Do đó, mà giới chơi cá lia thia bất kể già trẻ bé lớn, từ em học sinh tiểu học, cho đến những công chức về hưu, ai đã “bập” vào lia thia là ghiền... chết được.
Dòng Halfmoon cực “đỉnh” nhiều màu sắc quyến rũ.
Lia thia “hành tội” tuổi thơ
Nghe như lời than thở, thực ra đó là những hoài niệm về một thời hạnh phúc “đắm đuối” của tuổi thơ cùng loài cá lạ lùng, hiển lộ vẻ đẹp lung linh, quyến rũ, nhưng lại ẩn chứa bên trong cái chất hiếu chiến, kiêu hùng. Cho nên có thể nói lia thia là giống cá có tướng văn mà tính võ, hay nói tếu táo là “tướng học trò mà bộ giò... võ sĩ”.
Thuở xưa, những chú nhóc ở nông thôn hầu hết ít nhiều đều có một thời mất ăn, mất ngủ vì cá lia thia. Còn nhỏ thì đeo theo xin mấy anh lớn những con cá dạt, bị te đuôi, rớt kỳ vì thua trận về dưỡng lại chơi đỡ ghiền; lớn một chút là có thể tự xách rổ ra đồng giậm bọt (ổ cá) hốt cá về nuôi.
Đó là khi mùa mưa về cá lia thia cũng nương theo nước lên đồng, bắt đầu mùa bắt cặp giao hoan mà sinh sôi nảy nở.
Cá đực sung mãn ve vãn con cái bụng ôm đầy trứng. Có khi bọn nhóc chúng tôi ngồi cả buổi nhìn con cá đực thấy mà thương, cứ hớp thả từng bọt nước nhỏ xíu để xây tổ uyên ương, cho đến khi bọt đóng thành giề chắc chắn, thì con mái mới yên lòng mà “trao thân gởi phận”.
Hồi đó, mỗi lần đi giậm bọt cá, thường là một công đôi việc vì có thể giậm thêm bọt cá sặt về nhà có thêm món ăn, mà cũng khỏi bị đòn vì “lội chơi trong đồng trong bái cả buổi”. Đi một buổi về là nhóc cá, nhưng phải tuyển chọn ra những con cá đẹp, đá hay làm giống.
Từ lúc bắt cá trên đồng về gầy giống lại đẻ ra cả bầy mấy trăm con nó sướng dữ, bao nhiêu công sức đi xúc lăng quăng có thấm tháp gì. Nhưng “đỉnh” nhất là sau thời gian dài chăm bẳm, tập cho đá bóng sung mãn lên màu thì hẹn ngày đẹp trời cả một đám xúm lại đá cá.
Có thể nói đó là trận... thư hùng đầy cung bậc “hỉ, nộ, ái, ố” theo những trận thắng thua. Giờ thấy những quầy cá, hay những chiếc xe treo tòng teng những bọc cá lia thia bán trước trường học, mấy cháu nhỏ thành thị có thể bỏ tiền ra mua bao nhiêu con mà hổng được; chạnh nghĩ niềm vui, hạnh phúc chơi cá lia thia của các em nhỏ thành thị hẳn đã vơi đi nhiều lắm rồi.
Nhưng đó là ý nghĩ... lẩn thẩn của những hoài niệm lạc lõng giữa phố phường mà thôi; vì mỗi thời, mỗi nơi và mỗi người sẽ có cách chơi khác, nên cũng sẽ có niềm vui thú riêng. Hơn nữa, ngày nay thú chơi cá lia thia đã nâng lên thành nghệ thuật, trình độ khác xưa lắm rồi.
Thú chơi cá lia thia không phân biệt già, trẻ, bé, lớn.
Thú chơi ra tiền
Thời gian gần đây, ở Vĩnh Long đã tập hợp thành những nhóm chơi cá lia thia, gồm đủ thành phần, từ học sinh, sinh viên, cho đến công chức, bác sĩ, tiểu thương... tạm gọi đây là nhóm chơi chuyên nghiệp, tài tử.
Đây là đẳng cấp chơi vừa tốn công sức, tiền bạc; nhưng cũng có thể tạo ra nguồn thu nhập đáng kể. Khi đã có “số má”, thương hiệu có thể đưa ra thị trường những con giống mới cho dân chơi cao cấp, còn hàng cá thứ phẩm thì cũng có đầu ra cho những em nhỏ hay những người mới tập tễnh vào nghề.
Trong đó, người được các nhóm chơi nể phục nhất vì thâm niên, kinh nghiệm là ông Nguyễn Văn Hồng (59 tuổi), hiện là Phó Bí thư Đảng ủy Phường 1 (TP Vĩnh Long).
Ai đã từng đến quán bia 70 trên đường Trưng Nữ Vương, sẽ thấy hàng chục năm nay, cái góc riêng dành cho cá lia thia của ông Hồng vẫn vậy. Chỉ có khác là sự đổi thay về số lượng quy mô, đổi thay các dòng cá mới mà ông gầy dựng nên.
Cứ mỗi chiều đi làm về, việc đầu tiên là chăm bẳm chuyện ăn, thay nước cho bầy cá. Cái niềm đam mê của nghề chơi vốn dĩ đã trở thành cái “nghiệp”, khi cũng tròm trèm nửa thế kỷ, con cá lia thia đã “lội” theo suốt cuộc đời ông; từ cái thời- mà theo ông Hồng- đi học còn lận bọc cá trong cặp, cả trong... quần xà lỏn. Cho nên cũng có hôm buồn... bỏ cơm vì bể bọc nước làm “ngủm” mấy con cá cưng.
Cá lia thia ngày nay đã được lai tạo từ nhiều dòng cá ngoại, cho ra rất nhiều giống quý, cực đẹp. Nhưng cái tính nết của con cá thì vẫn có chung một điểm là rất dễ chơi, không cần máy chạy oxy, không gian nhỏ cũng có thể chơi hàng chục, hàng trăm con. Chỉ có khó đối với những giống đời F1 mới nhập về, nên còn khó về thức ăn, nhiệt độ và cách lai tạo...
Do đó, ai cũng có thể đến với thú chơi này. Loại thường thì chỉ vài ngàn, vài chục ngàn, cao cấp chút thì vài trăm ngàn là có trong tay những chú cá dòng betta cực đỉnh như: Fancy, Halfmoon, rồng đỏ, siêu đen...
Hiện nay ngày càng có nhiều bạn trẻ tham gia vào cuộc chơi này, như: Trần Chí Thông là kỹ sư xây dựng ở Tân Ngãi (TP Vĩnh Long), Trần Vũ Linh Tâm là kỹ sư công nghệ thông tin ở xã Phú Đức (Long Hồ)...
Mọi người có thể vừa đi làm bình thường, nhưng vẫn có thể nuôi cá lia thia chuyên nghiệp, với không gian nhỏ và số vốn “khởi nghiệp” không nhiều. Những người chơi giỏi, ngoài công việc chính họ có thể tăng thêm thu nhập từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng mỗi tháng.
Những người chơi cá lia thia ở Vĩnh Long, đang mong muốn cho phong trào phát triển mạnh, nhiều người chơi hơn có thể thành lập hội chơi cá chuyên nghiệp, trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau. Đây cũng là thú chơi tao nhã cần được hỗ trợ khuyến khích, đây cũng là một nghề chơi có thể tạo ra thu nhập thường xuyên.
Trung bình nuôi một con cá trưởng thành, tốn khoảng vài chục ngàn tiền trùn chỉ; đây là số tiền không đáng là bao so với một con cá cưng. Nhưng khi chúng ta nuôi cả bầy 200- 300 con, hay nuôi đến 10, 20, 30 bầy... thì lúc này phải tính đến khía cạnh kinh tế.
Còn lai tạo giống thì sao nó chết hoài? Ngày nay có thể lên mạng tra cứu, ở Vĩnh Long thì các bạn trẻ hay chạy đến nhờ ông Hồng chỉ dẫn tận tình. Vì ông muốn ngày càng có nhiều người chơi thì phong trào mới phát triển mạnh.
