Giơ biển xin tranh luận với Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường tại phiên thảo luận kinh tế xã hội chiều 25/5, bà Tô Thị Bích Châu (TP HCM) nói, chưa thấy vai trò cụ thể của lãnh đạo Bộ Nông nghiệp trong những vụ việc nổi cộm.

Nữ đại biểu TP HCM minh chứng bằng ví dụ về vụ án phế phẩm cà phê nhuộm bột pin xảy ra tại Đăk Nông ngày 16/4. 10 ngày sau khi sự việc xảy ra tỉnh Đăk Nông mới lên tiếng, khẳng định "hỗn hợp bột pin thu giữ trong vụ việc này không dùng để sản xuất, nhuộm cà phê".

"Mười ngày đó người nông dân đã rất lao đao. Lúc đó tư lệnh ngành ở đâu, Bộ Công Thương ở đâu?", bà Châu đặt câu hỏi. Theo bà, những vụ việc ảnh hưởng nghiêm trọng tới sản xuất nông sản trong nước, nhất là cà phê - mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đã khiến dư luận hoang mang, nông dân trồng cà phê bất an.

Giải trình trước Quốc hội trước đó, Bộ trưởng Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn dành trọn 10 phút nói về bức tranh, quyết sách cơ cấu lại ngành nông nghiệp, mà không đề cập tới những vụ việc xảy ra trong ngành gây bức xúc dư luận. Do quỹ thời gian hạn hẹp, ông Cường cũng không có cơ hội giải trình thêm trước câu hỏi của đại biểu Bích Châu.

Nói về ngành, ông cho biết, nông nghiệp đang đứng trước ba thách thức. Đầu tiên là thách thức tiến lên hiện đại từ hộ nhỏ lẻ, phân tán; hai là nguy cơ biến đổi khí hậu và ba là Việt Nam đi sau trong hội nhập nhưng phải trở thành nước tiên phong hội nhập nông nghiệp.

Tuy nhiên nhờ chủ trương, chính sách được ban hành trong thời gian qua đã tạo sức lan toả cho nông nghiệp. Từ chỗ tăng trưởng âm cách đây 2 năm, năm 2017 nông nghiệp đã tăng dương trở lại với 2,49% và 4 tháng 2018 ghi nhận tăng 4,05%, mức cao nhất từ trước đến nay. Giá trị xuất khẩu nông sản tăng từng năm: năm 2017 là 36,52 tỷ USD và dự báo năm 2018 sẽ vượt 40 tỷ...

Bộ trưởng Cường cũng thừa nhận, "các khâu yết hầu của nông nghiệp còn rất yếu". Vì thế, ngành phải đưa ra nhiều giải pháp để khắc phục, cơ cấu lại theo 3 nhóm sản phẩm trụ cột chính là sản phẩm quốc gia, cấp tỉnh, vùng; cả 3 nhóm sản phẩm trụ cột này đều được thiết kế sản xuất, phát triển theo chuỗi...

Chi phí trung gian ’ăn hết’ công sức của nông dân

Tranh luận với Bộ trưởng Cường, đại biểu Trần Hoàng Ngân (TP HCM) mong trưởng ngành nông nghiệp "nhìn thẳng những giá trị gia tăng của nông nghiệp ai là người hưởng thụ, có phải nông dân không?".

Ông nói thêm, năng suất lao động của nông dân ở lĩnh vực nông nghiệp năm 2011 chỉ tương đương 40% mức trung bình, năm 2017 lại chỉ tương thích 38% như vậy đang giảm dần. "Tôi mong Bộ trưởng lưu ý chi phí trung gian đã ăn hết công sức lao động của người nông dân. Như vậy phải lưu ý lại cơ cấu nông nghiệp, cơ cấu cây trồng, quy hoạch lại nông nghiệp", đại biểu TP HCM nhấn mạnh.

Còn ông Lê Thanh Vân - Uỷ viên thường trực Uỷ ban Tài chính ngân sách (Cà Mau) thì không đồng tình với cách phân loại 3 nhóm sản phẩm trụ cột mà Bộ trưởng Nông nghiệp nêu. Ông Vân phân tích, người nông dân có thói quen sản xuất hàng hóa theo trào lưu tiêu thụ mà không tính tới cung - cầu, do vậy Chính phủ cần xây dựng cơ sở dữ liệu chỉ dẫn địa lý về sản lượng, nhu cầu, từ đó mới có thể giải quyết được câu chuyện giải cứu nông sản.

"Trong kinh tế thị trường, chỉ có quan hệ giữa sản xuất và tiêu thụ hàng hóa, sự tác động từ các cấp chính quyền là ở hỗ trợ của Nhà nước. Việc phải giải cứu nông sản vì được mùa rớt giá chính là xuất phát từ tư duy phân cấp, trong khi hiện nay nông nghiệp cần sản xuất theo địa chỉ tiêu thụ", ông Vân nói.