RT hôm 19/4 dẫn lời Annie Machon - một cựu quan chức thuộc Tổng cục An ninh Anh (MI-5) cho biết, chất độc thần kinh được sử dụng để đầ‌u độ‌c hai cha con Sergei Skripal và con gái có thể được tạo ra ở bất cứ phòng thí nghiệm nào trên thế giới bởi nó có các thành phần tự nhiên.

Theo bà Annie Machon, công thức của chất độc thần kinh này đã được in trong một cuốn sách của một nhà khoa học Liên Xô đã đào tẩu sang Mỹ, được xuất bản hồi năm 2008.

Chất độc thần kinh Novichok lần đầu tiên được công bố bởi nhà hóa học Nga Vil Mirzayanov nhưng cuốn sách xuất bản về chất độc này ở Mỹ từ năm 2008.

Bà Annie Machon nhấn mạnh rằng, tác nhân thần kinh này có thể được tái sản xuất bởi bất cứ phòng thí nghiệm nào trên thế giới với công thức đã công bố.

"Chất độc có thể đã được phát triển thêm bởi 20 phòng thí nghiệm khác nhau ở nhiều quốc gia trên thế giới. Do vậy, Anh không nên ngay lập tức nhảy vào giả thuyết Nga phải chịu trách nhiệm về vụ việc. Hơn nữa, chất độc đã được phát triển dưới thời Liên Xô nên khó mà khẳng định rằng nó được Nga sử dụng hiện nay" - bà nói.

Không ai biết chất độc nào đã đầ‌u độ‌c cha con nhà Skripal, kể cả cơ quan cấm vũ khí hóa học quốc tế.

Tên, phân loại của chất độc được sử dụng trong vụ cựu điệp viên Sergei Skripal và con gái là vấn đề gây tranh cãi hiện nay để quy trách nhiệm cho bên liên quan.

Anh gọi chất độc này là Novichok, một chất độc do Liên Xô phát minh và dù đã bị giám sát việc giải trừ vũ khí hóa học, tại Nga vẫn tồn tại đâu đó một kho nghiên cứu, lưu trữ các chất độc hóa học này nhằm thực hiện các âm mưu ám sát các cựu điệp viên đã phản bội lại nước Nga, bán thông tin tình báo cho nước ngoài.

Dù đã vào cuộc điều tra nhưng chính các chuyên gia của Tổ chức Cấm vũ khí hóa học cũng "bó tay" với tên gọi, phân loại của chất độc được tìm thấy ở Salisbury. Tổ chức này đã cử chuyên gia đến lấy mẫu, đưa tới các phòng thí nghiệm bí mật để xét nghiệm. Báo cáo kết quả điều tra cuối cùng chỉ cho thấy chất độc đã đầ‌u độ‌c hai cha con Skripal là một chất có độ tinh khiết cao, đồng thời xác nhận các kết quả phân tích hóa học từ phía Anh.

Dựa vào kết quả của OPCW, Anh cho rằng, OPCW xác nhận chất độc trong vụ này là Novichok và vì nó là Novichok nên... Nga phải chịu trách nhiệm.

Phía Nga phản đối nhận định này. Đại diện của Nga tại OPCW Alexander Shulgin cho rằng, trong báo cáo của OPCW không đề cập đến chữ Novichok và cũng không có dòng nào nói nguồn gốc chất độc là ở Nga.

Trước đó, ông Shulgin đã nói về loại chất độc mà Anh gọi là "Novichok" và khăng khăng cho rằng chỉ có Nga mới sở hữu, thực tế đã có thể được sản xuất bên ngoài nước Nga từ những năm 1990.

“Giữa những năm 1990, phương Tây đã có được một số chuyên gia của Nga, trong đó có V. Mirzayanov, S. Dubov, và G. Kazhdan, những người đã từng làm việc trong các tổ chức liên quan đến nghiên cứu hóa học của Nga. Sau đó việc nghiên cứu của họ có thể tiếp tục ở Anh, CH Séc, Thụy Điển hay Mỹ. Kết quả là phương Tây đã tạo ra được nhiều loại chất độc thần kinh và vì lý do nào đó cũng dưới cái tên Novichok. Các nước NATO đã xác nhận sự tồn tại của các hợp chất Novichok trong hơn 200 thông tin mã nguồn mở" - ông nói.

Ông khẳng định, sau sắc lệnh 1992, Nga đã dừng tất cả các chương trình liên quan đến chất độc thần kinh do Liên Xô nghiên cứu và phát triển và đến năm 2017, Nga đã hoàn thành việc tiêu hủy toàn bộ kho vũ khí hóa học. Điều này cũng đã được OPCW xác nhận.

Phó Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Nga Aleksei Chepa tuyên bố Anh và Mỹ cũng có chất độc thần kinh Novichok. Theo ông, Mỹ và Anh đã nắm trong tay loại chất độc thần kinh cực mạnh này vào năm 1999. Chất độc Novichok khi đó từng bị rò rỉ tại một thành phố ở Uzbekistan, quốc gia từng thuộc Liên Xô. Đó là cách người Mỹ nghiên cứu về chất độc thần kinh này. Do đó, ông Chepa không loại trừ khả năng chính Anh và Mỹ mới là nước ra tay đầ‌u độ‌c cựu điệp viên Nga.

Cuối cùng, sau khi cơ quan về vũ khí hóa học của quốc tế vào cuộc, chất độc trong vụ Salisbury có thể là novichok, cũng có thể... không phải là novichok!

Novichok có thể là... thuốc trừ sâu

Truyền thông Nga trước đó thông tin. Novichok là tên gọi dùng để chỉ một dòng chất độc hóa học do Liên Xô phát triển bắt đầu từ thập niên 1970. Năm 1991, Vil Mirzayanov- một nhà khoa học thuộc viện Nghiên cứu hóa hữu cơ và công nghệ của Nga đã công bố về sự tồn tại của Novichok. Theo đó, đây là chất độc thần kinh mạnh hơn bất cứ chất độc thần kinh nào từng tồn tại trước đó.

Novichok được xem là “chất độc nhị phân”, tức cấu tạo của chúng gồm hai thành phần vô hại riêng biệt và chỉ trở thành chất độc khi kết hợp lại với nhau.

Theo bảng hướng dẫn về vũ khí hủy diệt hàng loạt của viện hàn lâm phẫu thuật chỉnh hình Mỹ, Novichok được cho là rất khó phát hiện trong quá trình sản xuất. Chúng dễ dàng được tạo ra trong bất cứ nhà máy thuốc trừ sâu nào vì thành phần chỉ bao gồm các hó‌a chấ‌t thông dụng.

Một trong những lý do chính các loại chất độc thần kinh này được phát triển là vì các thành phần của chúng không nằm trong danh sách cấm.

Theo Giáo sư Gary Stephens thuộc Đại học Reading của Anh, dù thông tin đầy đủ về Novichok ngày nay vẫn là bí mật, các hợp chất thuộc lớp này có khả năng làm chậm nhịp tim, tắc đường thở và dẫn đến cái chết do ngạt.