Cuộc tập trận Balikatan – “Vai kề vai” – kéo dài hai tuần với sự tham gia của 5.500 lính Mỹ và Philippines bắt đầu chỉ vài ngày sau khi Tổng thống Obama đảm bảo với Manila rằng chính phủ của ông cam kết thực hiện hiệp ước phòng thủ chung năm 1951.
Tuần trước, hai nước đồng minh đã củng cố quan hệ của mình bằng việc ký một hiệp định quốc phòng mới, ngay trước chuyến thăm Philippines của Tổng thống Mỹ Barack Obama, tạo điều kiện để các lực lượng của Mỹ tiếp cận nhiều hơn các căn cứ ở Philippines - một phần trong chương trình tái cân bằng sức mạnh quân sự của Mỹ hướng tới châu Á.
Phát biểu về cuộc tập trận, Trung tá Ramon Zagala, phát ngôn viên quân đội Philippines nói: "Những gì Tổng thống Obama tuyên bố là một sự tái khẳng định hiệp ước của chúng tôi ", Trung tá Ramon Zagala nói. "Điều quan trọng cần lưu ý rằng hiện nay chúng ta có một mối đe dọa”, ông nói thêm khi đề cập đến tranh chấp ngày càng căng thẳng với Trung Quốc tại các rạn san hô và đá ngầm ở Biển Đông.
Trung Quốc đã tuyên bố chủ quyền gần như toàn bộ Biển Đông, nơi được cho là có trữ lượng lớn về dầu khí, thậm chí cả các vùng biển đảo hay rạn san hô gần các nước láng giềng. Philippines đã nhiều lần kêu gọi Mỹ giúp đỡ khi Trung Quốc không ngừng tăng sức ép quân sự và ngoại giao để thâu tóm các khu vực tranh chấp.
Trong khi Tổng thống Obama tìm cách trấn an Philippines rằng Hoa Kỳ sẽ hỗ trợ đồng minh trong trường hợp bị tấn công, ông không đề cập cụ thể đến sự trợ giúp Manila nếu có xung đột trong khu vực Biển Đông đang tranh chấp như nước chủ nhà hy vọng. Tuy nhiên, Tổng thống Mỹ cũng đã kết thúc chuyến đi với tuyên bố cảnh báo Trung Quốc sử dụng vũ lực trong tranh chấp lãnh thổ.
Chuyến đi thăm Philippines của ông Obama đã gặp phải phản ứng lạnh lùng từ phía Bắc Kinh, và chính quyền Trung Quốc buộc tội Tổng thống Mỹ kết bè cánh với các đồng minh "hay gây phiền phức".
Phát ngôn viên Zagala cho biết binh sĩ hai nước sẽ tham gia tập trận bắn đạn thật, tiến hành các hoạt động tìm kiếm và cứu hộ và các kịch bản ứng phó nhân đạo tại một số địa điểm. Cũng sẽ có hoạt động triển khai hệ thống giám sát hàng hải và tập trận đổ bộ từ tàu vào bờ ở tỉnh Zambales.
Cuộc tập trận Balikatan chính thức được quan chức hai nước tuyên bố bắt đầu vào lúc 8g30 giờ địa phương. Tham dự nghi lễ chính chức có Đại sứ Mỹ tại Philippines Philip Goldberg và Trung tướng Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ Terry Robling.
