Về xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên hỏi thăm về "9 mắt rồng", người dân nơi đây sẽ kể vanh vách về truyền thuyết của 9 giếng nước đã gắn bó với họ từ thuở “khai thiên lập địa”. Cũng chẳng ai biết 9 chiếc giếng này có tự bao giờ, chỉ biết khi sinh ra họ đã thấy và được nghe ông cha kể về sự tích của chúng.

9 chiếc giếng nằm bao quanh chân núi Đọi, nếu nối chúng lại với nhau theo đường vẽ một mạch thì tạo thành hình chữ Cửu. Vì vậy mà người dân nơi đây mới gọi 9 giếng nước này là “Cửu long cửu tỉnh”, có nghĩa là 9 con rồng 9 cái giếng.

Theo cụ Đinh Trọng Tế (86 tuổi) ở Đọi Nhất, xã Đọi Sơn, là người biết khá rõ về lịch sử làng Đọi Sơn, sự tích 9 giếng mắt rồng không có sử sách nào ghi chép lại mà do người trong làng truyền miệng cho nhau đời này qua đời khác.

Tương truyền, xa xưa, làng Đọi Sơn xảy ra một cuộc đại hạn hán kéo dài trong nhiều năm liền. Những cánh đồng, làng mạc đều khô cằn vì thiếu nước, đói khát, mất mùa triền miên. Người dân trong làng đã mời thầy về lập đàn cầu mưa nhưng vẫn vô vọng. Hạn hán tiếp tục hoành hành, người dân phải bỏ xứ mà đi. Nhưng chính lúc người dân bỏ đi nhiều nhất, trong một đêm tối, mây đen bắt đầu kéo đến đen kịt cả một vùng, gió bắt đầu nổi lên, từ trong những đám mây đen, người dân nhìn thấy 9 con rồng không biết từ đâu xuất hiện và bắt đầu phun mưa ngập trắng chân núi Đọi, cứu cả dân làng thoát khỏi trận hạn hạn lịch sử. Sau 9 ngày 9 đêm, 9 con rồng nhất loạt dừng lại và hóa thân thành 9 chiếc giếng nằm rải rác quanh chân núi Đọi.

Cụ Tế nói: “Cả 9 chiếc giếng ở đây tượng trưng cho 9 mắt của 9 con rồng thiêng. Dưới giếng có những hòn đá nổi lô nhô được xem là những cái vảy và móng rồng...”.

Điều kỳ lạ là dù đã tồn tại rất lâu, chưa bao giờ người làng thấy 9 chiếc giếng này cạn nước. Hiện 9 giếng mắt rồng là nguồn cung cấp nước cho toàn bộ người dân sống xung quanh núi Đọi. Có giếng được cắm hàng chục máy bơm hút nước ngày đêm nhưng nước giếng vẫn không hề cạn.

Người dân nơi đây tin rằng 9 giếng mắt rồng là giếng trời ban. Họ cũng tin rằng nước trong các giếng đều thông với nhau và ăn thông với sông Hồng. Với họ, đây là nguồn nước phì nhiêu, mang lại cuộc sống ấm no, mùa màng bội thu...

Nhiều người đặt câu hỏi, 9 con rồng phải có 18 giếng nước - tương ứng với 18 mắt? Người làng cũng kể rằng, năm 2003, cố Giáo sư, nhà sử học, nhà khảo cổ học Trần Quốc Vượng đã đến Đọi Sơn tìm hiểu về 9 mắt rồng nhưng cũng chưa đưa ra được lời lý giải nào.

Các cụ kể rằng, trong thời kỳ kháng chiến, để tránh những trận càn quét của quân địch, bộ đội ta đã đào hầm xuyên qua núi Đọi, thông đến các giếng mắt rồng lấy nước để sinh hoạt.

Do tác động của con người, thời gian và chiến tranh, trong 9 chiếc giếng có một giếng đã bị san lấp, người dân nơi đây gọi là giếng rồng mù. Hiện người dân nơi đây đang có ý định kiến nghị chính quyền khôi phục lại giếng nước này.