Theo ghi chép của toà án qua các vụ ly hôn, nhiều nguyên nhân tan vỡ không phải do mẫu thuẫn vợ chồng mà do những quan hệ khác trong gia đình, trong đó nổi bật lên "mối thù truyền kiếp": mẹ chồng - nàng dâu.

Mối quan hệ định mệnh

Nói chung mọi thành viên trong một gia đình đều gắn bó với nhau trên hai cơ sở quan hệ huyết thống và quan hệ lựa chọn. Nhưng mẹ chồng - nàng dâu không phải lựa chọn nhau mà do người con trai tự tìm người yêu và phần lớn cha mẹ chỉ làm nhiệm vụ "duyệt". Có người hài hước nói thời nay "con cái đặt đâu cha mẹ ngồi đấy". Cho nên nếu có sự không hoà hợp giữa mẹ chồng với nàng dâu thì đó cũng là chuyện không có gì lạ.

Đa số bà mẹ thời nay ở tuổi 50 lần đầu tiên được làm mẹ chồng chắc chắn không khỏi bỡ ngỡ. Nếu như tình mẫu tử là chức năng sinh học, nó có tính bản năng, do trời phú mà còn phải học thì vai trò mẹ chồng mang nặng nhân tố xã hội học lại càng phải học. Nhất là trong thời kỳ đổi mới hiện nay có nhiều cái mới mà thời trước không có nên làm mẹ chồng càng bỡ ngỡ hơn vì không thể dập khuôn theo hình mẫu của mẹ chồng ngày trước.

Không ít bà mẹ chồng, nhất là ở nông thôn thường lấy tấm gương đi làm dâu của mình cho con dâu noi theo. Nhiều bà thường kể "Ngày xưa tôi đi làm dâu phải thế này, thế nọ...". Nhưng thực ra, hai thế hệ nàng dâu ngày trước nói chung về nhà chồng với hai bàn tay trắng, chỉ có một ít tư trang không đáng kể. Cho nên họ hoàn toàn phụ thuộc vào gia đình chồng. Tất cả từ tư liệu sản xuất đến đồ dùng sinh hoạt hàng ngày đều của nhà chồng. Bà cho con dâu mượn từ căn buồng đến giư‌ּờng chi‌ּếu, nồi niêu xoong chảo, thậm chí cho "mượn" cả con trai bà để làm chồng. Vì thế mẹ chồng toàn quyền quyết định, nói thế nào nàng dâu cũng phải nghe. Thời ấy có câu ca "Muốn nói không làm mẹ chồng mà nói".

Mẹ chồng thời hiện đại

Nhưng ngày nay tư thế người con dâu đã khác. Nói chung bây giờ con cái lấy chồng muộn vì thế khi kết hôn họ đã ổn định công ăn việc làm, có tiền lương trong ví, nhiều người có tài sản đáng kể. Họ gia nhập vào gia đình nhà chồng khi đã trưởng thành, vừa phải chăm lo gia đình nhà chồng lại vừa phải quan tâm đến cha mẹ đẻ của họ vì bây giờ trách nhiệm cũng như quyền thừa kế của con trai, con gái bình đẳng như nhau. Chính vì thế mẹ chồng mình là quan trọng. Nhiều bà bây giờ mới có thời gian nghĩ đến mình, quan tâm đến sức khoẻ của mình và cùng chồng hưởng chuỗi ngày tuổi già thư thái. Trong một chương trình "Người xây tổ ấm" mới phát gần đây trên Đài truyền hình Trung ương, chúng ta thấy có nhiều ông bà già nói lên nguyện vọng thích sống riêng, không muốn sống chung với con cháu. Việc chăm nom giúp đỡ con cháu chỉ trong chừng mực nào đó, còn cần có thời gian xem sách báo, ti-vi, nghe nhạc, tham gia các câu lạc bộ dưỡng sinh, yago, sinh hoạt tổ thơ hoặc đi khiêu vũ, tham quan du lịch. Trong một cuộc khảo sát về nguyện vọng của các đôi vợ chồng trẻ, chúng tôi cũng nhận thấy nhiều đôi muốn được sống riêng nếu có điều kiện, nhưng họ vẫn có trách nhiệm chăm sóc đời sống vật chất và tinh thần của cả hai bên cha mẹ già yếu mà ta thường là "tứ thân phụ mẫu".

Nhiều bà mẹ chồng hiện đại nay sẵn sàng cho con cái sống riêng nếu chúng muốn. Có lẽ chỉ trừ những bà quá ốm yếu cần có con cái ở bên để chăm sóc hàng ngày. Nếu bạn không yêu quý con dâu lắm thì cũng không nên tỏ thái độ đó vì sẽ ảnh hưởng đến hạnh phúc của con trai mình và tình cảm mẹ con. Đó là chưa kể ngay cả những bà đi "tìm vợ" cho con mà sau cũng chẳng hợp nhau. Không nên chê bai con dâu trước mặt con và nhất là đừng tỏ ra luyến tiếc những cô bạn gái trước đây của nó. Nếu con đã ở riêng, bạn không nên tự cho mình cái quyền muốn đến lúc nào thì đến và ở lại bao lâu thì tuỳ mình. Chỉ giúp chúng dọn dẹp nấu nướng nếu bạn tin chắc con dâu muốn như vậy.

Đừng bao giờ nghĩ rằng con trai bạn vẫn thuộc quyền "quản lý" của bạn mà thực ra bạn đã "bàn giao" cho con dâu rồi. Khi vợ chồng con mâu thuẫn, cãi nhau, mẹ chồng tránh bênh con trai, và không nên nói con trai bạn tuyệt vời như thế nào dù trong thâm tâm các bà mẹ thường hay nghĩ thế. Tuy nhiên bạn nên dành nhiều thời gian cho cháu nếu có thể, vì điều đó cũng đem lại niềm vui cho bạn. Bạn cũng đừng trông chờ con dâu coi mình như mẹ của nó, bởi nó đã có mẹ rồi. Nếu muốn tình mẹ con thân mật, bạn có thể rủ con dâu cùng đi đâu đó như đến chơi nhà họ hàng hay đi siêu thị chẳng hạn. Bạn hãy nhớ rằng, bạn nhiều tuổi gấp đôi con dâu và có nhiều kinh nghiệm sống hơn. Bởi thế bạn hãy độ lượng với sự non nớt, vụng dại của nó. Tốt nhất, bạn hãy trở thành người bạn lớn tuổi của con dâu bạn.