Ánh sáng nhân tạo đã thay đổi cuộc sống của con người hàng trăm năm qua. Ước tính giai đoạn từ 1950 đến 2000, việc tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo ở Anh đã tăng lên bốn lần. Thậm chí với những người không phải làm ca đêm, họ cũng không thể tránh khỏi việc tiếp xúc với loại ánh sáng này từ đèn đường, đèn ô tô, TV, máy tính, điện thoại thông minh... Khi cuộc sống ngày một tiện nghi với những thiết bị hỗ trợ ngày càng hiện đại, sức khỏe của con người lại bị chính những thiết bị này ảnh hưởng trực tiếp.

Việc liên tục tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo trong đêm sẽ làm thay đổi nhịp sinh học của c‌ơ th‌ể do bị ức chế sản xuất melatonin, một loại hormone sản sinh ra từ tuyến tùng của não bộ.

Melatonin gây ra cảm giác buồn ngủ và được sinh ra khi trời tối, với mức độ đạt đỉnh vào lúc khoảng 2 giờ sáng. Trong ngày, khi ánh sáng tự nhiên kíc‌h thí‌ch, c‌ơ th‌ể có sự hình thành một "con đường thần kinh" từ võng mạc (khu vực nhạy sáng ở mặt sau của mắt) tới một khu vực trong não gọi là vùng dưới đồi - trung tâm điều khiển các đồng hồ c‌ơ th‌ể, từ đó giúp kiểm soát việc sản sinh hormone, nhiệt độ c‌ơ th‌ể và các chức năng khác giúp con người cảm thấy buồn ngủ hay tỉnh táo.

Khi khu vực này nhận được tín hiệu từ mắt rằng "Ngày đang tới!", c‌ơ th‌ể tạm dừng việc sản sinh melatonin. Khi mặt trời lặn và bóng đêm trùm xuống, nó lại "báo" cho tuyến tùng để bắt đầu sản xuất nội tiết tố này.

Ngoài chức năng gây buồn ngủ, melatonin còn có vai trò quan trọng khác là giữ ổn định huyết áp và lượng đường trong máu. Giáo sư Jim Horne, cựu trưởng nhóm nghiên cứu giấc ngủ tại Đại học Loughborough cho biết: "Ánh sáng mạnh trước khi đi ngủ ngăn chặn sự sản xuất melatonin nên trì hoãn giấc ngủ và ảnh hưởng đến đồng hồ c‌ơ th‌ể con người. Một số người nhạ‌y cả‌m với điều này hơn những người khác".

Nhiều lần bị trì hoãn hoặc giấc ngủ bị phá vỡ sẽ tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim lên đến 50% và nguy cơ đột quỵ lên 15%.

Tăng cân

Các nhà khoa học tại Đại học Northwestern (Chicago) mới đây đã phát hiện ra việc tiếp xúc với ánh sáng màu xanh, phát ra từ máy tính hoặc điện thoại thông minh vào ban đêm có thể dẫn đến tăng cân. Ngay cả việc sạc điện thoại bên cạnh giường cũng có thể có ảnh hưởng. Việc tiếp xúc với loại ánh sáng như vậy tăng làm tăng cơn đói, và việc này có thể kéo dài vài giờ, ngay cả khi trước đó bạn đã ăn tối.

Một lý do khác có thể là do máy tính xách tay và điện thoại thông minh có xu hướng phát ra ánh sáng màu xanh nhiều hơn, loại ánh sáng này thường có vai trò cảnh tỉnh não bộ và báo cho đồng hồ c‌ơ th‌ể của chúng ta biết đã đến thời điểm để thức dậy.

Các tia phát ra từ các bóng đèn thông thường cũng có chứa ánh sáng màu xanh nhưng ít tập trung hơn so với ánh sáng màu xanh được làm giàu (loại phát ra từ các điện thoại thông minh, máy tính bảng, máy tính xách tay, TV, sạc điện thoại...) trong ba tiếng vào buổi tối có thể "lừa" những đồng hồ sinh học khiến cho c‌ơ th‌ể cho rằng đã đến thời điểm khởi đầu của ngày mới và tới lúc cần phải bổ sung năng lượng bằng thực phẩm.

"Một lượng nhỏ ánh sáng màu xanh thì không có khả năng ảnh hưởng nhiều đến giấc ngủ và sức khỏe", giáo sư Horne nói, "nhưng não con người nhạ‌y cả‌m hơn với ánh sáng màu xanh hơn bất kỳ màu nào khác và nó có xu hướng ảnh hưởng đến đồng hồ c‌ơ th‌ể nhiều hơn màu ánh sáng khác".

Các nghiên cứu gần đây trên chuột đồng cái cho thấy những con nhiều lần tiếp xúc với ánh sáng này ở mức độ khá thấp vào ban đêm có dấu hiệu chán nản và trầm cảm.

Tăng nguy cơ ung thư

Tiếp xúc lặp đi lặp lại với các thiết bị trên vào buổi tối muộn làm tăng nguy cơ ung thư. Một báo cáo gần đây trên tạp chí châu Âu chuyên về phòng chống ung thư đăng tải phát hiện khoa học cho thấy khi làm việc ban đêm với các thiết bị này làm tăng 17% nguy cơ ung thư v‌ú ở phụ nữ.

Các nghiên cứu khác cho thấy y tá, những người làm việc đêm có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn và việc tiếp xúc với ánh sáng ban đêm làm cho việc điều trị ung thư v‌ú bị ảnh hưởng. Hiện vẫn chưa rõ lý do tại sao ánh sáng nhân tạo vào ban đêm có thể gây ra hiệu ứng này nhưng có giả thuyết cho rằng nó có thể phá vỡ sự cân bằng hormone tự nhiên trong c‌ơ th‌ể, tạo ra môi trường thích hợp cho tế bào ung thư phát triển. Một ý khác thì cho rằng đó là do lượng melatonin giảm vào ban đêm khiến gia tăng quá mức các loại hormone khác như oestrogen, vốn làm tăng sự phát triển của bệnh ung thư v‌ú.

Làm cho trẻ em sợ hãi lo lắng hơn

Kết luận này được đưa ra từ các nghiên cứu được thử nghiệm trên động vật thường xuyên có thời gian tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo ban đêm. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí sin‌ּh l‌ּý học và hành vi cho thấy những con chuột non tiếp xúc với ánh sáng vào ban đêm từ khi còn nhỏ có biểu hiện nhiều căng thẳng và hành vi bất an hơn so với những con ngủ trong điều kiện trời tối. Người ta cho rằng đó có thể do kíc‌h thí‌ch tố cortisol tăng lên.

Một nghiên cứu khác mới được công bố tháng trước cho biết trẻ em dễ bị ảnh hưởng do ức chế melatonin từ ánh sáng ban đêm hơn người lớn. Các nhà khoa học tại Đại học Kyushu ở Nhật Bản phát hiện ra rằng trong khi chỉ có 46% người lớn bị giảm mức sản sinh melatonin thì ở trẻ em con số này là 88%. Họ cho biết: "Tỷ lệ ức chế melatonin bởi ánh sáng ở trẻ em là gần gấp đôi so với người lớn".

Làm tăng nguy cơ bệnh tiểu đường loại 2

Vấn đề không chỉ nằm ở ánh sáng nhân tạo từ máy tính, điện thoại, thậm chí cả từ sạc điện thoại hoặc máy tính để cạnh giường. Một số nghiên cứu cho thấy ánh sáng ở bất kỳ khu vực nào khác của ngôi nhà trong đêm cũng có thể là nguy cơ. Nghiên cứu trên tạp chí quốc tế Chronobiology cho thấy nếu người già ngồi dưới bóng đèn sáng trước khi đi ngủ khoảng bốn tiếng thì có khả năng mắc bệnh tiểu đường cao hơn nếu họ ngồi dưới ánh đèn yếu hơn. Các nhà khoa học Nhật Bản đã tiến hành điều tra trên 513 nam giới và phụ nữ ở độ tuổi 70 và thấy rằng đèn càng sáng, mức độ melatonin càng thấp.

Khi tiến hành thử nghiệm về bệnh tiểu đường loại 2, họ thấy rằng những người tiếp xúc với ánh đèn sáng vào buổi tối thì tỷ lệ phát triển bệnh tăng hơn 50%. Nguyên nhân là do đồng hồ c‌ơ th‌ể cũng có vai trò kiểm soát lượng đường trong máu. Theo giáo sư Horne, giải pháp là chuyển sang bóng đèn màu đỏ. "Đồng hồ c‌ơ th‌ể không nhạ‌y cả‌m với ánh sáng đỏ vì vậy nếu bạn muốn tránh những tác động tiêu cực của ánh sáng vào ban đêm sau đó ánh sáng đỏ là một lựa chọn".

Có thể mang đến u buồn

Một đêm ngủ ngon giấc rất quan trọng để tạo ra năng lượng làm việc tốt. Nhưng tiếp xúc với ánh sáng vào ban đêm có thể có tác dụng ngược đối với sức khỏe tinh thần cũng như thể chất. Nghiên cứu gần đây tại Đại học bang Ohio phát hiện chuột đồng cái nhiều lần tiếp xúc với mức độ khá thấp của ánh sáng vào ban đêm đã có dấu hiệu chán nản và trầm cảm. Những con chuột tiếp xúc với ánh sáng lờ mờ ban đêm có mang nhiều yếu tố hoại tử khối u (TNF), một loại protein thường báo cho não bộ phản ứng về các chấn thương hoặc viêm nhiễm. Mức tăng TNF liên tục có liên quan đến trầm cảm vì nó không chỉ điều chỉnh đồng hồ c‌ơ th‌ể mà cũng tham gia vào việc điều chỉnh tâm trạng.

Gây ngủ ngày

Tiếp xúc với ánh sáng màu xanh - từ điện thoại thông minh, máy tính bảng và máy tính xách tay - có thể khiến cho bạn cảm thấy buồn ngủ vào ngày hôm sau, ngay cả khi trước đó bạn đã có một giấc ngủ ngon. Đó là kết luận của một nghiên cứu gần đây tại Đại học Tsukuba ở Nhật Bản sau khi tiến hành thử nghiệm trên chín người đàn ông đã có hoặc không có tiếp xúc với ánh sáng màu xanh hai giờ trước khi đi ngủ. Mặc dù có thời gian ngủ tương tự nhau nhưng những người thấy ánh sáng màu xanh thường buồn ngủ vào ban ngày hơn so với những người khác. Mức chuyển hóa trong c‌ơ th‌ể của họ chậm hơn cho thấy ánh sáng đã làm gián đoạn chức năng của đồng hồ c‌ơ th‌ể khi khởi động làm việc vào buổi sáng vì nồng độ melatonin đã bị giảm trong đêm.