Hai ngày nữa, Lễ khai ấn đền Trần sẽ được tổ chức tại phủ Thiên Trường xưa, nay là đền Trần thuộc phường Lộc Vượng, thành phố Nam Định, tỉnh Nam Định, với ý nghĩa đánh dấu ngày làm việc đầu tiên của năm mới và cầu mong quốc thái dân an.

Theo Phó chủ tịch UBND thành phố Nam Định, Trưởng ban Tổ chức lễ hội - bà Cao Thị Tính, công tác chuẩn bị cho đêm khai ấn 14 tháng Giêng đã sẵn sàng. Tỉnh đã thông qua phương án bảo vệ an ninh, đặc biệt chú trọng khu nội tự và sân Thiên Trường. Số lượng người tham gia giữ trật tự giảm so với năm trước được bà Tính lý giải vì "vài năm gần đây, chúng tôi đã tạo được nếp trật tự, văn minh trong lễ khai ấn và toàn bộ lễ hội".

Tình trạng ăn xin, đổi tiền lẻ chênh lệch giá cũng được trưởng ban tổ chức cam kết không còn. Các chủ nhà hàng, khách sạn, dịch vụ trên địa bàn được yêu cầu không nâng giá, ép khách.

"Xác định là khó quản lý hết địa bàn trong thời điểm có hàng vạn người đổ về, chúng tôi đã niêm yết, thông báo công khai các địa chỉ ăn nghỉ uy tín, đồng thời bố trí lực lượng xử lý ngay nếu du khách phản ánh bị chặt chém, ép giá", bà Tính cho biết.

Tục lệ xưa, vua Trần ban ấn cho quan quân để mọi nhà hưởng lộc tích phúc bước vào năm mới mạnh khỏe, lao động hăng say. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, ý nghĩa của ấn đền Trần đã biến tướng thành lễ cầu thăng quan tiến chức.

Thời khắc khai ấn, hàng nghìn người dân địa phương, du khách thập phương trong đó có nhiều cán bộ, công chức đều đổ đến với mong muốn có được ấn thiêng. Các năm 2011, 2013, hàng trăm công an, cảnh sát cơ động... được huy động, nhưng hàng nghìn người dân vẫn chen lấn, giẫm đạp, thả tiền, cướp cành lộc tại lễ khai ấn khiến nhiều người bị ngã, ngất xỉu.

Trao đổi với Báo ngày 1/3, TS Nguyễn Quốc Tuấn, viện trưởng Nghiên cứu tôn giáo, bày tỏ không đồng tình với việc lãnh đạo cấp cao đến khai ấn đền Trần (Nam Định). Theo ông Tuấn, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng chen lấn, xô đẩy, giẫm lên nhau để cướp ấn những năm qua là do sự hiện diện của quan chức.

"Tôi đã nói nhiều về chuyện cứ có lãnh đạo cấp cao đến khai ấn thì càng đông người dân tin rằng ấn có thể giúp thăng quan tiến chức. Tôi đề nghị năm nay quan chức cấp cao không xuất hiện ở đó nữa. Lễ hội quy mô cấp tỉnh thì để tỉnh làm", viện trưởng Nghiên cứu tôn giáo nói.

TS Dân tộc học Trần Hữu Sơn, Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Lào Cai, đồng tình với quan điểm Nhà nước nên ít tham gia vào lễ hội truyền thống bởi lễ hội là của người dân. Còn tham gia thì nên với tư cách người dân hoặc tránh dịp chính hội. "Nếu ta có cái tâm tốt, muốn ghi nhớ công ơn của các tiền nhân thì đến trước hay sau mùa lễ hội đều được", ông Sơn nói.

Theo ông Sơn, lãnh đạo cấp cao chỉ nên tham dự lễ hội, Festival, ngày kỷ niệm lớn có quy mô toàn quốc và có tính giáo dục cao như lễ hội đền Hùng. Còn lễ hội đền Trần và các lễ hội truyền thống khác nên quy hoạch thành định kỳ, những năm tổ chức lớn để mời lãnh đạo tham dự. Tuy nhiên, không nhất thiết phải là cấp bộ trưởng mà có thể cấp dưới tham dự.

"Không hẳn sự xuất hiện của lãnh đạo cấp cao gây ra tình trạng lộn xộn, đông đúc của lễ hội, nhưng cũng không thể phủ nhận rằng nhờ sự hiện diện của các quan chức cấp cao, uy tín lễ hội được nâng lên, du khách thập phương đến đông hơn và quy mô lễ hội được mở rộng", TS Sơn phân tích.

Nhà nghiên cứu văn hoá Hữu Sơn và Quốc Tuấn cùng cho rằng, các tỉnh đua nhau mời lãnh đạo cấp cao về tham gia lễ hội vì mục đích quảng cáo, muốn tỉnh mình cao hơn, sang hơn và một phần nhằm thu lợi kinh tế.

Vất vả chen lấn để có được ấn thiêng tại mùa lễ 2011. Ảnh: Bá Đô.

Khẳng định Ban tổ chức lễ hội không gửi giấy mời đến lãnh đạo cấp cao, thậm chí cấp tỉnh hay thành phố, bà Cao Thị Tính cho rằng, lãnh đạo về dự lễ hội là một điều tốt, thể hiện tấm lòng trân kính của họ với cha ông, truyền thống dân tộc.

Theo bà Tính, dù thành phố đã tuyên truyền mục đích, ý nghĩa đúng đắn của ấn đền Trần, nhưng không phủ nhận có một số hiểu lầm rằng xin ấn để cầu thăng quan tiến chức. "Những người có suy nghĩ đó là không hiểu truyền thống của lễ hội. Ấn đền Trần được ban phát với ý nghĩa cầu may, một năm phúc lộc tràn trề. Người dân bình thường, cô bán rau, chị bán thịt, họ có phải quan chức đâu nhưng vẫn đi xin ấn đền Trần vì mục đích đúng đắn trên. Những ai đến đền Trần với tâm ác, vụ lợi thì dù có mang được ấn về mọi việc cũng khó thuận buồm xuôi gió", Trưởng ban tổ chức lễ hội đền Trần 2015 phân tích.