Kiểm Toán Nhà nước (KTNN) mới đây đã chỉ ra hàng loạt chênh lệch tăng - giảm trong hạch toán của dự án này khiến kinh phí bị đội lên tới hơn 5.240 tỉ đồng.

Với việc áp dụng định mức không đúng quy định, chi phí dự án theo báo cáo đã được "đội" lên thêm 275,83 tỷ đồng. Bên cạnh đó còn sai đơn giá 42,87 triệu đồng, sai khối lượng 16 tỷ đồng, chưa có đơn giá thanh toán chính thức 24,6 tỷ đồng, phần bù giá trong khoảng thời gian chậm tiến độ chưa làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm các bên liên quan cũng lên tới 11,2 tỷ đồng. Tổng hợp số liệu lập báo cáo vốn đầu tư thực hiện của dự án đến 30/6 bị sai lệch 14,86 tỷ đồng, trong đó sai lệch tăng 15,89 tỷ đồng và sai lệch giảm 1 tỷ đồng. Những khoản sai khác 4,18 tỷ đồng. Đây là nguyên nhân khiến giá trị báo cáo được kiểm toán của tổng chi phí xây dựng và chi phí khác là 4.518,95 tỷ đồng, sau kiểm toán chỉ còn 4.172,22 tỷ đồng (chênh 346,73 tỷ đồng), còn con số báo cáo là 6.390,99 tỷ đồng.

KTNN cho hay, do các tồn tại trong công tác khảo sát bước lập dự án và việc lựa chọn phương án thiết kế ban đầu chưa tối ưu nên đã dẫn đến kéo dài thời gian lập dự án khả thi (lập quý I/1999 đến tháng 5/2005 mới được phê duyệt) và đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến phải điều chỉnh dự án và tổng mức đầu tư 2 lần với giá trị tăng từ 3.734 tỷ đồng lên 8.974 tỷ đồng.

Để xảy ra các tồn tại dẫn đến kéo dài thời gian lập dự án và tăng tổng mức đầu tư như trên, theo KTNN, trách nhiệm thuộc về Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), Ban quản lý dự án 1, Ban quản lý dự án Thăng Long và nhà thầu tư vấn khảo sát, thiết kế (TEDI).

Cơ quan kiểm toán cũng cho thấy, công tác lập, thẩm định, phê duyệt điều chỉnh dự án không tuần thủ đúng trình tự, thủ tục, quy định (thiết kế kỹ thuật được lập và phê duyệt có nhiều thay đổi về quy mô và hướng tuyến so với thiết kế cơ sở nhưng chủ đầu tư không lập và trình duyệt điều chỉnh dự án trước khi phê duyệt thiết kế kỹ thuật; tại các gói thầu số 1,2,4,5, chủ đầu tư còn phê duyệt thiết kế kỹ thuật, dự toán và tổ chức đấu thầu xong trước phê duyệt điều chỉnh dự án). Trách nhiệm của tồn tại nêu trên chủ yếu thuộc về Bộ GTVT.

Trong một cuộc trả lời báo chí về việc giá đường cao tốc VN đắt gấp 3 ở Mỹ, Bộ trưởng GTVT Đinh La Thăng thẳng thắn thừa nhận là có tình trạng “bắt tay” nhau, có chuyện trúng thầu bằng mọi giá, trúng bằng giá thấp, sau đó cố tình kéo dài thời gian để dẫn tới trượt giá để xin điều chỉnh. Thậm chí, có tình trạng người ta không muốn làm đúng tiến độ để vin vào đó xin điều chỉnh cái này, xin điều chỉnh cái kia...

Sự thừa nhận thẳng thắn của vị “tư lệnh” ngành GTVT và kết quả kiểm toán cùng thời điểm này đã cho thấy “giá” của đường cao tốc lâu nay đã bị “thổi” một cách vô lý. Nhưng giải pháp để ngăn chặn tình trạng này vẫn bỏ ngỏ, và có lẽ, cả xã hội và nền kinh tế quốc gia vẫn sẽ phải “nai lưng” “”trả giá” cho những sự vô lý “rõ như ban ngày” này...