Thẩm phán chủ tọa Ngô Thị Yến vừa dứt lời, nét mặt bị cáo Trần Nghĩa Vinh (nguyên tổng giám đốc PJICO), Hồ Mạnh Quân (phó tổng giám đốc), Phan Hồng Thu (giám đốc Công ty Việt Thái Phong) và 3 người khác lộ vẻ vui mừng. Bị cáo được coi là chủ mưu Phan Hồng Thu bật khóc khi bước ra khỏi phòng xử án.
Phan Hồng Thu là người đã "tố" cơ quan điều tra không "sờ" tới 2 hợp đồng dịch vụ có ý nghĩa quan trọng quyết định tính chất của vụ án, trong phần xét hỏi ngày hôm qua. Theo đó, Công ty Việt Thái Phong của Phan Hồng Thu làm hợp đồng dịch vụ cho đối tác nước ngoài khi mua 2 lô hàng tôm biển (khoảng 30 tấn, trị giá hơn 270.000 USD) của Công ty Sông Tiền (Tiền Giang).
Ngày 11/11/2002, trên đường vận chuyển sang Đức, tàu chở hàng cháy, lô hàng hơn 15.000 kg bị thiệt hại. 6 tiếng sau khi xảy ra sự cố, Phan Hồng Thu chỉ đạo mua bảo hiểm cho lô hàng tại chi nhánh TP HCM của PJICO. Trong quá trình kiện đòi bảo hiểm, Phan Hồng Thu thỏa thuận chi một nửa số tiền nhận được cho tổng giám đốc Trần Nghĩa Vinh và phó tổng giám đốc Hồ Mạnh Quân nếu PJICO thanh toán bảo hiểm 3,8 tỷ đồng. Vụ hối lộ 1,9 tỷ đồng tưởng được giấu kín nhưng sau đó đã bị Cục cảnh sát điều tra tội phạm về quản lý kinh tế và chức vụ Bộ Công an phát hiện.
Từ đây, tư cách pháp lý trong việc mua bảo hiểm của Việt Thái Phong được đề cập tới. Các cơ quan tố tụng xác định, giám đốc Phan Hồng Thu "đã giả mạo tài liệu để chứng minh Việt Thái Phong có đủ tư cách mua, thụ hưởng bảo hiểm, nhằm chiếm đoạt tiền". Công ty Sông Tiền không có quan hệ mua bán hàng với Việt Thái Phong. Trong lô hàng bị cháy, Việt Thái Phong và đối tác nước ngoài mua hàng của Sông Tiền không có hợp đồng dịch vụ cụ thể, để Việt Thái Phong được toàn quyền quyết định mọi vấn đề liên quan, được hưởng quyền lợi phát sinh.
Tại phiên xử, bị cáo Phan Hồng Thu phủ nhận nội dung trên: "Tôi không đồng ý với những điều nêu trong cáo trạng và kết luận điều tra". Thu khai Việt Thái Phong có hợp đồng dịch vụ với từng lô hàng nhưng "trong cáo trạng không nêu". Theo đó, trong danh mục tài liệu cơ quan điều tra thu giữ có 2 hợp đồng dịch vụ ký ngày 14/12/2001 và 7/10/2002 giữa Việt Thái Phong và Công ty Taifun - đơn vị mua hàng của Sông Tiền, sau đó bán lại luôn hợp đồng cho Công ty Pizoler AG (Thụy Sĩ).
"Ông Nguyễn Thượng Hải (đại diện Pizoler AG từ Thụy Sĩ) về Việt Nam ký hợp đồng. Trước khi trở lại Thụy Sĩ, ông ký hợp đồng dịch vụ với Việt Thái Phong. Tôi là người có trách nhiệm lo thủ tục ở Việt Nam đến khi hàng xuất lên tàu", bị cáo Thu khai.
Trong hơn một ngày mở phiên xử, HĐXX chủ yếu thẩm vấn Phan Hồng Thu. Bị cáo cho biết, trong quá trình xét hỏi đã bị ép cung. Điều tra viên từng một lần đề cập tới các bản hợp đồng chi tiết trên, nhưng không ghi trong biên bản. "Một nam điều tra viên nói rằng, nếu khai có hợp đồng này thì trong vòng 2 tiếng đồng hồ, chồng tôi sẽ bị bắt ngay lập tức. Tôi sợ con không có người nuôi nên phải làm như vậy. Mong HĐXX xem xét giải oan cho tôi", bị cáo òa khóc.
PJICO bị thiệt hại bao nhiêu tiền?
Cũng tại phiên xử, các luật sư cung cấp chứng cứ mới về việc PJICO mua tái bảo hiểm lô hàng tại một công ty ở Singapore. Chiều 11/4, đại diện của PJICO thừa nhận trước tòa việc này là có thật. Trước đó, trả lời luật sư Đỗ Thị Thanh Tâm về vấn đề này, bị cáo Hồ Mạnh Quân xác nhận có mua tái bảo hiểm ở nước ngoài, với mức 80% giá trị bảo hiểm. "Có tài liệu chứng minh PJICO đã nhận 2 lần tổng cộng gần 150.000 USD tiền tái bảo hiểm", bà Tâm cho hay. Ngày 18/4/2005, việc thanh toán đợt 1 gần 100.000 USD đã được phía Singapore thông báo cho PJICO. Việc này diễn ra một tháng sau khi PJICO chấp nhận thanh toán bảo hiểm 3,8 tỷ đồng cho Việt Thái Phong.
Theo các luật sư, vấn đề trên không được đề cập trong cáo trạng. Đây là tình tiết mới để xem xét lại mức độ thiệt hại của PJICO trong vụ án.
Trong diễn biến khác, được thẩm vấn ít phút trong phiên xử, bị cáo Trần Nghĩa Vinh cho rằng việc chi trả bảo hiểm cho Việt Thái Phong là đúng. Nguyên tổng giám đốc PJICO không thừa nhận đã gợi ý vòi "lại quả" 1,9 tỷ đồng như cáo trạng quy kết. Trần Nghĩa Vinh nhận tiền của Việt Thái Phong vì nghĩ đây là khoản "hậu tạ" của Phan Hồng Thu.
Theo bị cáo này, PJICO từng thuê thám tử điều tra nhưng không thấy Việt Thái Phong có dấu hiệu trục lợi bảo hiểm. Sự việc kéo dài quá lâu, Phan Hồng Thu liên tục khiếu nại đòi bồi thường, thậm chí dọa kiện ra tòa nên PJICO buộc phải chi trả tiền bồi thường vào ngày 8/3/2005. Hai tháng sau thời điểm này, Trần Nghĩa Vinh và Hồ Mạnh Quân bị bắt về tội nhận hối lộ.
Trước nhiều tình tiết mới phát sinh, tại phiên xử chiều nay, cả VKS và HĐXX cũng đồng ý tạm dừng xét xử để điều tra lại vụ án, xác minh những tài liệu chưa được làm rõ. Sau hai năm kể từ thời điểm bị can đầu tiên bị bắt, vụ án quay trở lại điều tra từ đầu. Phan Hồng Thu gạt nước mắt bước lên xe thùng về trại tạm giam.
Hoàng Khuê
