Theo sử liệu triều Nguyễn ghi lại: Khởi thủy, vườn Cơ Hạ là nơi học tập của Thái tử Nguyễn Phúc Đảm (tức vua Minh Mạng về sau) khi còn ở trong cung. Năm Minh Mạng thứ 18 (1837), khu vực trên được sửa sang lại, mở rộng khuôn viên nối tiếp với Hậu Hồ (cũng là một vườn thượng uyển) với chức năng như một Ngự viên. Năm Thiệu Trị thứ 3 (1843), nhà vua cho dựng thêm các đình, viện, đài tạ... nâng cấp thành vườn thượng uyển, gọi là vườn Cơ Hạ. Thời Tự Đức còn bổ sung và sửa sang thêm một số công trình khác. Về cuối triều Nguyễn, do thiếu điều kiện chăm sóc nên khu vực vườn Cơ Hạ bị xuống cấp nghiêm trọng. Năm Thành Thái thứ 17 (1905), triều đình cho giải phóng hành lang hai bên để làm nhà ở cho Biền binh.

Ảnh: Thanh Toàn

Vào năm 2012, Sau một thời gian dài hoang phế, một trong những vườn Thượng uyển nổi tiếng cung đình Huế xưa là vườn Cơ Hạ với diện tích 16.800 m2 đã được Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế phục hồi lại đẹp tuyệt như hình dáng những năm xưa nhân dịp Festival Huế.

Ảnh: Nguyễn Phúc Bảo Minh

Cỏ, bụi rậm, cây dại được phát quang, thay vào đó là các con đường đi lát đá như lúc xưa kèm theo nhiều thảm cỏ xanh mượt đẹp nõn nà. Ba ngôi nhà rường là nơi để khách ngồi ngắm cảnh, xem tranh ảnh xưa về Vườn Cơ Hạ cùng nhiều thư pháp chữ Hán vịnh cây, vịnh hoa và vườn cảnh của các vị vua, danh sĩ thời Nguyễn. Trung tâm đã phục dựng lại cầu Kim Nghê bằng tre nứa buộc lạt mây và sửa sang lại núi Thọ An và động Phước Duyên. Sông Tái Vũ được nạo vét thả hoa sen, hoa súng và cá chép vàng.

Ảnh: Nguyễn Phúc Bảo Minh

Đặc biệt, gần 600 loại cây cảnh quý với 45 chủng loại được huy động từ 56 nghệ nhân chơi cây kiểng, bonsai trong và ngoại tỉnh Thừa Thiên Huế được đưa về sắp xếp trong vườn theo đúng như vườn xưa. Riêng Hội phong lan Huế đã đưa nhiều loài lan lạ, đặc sắc vào vườn tạo sự đa dạng cho sắp đặt cảnh quan vườn Cơ Hạ.