Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH (Bộ GD-ĐT) Trần Thị Hà cho biết khi trao đổi với Phóng viên về những quy định mới nhằm siết chặt quy trình đào tạo tiến sĩ. 

Thưa bà, Bộ GD-ĐT vừa ban hành quy chế đào tạo tiến sĩ. Đâu là những điểm mới đáng chú ý nhất?

- Tất cả những điểm mới nêu trong quy chế chính là những yếu tố nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tiến sĩ hiện nay.

Ví dụ, yêu cầu NCS phải có trình độ tiếng Anh tương đương TOEFL 500 điểm trước khi bảo vệ luận án.

Hoặc, chất lượng về giảng viên hướng dẫn, khi có 2 NCS không hoàn thành luận án thì người hướng dẫn tạm thời không nhận thêm NCS và phải có văn bản giải trình để bộ môn và cơ sở đào tạo xem xét có được tiếp tục quyền hướng dẫn NCS hay không.

Nếu có từ 3 NCS không hoàn thành luận án, người hướng dẫn không được nhận hướng dẫn NCS trong thời gian ít nhất 2 năm.

Muốn khẳng định được chắc chắn những quy định mới đưa ra sẽ khắc phục được tình trạng tiến sĩ “giấy” thì cần một sự quyết tâm và nhận thức đúng đắn của các cơ sở đào tạo sau ĐH.

Đồng thời, thực hiện chuẩn xác các quy định trong quy chế tiến sĩ, cộng với sự hợp tác của các giảng viên từng bộ môn thì chất lượng tiến sĩ sẽ nâng lên…

Vì những quy định đưa ra cũng chỉ là những quy định hành chính, là điều kiện ràng buộc các cơ sở đào tạo và những người tham gia vào quá trình đào tạo.

Việc công khai luận án tiến sĩ thời gian tới được quy định thế nào?  

- Từ trước đến nay, luận án tiến sĩ đều công khai bằng cách sau khi bảo vệ xong luận án sẽ được vào Thư viện quốc gia.

Thư viện quốc gia sẽ lưu và công khai trên mạng những phần tóm tắt.

Tới đây, Bộ GD-ĐT sẽ làm việc với Thư viện quốc gia để đưa toàn bộ luận án tiến sĩ trên mạng vừa để tham khảo, vừa để công khai.

Trong quy chế điều 43 có quy định, những thí sinh đủ điều kiện bảo vệ luận án nộp cho thư viện của cơ sở đào tạo và Thư viện quốc gia Việt Nam một bản luận án và 1 bản tóm tắt luận án bao gồm bản in trên giấy và bản in trên đĩa mềm (kể cả các luận án bảo vệ mật và luận án thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh).

Trong hồ sơ xét cấp bằng và khi bảo vệ luận án, NCS phải thông tin những đóng góp mới về mặt học thuật, lý luận trên trang web của Bộ GD-ĐT.

Hiện nay, cơ sở dữ liệu về tiến sĩ đã có chưa và Bộ GD-ĐT dự kiến sẽ công khai nội dung này thế nào?

- Trước năm 2000, Bộ ra quyết định công nhận giảng viên hướng dẫn. Để thực hiện, Bộ GD-ĐT có dữ liệu từng giảng viên đã hướng dẫn bao nhiêu người.

Từ năm 2000 đến nay, chuyển về cơ sở đào tạo ra quyết định công nhận giảng viên hướng dẫn và đề tài, Bộ chỉ quyết định số lượng NCS của từng cơ sở.

Nên nhiều năm nay không còn duy trì dữ liệu này.

Tới đây, trong thực hiện "3 công khai" (tài chính, đội ngũ và cơ sở vật chất) có cả công khai về dữ liệu giảng viên thì Bộ sẽ phục hồi dữ liệu thông tin từng giảng viên đã và đang hướng dẫn bao nhiêu NCS…

Mới "đóng cửa" duy nhất một ngành đào tạo thạc sĩ

Quy định mới có nói về thu hồi quyết định giao đào tạo chuyên ngành tiến sĩ. Trong thực tế, đã có cơ sở đào tạo nào bị thu hồi chưa?

Từ xưa đến nay, chưa có thu hồi cơ sở nào, kể cả mở ngành đào tạo tiến sĩ cũng như cơ sở đào tạo thạc sĩ.

Chỉ duy nhất một lần thu hồi quyết định giao nhiệm vụ đào tạo thạc sĩ ngành Quản lý giáo dục của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội 2.

Trưng bày một số kết quả đào tạo sau ĐH. Ảnh: Lê Anh Dũng

Bộ GD-ĐT cũng nhận thấy đây là vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo tiến sĩ, vì sau khi được giao đào tạo, thì cơ sở có thể có nhiều biến động về năng lực đội ngũ, về cơ sở vật chất… .

Hiện, ở Bộ đang rà soát các cơ sở đào tạo tiến sĩ. Cho đến nay, đã nhận được gần đầy đủ báo cáo của các cơ sở đào tạo tiến sĩ trong cả nước.

Những dữ liệu các cơ sở báo cáo rất chi tiết, ngoài phần số liệu, cần phải có minh chứng.

Cụ thể, đội ngũ giảng viên ngoài báo cáo có bao nhiêu giảng viên còn phải có danh sách đội ngũ kèm theo.

Trong danh sách đó phải nói rõ đào tạo ngành gì, tốt nghiệp năm nào, tại đâu…

Cuối tháng 5 này, Bộ sẽ hoàn thành báo cáo rà soát. Sau đó, sẽ nêu ra các giải pháp để xử lý các cơ sở không đủ điều kiện, căn cứ vào các quy định của quy chế mới.

Xin cảm ơn bà!

• Kiều Oanh (thực hiện) 

Những điểm mới

Điều kiện mở ngành đào tạo bắt buộc phải có ít nhất 1 PGS và 4 tiến sĩ cùng ngành. Vì mở đào tạo tiến sĩ là mở theo chuyên ngành cho nên trong số 5 người này thì phải có tối thiểu 3 người cùng chuyên ngành.

Và 5 người đó phải có ít nhất 3 công trình nghiên cứu liên quan tới ngành đăng ký mở trong vòng 3 năm liên tục tính đến ngày nộp hồ sơ đăng ký mở ngành.

Không tổ chức thi tuyển mà xét tuyển. Lâu nay, thí sinh có trình độ thạc sĩ thì dự thi 2 môn (môn chuyên môn và ngoại ngữ). Thực tế, hầu hết các thí sinh đều thi đỗ môn chuyên môn, có trượt thì chủ yếu là trượt môn ngoại ngữ.

Việc thi tuyển cũng có mặt lợi là chọn được người có đủ năng lực chuyên môn nhưng lại hạn chế bởi năng lực nghiên cứu không thể hiện qua việc thi môn chuyên môn.

Do vậy, quy chế mới quy định tổ chức xét tuyển sinh theo 2 nội dung: đánh giá hồ sơ, đánh giá bài luận về dự định nghiên cứu của thí sinh.

Trình độ ngoại ngữ dự tuyển do thủ trưởng cơ sở đào tạo quy định.

Không thi các môn chuyên môn nhưng khi xét tuyển có đánh giá trình độ, năng lực chuyên môn của thí sinh thể hiện qua chất lượng hồ sơ, quá trình học tập, nghiên cứu khoa học…

Một điểm mới khá quan trọng là thời gian đào tạo thay vì thời gian đào tạo trước đây là 2 năm thì nay nâng lên 3 năm đối với đào tạo tập trung.

Đối với NCS không tập trung thì cũng bắt buộc phải có thời gian tập trung tại cơ sở đào tạo ít nhất là 12 tháng để đảo bảo chất lượng đào tạo…

(Theo quy chế đào tạo tiến sĩ ban hành tháng 4/2009)