trước việc người dân Idlib xuống đường thách thức chính phủ Syria giải phóng Idlib bằng vũ lực. Có 3 cơ sở cho nhận định này.

Thứ nhất, cuộc nội chiến Syria khởi phát bằng các cuộc biểu tình chống chính phủ Syria, khi Tổng thống as‌sad bãi bỏ Thiết quân luật mà lực lượng nổi dậy vẫn không chấp nhận hoà giải và xung đột vũ trang đã nổ ra.

Rồi khi diễn ra các vòng đàm phán của Hội nghị Geneva về Syria hay của Hoà đàm Astana, mâu thuẫn giữa lực lượng nổi dậy với chính quyền Tổng thống as‌sad vẫn không thể được giải quyết.

Do vậy, khi quân chính phủ ngày càng làm chủ chiến trường thì việc phe nổi dậy có thể sử dụng lại biện pháp cũ - biểu tình - nhằm giữ vị thế cho mình là hoàn toàn có thể xảy ra, nhất là điều đó lại phù hợp với ý đồ của cả Mỹ-Thổ.

Thứ hai, trong cuộc nội chiến Syria, nhất là từ khí Nga-Syria thực hiện chiến dịch hành động tất tay, sau những chiến thắng của quân chính phủ là những đợt di cư - di tản của lực lượng nổi dậy lại diễn ra, tạo ra những giới tuyến trong lòng người.

Sau chiến thắng tại Palmyra, Aleppo hay khải hoàn ca tại Đông Ghouta, Dara’a...là những dòng người gồm các tay súng phiến quân nổi dậy và thân nhân của họ lại lũ lượt kéo về Idlib - nơi phe nổi dậy còn kiểm soát.

Những giới tuyến trong lòng người dân Syria và tâm lý tuyệt vọng của những đoàn quân thất trận dồn về Idlib, là sự báo trước Idlib sẽ là nơi chống chính phủ mạnh nhất. Do vậy, việc người Idlib xuống đường hoàn toàn không bất ngờ với Moscow.

Thứ ba, trong cuộc chiến Syria, Mỹ có 3 lựa chọn để "chặn Putin-lật as‌sad", đó là sử dụng kịch bản vũ khí hoá học, bi thảm hoá tình trạng nhân đạo trong những cuộc tấn công của Nga-Syria và khai thác tâm lý của những người chống chính phủ Syria.

Tại cứ điểm Idlib, đặc biệt khi Tổng thống Putin thay đổi chiến thuật cho không kích trước khi Mỹ có hành động, nên có lẽ Washington phải sử dụng cả 3 công cụ được lựa chọn thì mới có thể hy vọng cứu nguy cho Idlib.

Do vậy, sau khi đã cảnh báo thảm hoạ nhân đạo, rồi tiến hành dàn dựng các cuộc tấn công bằng vũ khí hoá học thì việc Washington khai thác tâm lý chống chính phủ tại Idlib dường như là tất yếu, nhất là khi điều đó lại có sự giúp sức của Ankara.

Kịch bản vũ khí hoá học - Thảm hoạ nhân đạo - Tâm lý chống chính phủ là 3 lựa chọn được sử dụng nhằm "chặn Putin-lật as‌sad"

Như vậy, việc người dân Idlib biểu tình chống chính phủ Syria hoàn toàn nằm trong tính toán của Tổng thống Putin khi thực hiện nước cờ quyết định tại Idlib, do đó điều này không tạo lợi thế cho Ankara trước cuộc gặp của bộ đôi Putin-Erdogan.

Vấn đề đặt ra với Moscow là xử lý thế nào với việc người dân Idlib xuống đường thách thức giải phóng Idlib bằng vũ lực? Theo giới phân tích, dường như đoán biết trước tình huống này nên Putin đã yêu cầu đối lập tách biệt đối lập ôn hoà ở Idlib.

Rõ ràng Mỹ đã khẳng định có khoảng 30.000 tay súng khủ‌ng b‌ố tại Idlib, nên Nga-Syria tấn công khủ‌ng b‌ố tại Idlib là hoàn toàn hợp lẽ, còn nếu biểu tình nhằm làm lá chắn cho khủ‌ng b‌ố thì đó chính là đồng loã với khủ‌ng b‌ố hay đối lập ôn hoà.

Lúc này việc giải quyết vấn đề tiếp tục hay dừng biểu tình sẽ thuộc về Mỹ-Thổ chứ không phải Nga nữa. Do vậy, mưu đồ ngăn chặn nước cờ cuối cùng của Putin qua việc khai thác tâm lý chống chính phủ Syria tại Idlib sẽ không thể thành công.