Thủ lĩnh bí ẩn của Nhà nước Hồi giáo (IS) - nhóm khủ‌ng b‌ố mà các nhà lãnh đạo trên khắp thế giới đều muốn tiêu diệt. Trong vài năm qua, Abu Bakr al-Baghdadi hoạt động bí mật để tránh nguy cơ mất mạng bởi các cuộc không kích, nhưng vẫn tập hợp các chiến binh từ Iraq và Syria dưới trướng của y. Hắn giương ngọn cờ thánh chiến trên phạm vi toàn cầu và kiểm soát một vùng đất rộng lớn từ phía bắc Syria đến miền trung Iraq.

Mới đây, Abu tuyên bố thành lập cái gọi là "Nhà nước Hồi giáo" (IS hoặc ISIS, ISIL) và quyết định chia khu vực để vận hành "nhà nước" này.

Dữ liệu mới của Tổ chức Tổng hợp Phân tích và Nghiên cứu về khủ‌ng b‌ố (TRAC) ở Mỹ cho thấy IS áp dụng mô hình quản lý như một chính phủ để cai trị phần lãnh thổ mà chúng giành được sau các cuộc chiến.

Dữ liệu cho thấy IS chuyển đổi mô hình từ một nhóm vũ trang sang một hệ thống có thể cung cấp đủ các dịch vụ cơ bản như khí đốt và thực phẩm cho các "công dân" mới.

Từ nội các, thống đốc, tức thủ lĩnh, đến các cơ quan tài chính và lập pháp, hệ thống phân cấp hành chính của IS không khác một quốc gia phương Tây mà chúng chống đối điên cuồng. Điểm khác là IS bỏ yếu tố dân chủ và thêm vào một Hội đồng xét duyệt những người đáng mất đầu. Abu cùng "nội các" và hai cấp phó quan trọng của y lập nên Hội đồng hành quyết (Al Imara).

Hai cấp phó, Abu Ali al-Anbari và Abu Muslim al-Turkmani, từng làm việc cho chính quyền của cựu tổng thống Saddam Hussein, giám sát trực tiếp công việc ở Syria và Iraq.

Sơ đồ bộ máy của Nhà nước Hồi giáo (IS hay ISIS, ISIL). Đồ họa:CNN/TRAC

IS có thể đã chia quyền cai quản "Nhà nước Hồi giáo" ra thành hai phần - Syria và Iraq để tiện cho việc vận hành, Jasmine Opperman, giám đốc bộ phận Nam Phi của tổ chức TRAC, cho hay.

"Chúng theo đuổi mô hình một nước với hai chính quyền. Tôi tin rằng sự phân chia ấy hoàn toàn mang tính hành chính vào thời điểm này. Chúng không muốn bị coi là hạ thấp vai trò của caliph, nhưng để điều hành lực lượng dễ dàng hơn, chúng buộc phải chia tách Syria và Iraq", Opperman nói với CNN.

Hai cấp phó truyền mệnh lệnh cho các thống đốc phụ trách các khu vực nhỏ ở Syria và Iraq do IS kiểm soát. Những thống đốc chỉ đạo các hội động địa phương triển khai các công việc hành chính, từ quan hệ với báo chí đến chiêu mộ chiến binh và các vấn đề tài chính.

Hội đồng Shura, báo cáo trực tiếp cho bộ phận điều hành, kiểm soát tôn giáo của IS. Shura tồn tại để đảm bảo rằng mọi hội đồng và thống đốc đều tuân thủ luật lệ Hồi giáo khắc nghiệt mà IS ban hành.

Theo Opperman, những con tin phương Tây James Foley, Steven Sotloff và David Haines bị hành quyết theo mệnh lệnh của Hội đồng Shura.

"Các vụ hành quyết là điểm nổi trội của IS, khiến chúng xuất hiện trên trang nhất của mọi tờ báo. Nhưng phiến quân không thể hành quyết con tin nếu Hội đồng Shura chưa cho phép".

Hội đồng Shura cũng có quyền khiển trách cả thủ lĩnh nếu hắn đưa ra các chính sách không phù hợp với luật lệ của đạo Hồi. Chúng có quyền lật đổ Abu nếu y không tuân thủ các tiêu chuẩn tôn giáo của IS. Sự kiện ấy khó có thể xảy ra nhưng nó cho thấy quyền lực to lớn của hội đồng.

Abu từng rơi vào tay lực lượng Mỹ ở Iraq và dường như hắn đã sử dụng chính chiến lược của Mỹ để chiếm lãnh thổ, lập quyền kiểm soát trong khu vực và sử dụng người bản địa để xây dựng tổ chức.

IS đang dần trở thành một tổ chức mà các quyết định chính trị không thể tách rời khả năng quân sự, Opperman nhận định.

"Đây là hai mặt của một đồng xu. Chúng ta đã nhìn thấy bộ mặt quân sự của IS, với một nội các hiếu chiến lãnh đạo các binh đoàn. Bây giờ chúng ta còn một khía cạnh khác để theo dõi. Đó là cách IS vận hành tổ chức của chúng. Hai quá trình đó tác động qua lại lẫn nhau".

Một phụ nữ Syria đã liều mình giấu máy quay phim trong người để quay lại cảnh cuộc sống bên trong thành phố Raqqa, nơi đang bị phiến quân Nhà nước Hồi giáo chiếm đóng.