Tại Hội thảo công bố các khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới về kiểm soát tiêu thụ đồ uống có đường để phòng, chống bệnh không lây nhiễm tổ chức ngày 22/6, ông Trương Đình Bắc, Phó cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế, cho biết hiện nay, trung bình một người Việt Nam tiêu thụ khoảng 46,5 g đường tự do/ngày.
Mức tiêu thụ này gần bằng mức giới hạn tối đa (50 g/ngày) và cao gần gấp đôi so với mức dưới 25 g/ngày theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO).
Đồ uống có đường được sản xuất ở quy mô công nghiệp ngày càng có sản phẩm đa dạng và được trẻ em ưu thích. Tiêu thụ đồ uống có đường đã tăng lên chóng mặt, gấp 7 lần trong 15 năm qua.
Điều tra về mức sống của hộ gia đình Việt Nam cho thấy 62.86% số hộ gia đình có tiêu dùng nước giải khát. Theo Phó cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, kết quả điều tra toàn cầu về sức khỏe học sinh năm 2013, tỷ lệ học sinh Việt Nam thường xuyên sử dụng đồ uống có ga trong 30 ngày của lứa 13-17 tuổi trung bình là 31,1%, trong đó nam là 35,1%, trẻ gái là 27,6%.
Để hạn chế hệ lụy cho sức khỏe người dùng, theo ông Trương Đình Bắc, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo lượng đường tự do trong chế độ ăn của mỗi người chỉ nên chiếm không quá 10% và nên giảm xuống dưới 5% năng lượng trong một ngày để có các lợi ích tăng thêm về sức khỏe.
Còn theo các chuyên gia của tổ chức y tế thế giới, để hạn chế tiêu thụ đồ uống có đường các doanh nghiệp cần phải dán nhãn sản phẩm nhằm cảnh báo sản phẩm có thể gây những tác hại nhất định cho sức khỏe người dùng.
Bên cạnh đó, áp thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường cũng được đề xuất là một biện pháp hiệu quả để hạn chế tiêu thụ do giá cao hơn; đồng thời hạn chế quảng cáo loại đồ uống này.
TS Guillermo Paraje chuyên gia tư vấn ngắn hạn của Tổ chức Y tế thế giới cho rằng hiện nay tại Việt Nam chưa có thuế tiêu thụ đặc biệt đánh vào đồ uống có đường, hiện sản phẩm này chỉ chịu ảnh hưởng của thuế giá trị gia tăng 10%.
Do vậy, TS Guillermo Paraje đưa ra 4 phương án áp thuế tiêu thụ đặc biệt đồ uống có đường. Phương án 1 là áp thuế 3.500 đồng/lít đồ uống có đường. Theo đó, giá sẽ tăng từ 14% (nước quả) tới 23% (trà và cà phê uống sẵn). Khi có thuế, tiêu thụ sản phẩm này sẽ giảm khoảng 864 triệu lít và sô thuế thu được sẽ khoảng 12.090 tỷ đồng.
Phương án 2, áp thuế 35 đồng mỗi gam đường trong 100 ml. Khi đó giá sẽ tăng từ 10% (nước quả và nước thể thao) tới 25% (nước uống tăng lực); sức tiêu thụ sẽ giảm khoảng 880 triệu lít; thuế thu được khoảng 12.4000 tỷ.
Phương án 3 là áp thuế 40% giá xuất xưởng, khi đó, giả sử giá xuất xưởng bằng 50% giá bán lẻ, giá bán lẻ sẽ tăng khoảng 20%; tiêu thụ sẽ giảm 863 triệu lít; thuế thu được là 12.400 tỷ đồng.
Phương án 4 là áp thuế 10% giá xuất xưởng, giá tiêu thụ sẽ tăng khoảng 5%; tiêu thụ sẽ giảm 216 triệt lít; thuế thu được khoảng 3.690 tỷ.
Theo TS Guillermo Paraje, việc đưa ra 4 phương án nêu trên là thực sự cần thiết. Phương án thứ nhất làm giảm tác động số lượng lớn đồ uống có đường, tạo động cơ bỏ tiêu dùng, giảm tiêu dùng, hoặc đồ uống có đường chứa trong bao bì nhỏ hơn); phương án thứ 2 nhằm tác động trực tiếp làm giảm hàm lượng đường trong đồ uống, từ đó tạo động cơ từ bỏ tiêu dùng, giảm hoặc thay thế đồ uống có hàm lượng đường cao bằng đồ uống có hàm lượng đường thấp hoặc không chứa hàm lượng đường.
"Hai phương án còn lại nhằm tác động tới việc tiêu dùng đồ uống có đường nói chung nhưng nhắm nhiều hơn tới các loại đồ uống có giá cao hơn", TS Guillermo Paraje nói.
