Những khuôn mặt đằng đằng sát khí. Không khí kỳ quái, gần giống như đám tang hơn là một buổi tiệc liên hoan. Đó là buổi tối thứ ba, ngày 16-9-2008. Ngân hàng lớn nhất châu Âu BNP Paribas, tổ chức dạ tiệc hàng năm với báo chí tại một nhà hàng lớn ở Paris. Trước đó một hôm, một thế giới bị sụp đổ. Thế giới của họ. Thế giới ngân hàng. Sụp đổ của Lehman Brothers, do chính phủ Mỹ cố tình bỏ rơi, sau một thời gian hấp hối, làm cho thế giới tài chính chết điếng. Cuộc khủng hoảng 1929 quay trở lại. Một khách dự tiệc hôm đó kể lại: “Người ta còn chưa biết bao nhiêu ngân hàng sẽ chết. Giống như ngày 11-9, khi hàng chục chiếc máy bay biến mất khỏi màn hình radar”. Nếu Michel Pébereau, chủ tịch BNP Paribas biến mất, thì tổng giám đốc Baudouin Prot vẫn còn ở lại. Là ngòi nổ của cuộc chiến, ông vẫn còn cố đùa cợt với khách mời: Lehman là một tai họa. Nhưng AIG sụp đổ lại là trời sập. Nó chết, tất cả chết hết! Ông ta biết rõ điều mà công chúng không hề biết: công ty bảo hiểm hàng đầu thế giới American International Group (AIG) có 116.000 nhân viên và 74 triệu khách hàng tại 130 quốc gia trên thế giới, đứng hàng thứ ba thế giới của mọi công ty, đang biến mất. Buổi tối ngày 16-9 đó, không ai biết Bộ trưởng Ngân khố của Tổng thống G.W.Bush, Hank Paulson có cứu nó hay không.
Một năm sau, sụp đổ của Lehman Brothers vẫn là biểu tượng suy thoái quét qua hành tinh. Ông chủ của nó, Richard Fuld bị thẩm vấn suốt năm giờ liền trước quốc hội Mỹ, để khi bước ra ngoài bị thiên hạ khạc nhổ vào mặt. Còn AIG? Thoát chết, bị chia cắt manh mún, ngân sách chính phủ liên bang phải bỏ ra bốn chi phiếu, tổng cộng 185,6 tỉ USD - bằng tổng sản lượng quốc dân của Hungari và Đan Mạch cộng chung nhà bảo hiểm “xác chết” này và tội ác của nó trong cuộc khủng hoảng tài chính mới được bỏ qua.
Cassano giữa đám đông không ai biết
Tệ hại hơn nữa, Joseph Cassano - người chủ mưu làm nổ tung AIG, cầm đầu các sản phẩm tài chính của AIG - Financial Products (FP) - lại “khỏe re”! Từ chức vào tháng 3-2008 với cây dù vàng 34 triệu USD, ông “cố vấn tài chính” với mức lương một triệu USD/tháng đến tận tháng 9 năm đó vẫn sống phây phây ở Luân Đôn, trong một căn nhà bốn tầng lầu, nằm ngay ở quảng trường huyền thoại Harrods. Mỗi buổi sáng ông ta thong thả vác chiếc xe đạp đua, đầu đội mũ bảo hiểm màu bạc và mặc áo thun xanh màu dầu hỏa, tập thể thao...
Joseph John Cassano, 54 tuổi, con trai một cảnh sát tại Brooklyn, vốn là con một di dân Italia, đến New York không một xu dính túi, đã ẵm được 300 triệu USD trong bảy năm phụ trách AIG-FP, mà không hề bị cái nhục của hàng ngàn nhân viên thuộc công ty bảo hiểm này. Người ta tìm thấy trong hộp thư của AIG những lá thư viết như sau: “Chúng tôi muốn họ phải chết, cả vợ và con của họ cũng phải chết. Chúng tôi muốn đất mà họ giẫm đạp lên, bẩn thỉu đến mức không có gì mọc được”. Rồi những đầu đạn và cả... quan tài cũng được gởi đến. Trong nhiều tháng liền, nhân viên AIG phải liên tục thay đổi chỗ ở và trường học của con cái. Còn Cassano vẫn dắt vợ đi ăn tối tại những nhà hàng sang trọng nhất Luân Đôn, với món tôm hùm khoái khẩu của ông ta.
Tốt nghiệp khoa chính trị học của trường Cao đẳng Brooklyn, ông gia nhập một pháo đài của Wall Street: ngân hàng Drexel Burnham Lambert do Mike Milken cầm đầu, người phát minh ra junk bonds gây chấn động một thời. Khi Drexel sụp đổ năm 1989 và Milken phải ngồi tù, thì Cassano “khỏe re”! Ông ta theo Howard Sosin lập ra ngân hàng bảo hiểm lớn nhất thế giới: AIG! Không biết toán học, chẳng hiểu mô hình tài chính là gì, Cassano vẫn lên nhanh như diều gặp gió. Khi Sosin rơi đài dưới tay Hank Greenberg, một cựu chiến binh Triều Tiên, Cassano vẫn không “chết”. Năm 1999, ông ta được bổ nhiệm cầm đầu AIG-FP thay thế cho nhà toán học ngoại hạng Tom Savage. Cơ sở này đặt tại Luân Đôn, trên con đường One Curzon, thánh địa của nền tài chính thế giới. Ngày nay, nó được gọi là “Điểm zero” giống như đống đổ nát của Trung tâm thương mại thế giới sau ngày 11-9! Đó là điểm xuất phát cơn chấn động tài chính toàn cầu.
Cassano thành công không phải do tài quản lý. Làm việc dưới quyền ông ta giống như trong địa ngục. Một nhân viên kể lại: khi nhìn thấy một chai nước uống để trên bàn làm việc của ai, ông ta đều tru tréo lên: “Mẹ kiếp, chai nước đó là của tao, do tiền của tao mà mua được!”. Họ gọi đó là triều đại của khủng bố. Sự thành công của AIG-FP và nguyên nhân sụp đổ của nó nằm ở ba chữ cái CDS (Credit Default Swaps - trao đổi nợ tín dụng). Sản phẩm bảo hiểm tài chính do các “thiên tài” của ngân hàng JP Morgan phát minh vào đầu thập niên 1990. Nó phát triển ra mọi lãnh vực tài chính, nhất là bất động sản. Một chuyên gia giải thích: Cuối cùng két sắt CDS của AIG chỉ còn là tín dụng cầm cố lẫn nhau của người Mỹ. Chính tín dụng thứ cấp đã đốt cháy tất cả hệ thống. Khi thị trường bất động sản Mỹ sụp đổ, AIG lật nhào theo. Vào quý cuối cùng của năm 2008, nó thua lỗ đạt kỷ lục trong lịch sử: 61,7 tỉ USD, tức 28 triệu USD/giờ trong suốt 3 tháng, nghĩa là mỗi phút mất đi 465.000USD! “Sòng bạc Luân Đôn” tan tành. Cả thế giới bị họa lây.
Goldman Sachs cũng suýt chết. Với 20 tỉ USD đổ vào cho AIG, nó tỉnh lại được. Một năm sau, người ta quả quyết Hank Paulson bỏ rơi Lehman Brothers để cứu AIG không phải chuyện ngẫu nhiên. Goldman Sachs nhận được 11,9 tỉ USD cứu ứng và mất đi một đối thủ. Tại sao? Phó chủ tịch của nó chính là William Cassano, anh ruột của Joseph Cassano. Khủng hoảng tài chính toàn cầu xuất phát từ một gia đình? FBI, Tòa án Liên bang New York và Văn phòng chống lừa đảo nghiêm trọng của cảnh sát Anh sẽ quyết định vấn đề này... Ba cuộc điều tra đang nhắm vào AIG-FP. Điều đó vẫn không cản được Joseph Cassano đạp xe đi dạo mát. Cũng không cản được nhân viên của ông ta bỏ túi 450 triệu USD “tiền thưởng” vào tháng 3-2009.
Theo Paris Match
