Đây sẽ là chuyến đi đầu tiên của ông Mattis tới Trung Quốc với tư cách là quan chức quốc phòng hàng đầu của Mỹ. Đây cũng là chuyến đi thứ hai của ông tới châu Á trong tháng này, sau chuyến thăm hồi đầu tháng bao gồm cả chặng dừng chân ở Singapore để tham dự Đối thoại Shangri-La, nơi ông đã trình bày một bài diễn văn quan trọng về chiến lược của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh rất phức tạp, khi căng thẳng Mỹ-Trung đang leo thang liên quan đến các vấn đề về thương mại, hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc ở Biển Đông và vấn đề Đài Loan. Đặc biệt, việc thành lập viện Mỹ tại Đài Loan (AIT), trên thực tế được coi là đại sứ quán không chính thức của Mỹ tại Đài Loan, hồi đầu tháng 6 này đã thu hút sự chú ý của dư luận về mối quan hệ chặt chẽ giữa Mỹ và hòn đảo này.
Ở Trung Quốc, ông Mattis sẽ tìm cách hợp tác thẳng thắn với các quan chức nhà nước Trung Quốc liên quan đến mối quan hệ quân sự giữa Washington và Bắc Kinh, vốn đã “căng như dây đàn” kể từ khi Mỹ quyết định loại Trung Quốc khỏi cuộc tập trận Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) 2018 - cuộc tập trận hải quân đa phương lớn nhất thế giới. Về Đài Loan, ông Mattis nhấn mạnh chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump “phản đối mọi nỗ lực đơn phương nhằm thay đổi hiện trạng, và sẽ tiếp tục nhấn mạnh bất kỳ cách giải quyết bất đồng nào phù hợp với nguyện vọng của người dân ở cả hai bờ eo biển Đài Loan”. Mặc dù đối đầu là một đặc điểm không thể phủ nhận trong mối quan hệ Mỹ-Trung hiện nay, song ông Mattis cũng sẽ tìm cách tập trung vào các lĩnh vực có thể hợp tác với Trung Quốc, như vấn đề Triều Tiên.
Tại Hàn Quốc và Nhật Bản, ông Mattis sẽ tham gia các cuộc thảo luận về tình trạng của từng liên minh quân sự và xem xét tình hình an ninh khu vực trong bối cảnh đạt được những tiến triển ngoại giao với chế độ Triều Tiên trong năm nay. Chuyến đi đến Hàn Quốc của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ lần này diễn ra sau khi liên minh Mỹ-Hàn quyết định đình chỉ cuộc tập trận chung “Người bảo vệ tự do Ulchi” (Ulchi-Freedom Guardian) trong năm nay, cũng như đình chỉ vô thời hạn các cuộc tập trận hàng hải khác. Sau cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ-Triều hôm 12/6 vừa qua với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, Trump đã miêu tả các cuộc tập trận chung Mỹ - Hàn là "rất khiêu khích" và kêu gọi hủy bỏ chúng khi Mỹ và Triều Tiên đang tiến hành hợp tác ngoại giao.
Kể từ năm 2014, không có Bộ trưởng Quốc phòng nào của Mỹ đến Trung Quốc. James Mattis hiểu rằng sự xuất hiện của ông ở Bắc Kinh chưa phải là một bước đột phá trong việc khôi phục các mối quan hệ quân sự gần như bị "đóng băng" giữa 2 nước.
Trước chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis, đại diện Bộ Quốc phòng Trung Quốc cho biết “sự phát triển quan hệ tích cực và ổn định giữa lực lượng quân đội Trung Quốc và Mỹ tương ứng với lợi ích chung của cả hai bên, với kỳ vọng chung của cộng đồng quốc tế”. Theo hãng tin Tân Hoa Xã, phía Trung Quốc rất quan tâm đến việc phát triển quan hệ với phía Mỹ trong lĩnh vực quân sự. Trung Quốc hy vọng rằng hai bên sẽ gặp nhau, nỗ lực cùng nhau để khiến cho hợp tác quân sự song phương trở thành yếu tố ổn định trong quan hệ giữa hai nước.
