Ba tháng sau khi lên nắm chức vụ thủ tướng, ông thị trưởng thành phố Florence 39 tuổi đầy xông xáo này hy vọng làm dịu bớt chính sách khắc khổ để khôi phục kinh tế của các đời thủ tướng tiền nhiệm. Nhưng có một điều mà không ai dám động chạm tới. Đó là tấn công vào giới nhà giàu và mafia, để thu hồi những số tiền trốn thuế khổng lồ và không dồn gánh nặng thất thu ngân sách vào dân nghèo. Một thách thức mà báo chí Italia “cá độ” là ông thủ tướng trẻ nhất châu Âu này không dám đương đầu, như một bài viết đăng trên tờ Micro Mega tại Rome.

Cuộc bầu cử châu Âu đã mang lại chiến thắng cho một người, và một người duy nhất: Matteo Renzi. Ngày nay, nạn trốn thuế, hối lộ và mafia là rắc rối kinh tế hàng đầu của Italia. Mọi thứ còn lại đều là phụ. Ba hiện tượng này, mỗi năm đã nuốt đi một số tiền khổng lồ, tương đương với hàng chục “cải cách tài chính” khắc khổ. Một cuộc chiến thường trực. Chỉ cần tấn công vào đó một cách nghiêm chỉnh (thu hồi được 1/2 hay 1/3 số tiền thất thoát) là có đủ nguồn tài nguyên thỏ‌a mã‌n tức khắc nhu cầu an ninh và phát triển của đất nước: thu nhập tối thiểu ngang bằng với các nước, khích lệ các xí nghiệp nhỏ và vừa, đầu tư ồ ạt vào văn hóa, giáo dục, nghiên cứu, bùng phát xa lộ điện tử, năng lượng tái tạo... và còn nhiều cải cách khác.

Vì thế, chìa khóa để phục hồi kinh tế, thoát ra khỏi khủng hoảng triền miên là phải đi qua con đường của chủ nghĩa luật pháp, theo cách nói của người Italia, tức là cách mạng luật pháp: phải đụng độ với mafia, tham nhũng và trốn thuế. Bắt đầu từ thượng tầng xã hội, với những người giàu nhất và thế lực mạnh nhất: các nhà chính trị, nhà doanh nghiệp, chủ xí nghiệp...

Ông Renzi tự ru ngủ mình trong ảo tưởng, nếu tin rằng có thể hiện đại hóa đất nước mà không cần phải tấn công vào thiên la địa võng doanh nghiệp - chính trị - tội phạm, không dọn sạch cái ao tù mà bọn nhà giàu đang ngụp lặn trong đó. Ông Renzi có vẻ như muốn làm một chút dọn dẹp nào đó tượng trưng. Không phải là toàn diện. Phải gọi nó bằng đúng cái tên: bất khả xâm phạm với đầy đủ ý nghĩa, ở mọi hình thức.

Chủ nghĩa luật pháp là con đường duy nhất phải đi, nhưng ông Renzi lại không muốn đến. Bởi chỉ ở đó, mới có thể diễn ra một trận đánh quyết định.