Đoạn video cho thấy phiến quân Nhà nước Hồi giáo (IS) đang đẩy các bức tượng khỏi chân đế và đập phá bộ sưu tập của bảo tàng Mosul, bao gồm đồ tạo tác từ thời kỳ as‌syrian và hel‌lenistic, niên đại khoảng vài thế kỷ trước Công nguyên, AFP đưa tin. Trong video còn có hình ảnh phiến quân IS dùng búa khoan để phá hủy biểu tượng con bò có cánh của thời as‌syrian bằng đá granite ốp trên Cổng Nergal ở Mosul.

"Hỡi người Hồi giáo, những tạo tác phía sau ta là thứ người cổ đại sùng bái. Họ tôn thờ chúng thay vì Đấng tối cao", một phiến quân có râu nói trước máy quay. "Người as‌syrian, Akkadian cùng nhiều tộc người khác có thần mưa, thần nông nghiệp, thần chiến tranh... và họ cố tiếp cận gần các vị thần hơn bằng cúng bái".

"Đấng tiên tri đã dỡ bỏ và chôn vùi những tượng thần ở Mecca bằng đôi tay được ban phúc của ngài", tên này nói tiếp với ý nhắc đến nhà tiên tri Hồi giáo Mohammed.

Hành động của Nhà nước Hồi giáo (IS) làm dấy lên sự kinh hoàng và báo động lan rộng. Một số nhà khảo cổ học cùng chuyên gia về di sản so sánh sự kiện này với lúc phiến quân Taliban phá hủy các tượng Phật ở Bamiyan, Afghanistan, năm 2001.

Cơ quan văn hóa Liên Hợp Quốc ngay lập tức yêu cầu tổ chức họp khẩn tại Hội đồng Bảo an, cho rằng bảo vệ di tích lịch sử là một phần không thể tách rời trong vấn đề an ninh của Iraq. Giới chuyên gia nói những đồ vật bị phá hủy gồm có nguyên bản, bản phục dựng và bản sao.

Thomas Campbell, giám đốc Bảo tàng Nghệ thuật Metropolitan nổi tiếng ở New York, lên án "hành động huỷ hoại nghiêm trọng đến một trong những bảo tàng quan trọng nhất ở Trung Đông".

"Cuộc tấn công không suy xét nhằm vào nghệ thuật, lịch sử và hiểu biết của con người không chỉ tạo ra tấn bi kịch đối với bảo tàng Mosul mà còn với cả cam kết của chúng ta trong việc dùng nghệ thuật để đoàn kết, thúc đẩy hiểu biết", ông Campbell nói.

Các tạo tác bị phá hủy có nguồn gốc tại thành phố Hatra nằm trên sa mạc cách Mosul khoảng 100 km về phía tây nam và thuộc thời kỳ as‌syrian. Hiện vẫn chưa rõ số phận của những bộ sưu tập còn lại ở bảo tàng đang trong tay IS.

IS hôm qua còn cho nổ tung một nhà thờ Hồi giáo Khudr từ thế kỷ 12 ở giữa Mosul. Ihsan Fethi, chuyên gia kiến trúc của Iraq ở Amman, Jordan, mô tả đây là "một tổn thất rất lớn và hành động không thể tin được của chủ nghĩa khủ‌ng b‌ố văn hóa". Theo ông, IS tàn phá nơi này bởi nó có chứa một ngôi mộ, thứ nhóm phiến quân xem là sự sùng bái tượng thần.

IS kiểm soát Mosul, thành phố lớn thứ hai của Iraq, trong một đợt tấn công vào tháng 6/2014. Chúng phá hủy nhiều khu vực di tích, bao gồm các đền thờ Hồi giáo dòng Sunni, một cách có hệ thống.

"Toàn bộ video này cho thấy IS sẵn sàng phá hủy những thứ chúng không thể vận chuyển hay bán", tiến sĩ Samuel Hardy, một nhà khảo cổ học và tội phạm học, nhận định.

Vị trí thành phố Mosul. Đồ họa: outsidethebeltway.com.