Một trong những điều mà Ghufron Arifuddin muốn hoàn thành trong năm mới là dọn dẹp đống rác ảnh hưởng đến sân sau nhà anh cũng như khu anh ở tại Jakarta, thủ đô .

Lý do? Rắn.

Bốn tháng qua, anh hai lần bắt gặp rắn bò trong sân sau ngôi nhà phía đông Jakarta. Lần gần nhất là vào tối giao thừa, anh phát hiện một con hổ mang dài đến 1,5 m.

"Tôi vô cùng hốt hoảng", anh Arifuddin, 49 tuổi, kể lại. Anh bảo anh chưa bao giờ nhìn thấy rắn kể từ khi dọn đến đây ở vài năm trước.

Theo các chuyên gia, việc rắn xuất hiện tại thủ đô Jakarta ngày càng phổ biến vì một số nguyên nhân. Môi trường sinh sống tự nhiên của loài vật bị thu hẹp do quá trình đô thị hóa, trong khi rác thải ngày càng nhiều đồng nghĩa cư dân tại thành phố 9,5 triệu dân dễ gặp rắn hơn trước.

Nhóm giải cứu rắn

Những người đàn ông như ông Freddy Hanggoro đã quá quen với việc có rắn trong nhà hay tại nơi làm việc.

Anh là thành viên của nhóm cứu hộ rắn Sioux, nơi tập hợp những người yêu loài vật này. Họ thường xuyên nhận được cuộc gọi từ những người dân vốn mất dễ mất bình tĩnh khi gặp rắn. Anh nói cứ vài ngày anh lại nhận được một cuộc gọi.

Năm 2017, nhóm tình nguyện 150 thành viên cho biết họ đã giải cứu hơn 130 con rắn từ nhà dân. Năm trước đó, nhóm bắt được khoảng 90 con.

Gần đây, anh và một người bạn đi 20 km, mang cần câu rắn đến một nhà máy ở Bekasi, Tây Java. Sau khi khám xét mặt sàn nhà máy, họ tìm thấy một con rắn hổ mang có độc nằm cuộn mình trong góc. Anh cho con rắn vào túi vải nhỏ rồi buộc lại.

"Chúng tôi thả nó ra ở một nơi xa khu dân cư, để ngăn chặn những vụ tương tự trong tương lai", anh nói.

"Có thể sẽ nguy hiểm nếu một người xử lý rắn sai cách".

Anh cho biết rắn thường xuất hiện trong mùa mưa, từ tháng 11 đến tháng 3. Những cơn mưa lớn gây lụt lội cuốn loài vật ra khỏi nơi trú ẩn của chúng.

Kỷ lục của nhóm là một con trăn dài 6 m họ bắt tại khu vực Kembangan ở phía tây Jakarta vào năm 2016. Con vật nấp trên mái một ngôi nhà.

Nhóm Sioux ra đời vào năm 2009 với tư cách một thành viên của Quỹ Rắn Sioux Indonesia. Quỹ này do ông Aji Rachmat sáng lập trước đó 6 năm với mục đích ban đầu là giáo dục người dân về loài rắn.

Chuỗi thức ăn

Tại những thành phố như Jakarta, việc người dân để rác ngay bên ngoài nhà họ là chuyện phổ biến, đặc biệt tại các khu vực sinh sống của người thu nhập thấp, theo ông Rachmat. Việc rác chất thành đồng thu hút chuột vốn là thức ăn chủ yếu của loài rắn.

"Nếu thức ăn của chúng có ở xung quanh nhà của người dân, đó là nơi chúng đến", ông giải thích. "Tất cả mọi thứ đều có liên quan đến nhau, bởi vì suy cho cùng, đó chỉ chuyện chuỗi thức ăn".

Rác thải vứt bừa bãi thu hút chuột vốn là thức ăn chính của rắn. Ảnh: Getty.

Ông Rachmat nói việc diện tích rừng suy giảm cũng có thể buộc loài rắn phải tìm cách để tồn tại ở môi trường đô thị.

Theo Bộ Môi trường và Lâm nghiệp Indonesia, nước này mất khoảng 684.000 ha rừng mỗi năm. Nguyên nhân chính là hoạt động phá rừng bất hợp pháp, cháy rừng do cách thức sản xuất dầu cọ không phù hợp cũng như việc chuyển đổi đất rừng sang đất đồn điền trồng cọ lấy dầu.

Amir Hamidi, người đứng đầu bộ phận bò sát tại viện Khoa học Indonesia, một cơ quan nghiên cứu của chính phủ, nói một số loài như trăn có tính thích nghi cao và có thể sống ở cả trong rừng lẫn tại đô thị.

Ông Hamidi cảnh báo rắn có thể tiếp tục xuất hiện trong nhà dân trừ phi người dân Jakarta chấm dứt việc bỏ rác thải không đúng nơi quy định.

Tháng trước, ông nói có rất nhiều trường hợp báo nhìn thấy rắn ở Jakarta và Tây Java. Một con rắn dài 2,5 m được tìm thấy ở Cibinong trong khi một con khác xuất hiện trên tuyến đường chính ở Bogor.

Suparno, một lính cứu hỏa ở Jakarta, nói nhóm của anh thường xuyên thấy rắn trong nhà hay ngoài đường tại thành phố, dù không thể nhớ chính xác bao nhiêu vụ. Lần gần nhất, anh thấy một con trăn nằm trong nhà tắm.

Đừng sợ hãi

Hầu hết loài rắn phổ biến ở Jakarta không nguy hiểm. Dù vậy, ông Hamidi nói một số con trăn đủ lớn có thể nuốt lấy người và các loài hổ mang có độc.

Một video ghê rợn quay lại cảnh một th‌i th‌ể được lôi ra từ con rắn lan truyền rộng rãi trên mạng hồi tháng 3/2017. Báo Jakarta Post đưa tin thanh niên 25 tuổi mất tích sau khi đi lấy dầu cọ ở một ngôi làng hẻo lánh tại Sulawesi, hòn đảo nằm cách Java 2.000 km về phía đông bắc.

Một con rắn hổ mang có thể phun ra lượng độc tố đủ để làm tổn thương những con vật nhỏ bao gồm thú cưng trong nhà. Với con người, rắn hổ mang chỉ nguy hiểm nếu nó cắn và vết cắn để quá lâu mà không được xử lý với thuốc chống độc.

Trẻ em ở Jakarta tìm rắn tại một nhà máy bỏ hoang ở Jakarta. Ảnh: Getty.

Ông Rachmat nói về cơ bản rắn sợ con người.

Để ngăn chúng bò vào nhà, ông nói môi trường xung quanh phải được phát quang, sạch sẽ. Ông khuyên người dân tại Jakarta tránh chất đống mọi thứ mà loài rắn có thể dùng làm nơi trú ngụ.

"Khi con mồi của chúng không còn, chúng sẽ bỏ đi khỏi nơi đó. Chúng chỉ đến tìm thức ăn, nếu thức ăn không có thì chúng sẽ không đi đến nơi có đông người", ông nói.

Song trong trường hợp ai đó phát hiện rắn ở gần mình, ông Hamidi khuyên mọi người nên bình tĩnh.

"Đừng sợ hãi. Khi bạn sợ hãi và cử động nhiều, rắn sẽ tấn công nếu chúng thấy sợ", ông nói.