Sau một thời gian lắng dịu, nạn t‌ּự t‌ּử của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Bình Định bỗng bùng phát dữ dội. Đặc biệt, trong 2 năm gần đây, hiện tượng này trở nên phổ biến.

Nạn t‌ּự t‌ּử của đồng bào dân tộc thiểu số ở Bình Định không phải chuyện mới. Cán bộ địa phương cho biết hầu như năm nào cũng có người tìm đến cái chết. Thế nhưng trong 2 năm gần đây, nhất là trong năm 2012, nạn t‌ּự t‌ּử của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Bình Định bỗng dưng tăng đột biến. Nếu như trong 5 năm trước (từ năm 2008 đến đầu năm 2012), trên địa bàn chỉ xảy ra 108 vụ t‌ּự t‌ּử thì đến đầu năm 2013, con số này đã tăng đến 131 vụ, trong đó có hơn 70 người t‌ử von‌g.

Huyện An Lão được xem là điểm nóng của nạn t‌ּự t‌ּử ở Bình Định. Từ năm 2008 đến nay, tại huyện nay xảy ra 46 vụ t‌ּự t‌ּử, 22 người được phát hiện và cứu sống, 24 người t‌ử von‌g.

Tại huyện An Lão, nạn t‌ּự t‌ּử không chỉ dẫn đầu về con số, mà ở đây còn xảy ra một số trường hợp t‌ּự t‌ּử là cán bộ, đảng viên. Ông Đỗ Tùng Lâm, Phó Chủ tịch UBND huyện An Lão, kể: “Vào năm 2009, trong hội thi bắn súng, có anh là cán bộ thuộc xã đội An Nghĩa tham gia". Trong hội thi, anh cán bộ xã đội này đạt điểm thấp hơn cấp dưới. Mặc dù đồng đội không ai chọc ghẹo nhưng có lẽ thấy xấu hổ nên trên đường về nhà, anh đã vào rừng thắ‌t c‌ổ t‌ּự t‌ּử chết. Trong năm 2011, tại một đám cưới, anh Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã An Quang có lời qua tiếng lại với một người làng. Không biết buồn lòng thế nào mà sau đám cưới anh này tìm đến cái chết bằng cách thắ‌t c‌ổ t‌ּự t‌ּử”.

Ông Đinh Phík, Bí thư Đảng ủy xã Vĩnh Thuận (Vĩnh Thạnh), nhớ lại: “Nếu như cháu Đinh Thị Hinh còn sống thì năm nay nó đã 22 tuổi. Tội nghiệp, nó lấy chồng có được 2 mặt con rồi mà vẫn t‌ּự t‌ּử. Hồi 2 đứa đã “ưng cái bụng” nhau, chúng yêu nhau lắm nhưng chưa đứa nào nghĩ tới chuyện miếng cơm manh áo là cái gánh nặng trong đời sống gia đình. Khi cưới nhau đã có 2 con, vợ chồng trẻ này mới thấy chật vật. Không làm ra tiền nuôi vợ nuôi con, chồng của Hinh xấu hổ tập tành uống rượu rồi đâm nghiện, bỏ bê cả nương rẫy. Thân gái, hằng ngày Hinh phải gùi 2 đứa con vác cuốc lên nương để kiếm cái ăn. Cơ cực quá, lại buồn chồng nghiện rượu nên t‌ּự t‌ּử, bỏ lại 2 đứa con thơ dại”.

Theo ông Nguyễn Đình Thanh, Trưởng Ban Dân vận Tỉnh ủy Bình Định, lý do t‌ּự t‌ּử của họ cũng rất đơn giản: Vợ chồng cãi nhau, người “thua cuộc” giải quyết ấm ức bằng cách t‌ּự t‌ּử. Mâu thuẫn với mẹ chồng, t‌ּự t‌ּử. Học sinh bị cha mẹ la rầy, t‌ּự t‌ּử. Yêu mà không được yêu lại, t‌ּự t‌ּử. Bị hàng xóm chê bai mình nghèo, t‌ּự t‌ּử. Ấm ức vì cuộc cãi vã giữa đám đông, t‌ּự t‌ּử.

“Đặc điểm tính cánh tâm lý của người miền núi là bộc trực, trọng tín nghĩa nhưng cũng rất tự ti, mặc cảm. Họ thiếu ngôn ngữ để biểu lộ cảm xúc, nhất là trước những sự việc tế nhị trong sinh hoạt gia đình. Do vậy, khi phát sinh mâu thuẫn không giải quyết được là họ nghĩ ngay đến cái chết. hành vi t‌ּự t‌ּử được xem là một phản ứng có tính chống đối, hay để gây ra sự đau khổ cho người thân đã làm mình “buồn cái bụng” theo suy nghĩ đó là cách trả thù”, ông Thanh nói.

Người đi đưa đám ma người t‌ּự t‌ּử trước khi vào làng phải đi qua 2 ngọn đuốc để trừ “con ma t‌ּự t‌ּử”. Số người t‌ּự t‌ּử tập trung nhiều nhất ở xã An Quang, An Nghĩa, An Hưng, An Trung. Ngoài ra, rải rác ở các xã có đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, kể cả những địa phương nằm gần trung tâm huyện lỵ như 2 xã An Hòa và An Tân cũng xảy ra nạn tự tử.

Những trường hợp t‌ּự t‌ּử xảy ra tại An Lão phần lớn ở độ tuổi thanh niên và trung niên, rơi đa số vào cánh đàn ông, những lao động chính trong gia đình, nên vấn nạn t‌ּự t‌ּử đã để lại những gánh nặng cho xã hội.

Nạn t‌ּự t‌ּử “lây lan” rất nhanh trong cộng đồng. Ông Đỗ Tùng Lâm, Phó Chủ tịch UBND huyện An Lão, bộc bạch: “Từ năm 1998, nhận thấy vấn nạn t‌ּự t‌ּử tại địa phương có xu hướng ngày càng lan rộng, ban Thường vụ Huyện ủy An Lão đã ban hành chỉ thị về việc đẩy mạnh công tác phòng ngừa và ngăn chặn nạn t‌ּự t‌ּử ở những vùng đồng bào dân tộc thiểu số, đồng thời trích khoản kinh phí khá lớn để các địa phương duy trì thường xuyên công tác tuyên truyền, vận động người dân từ bỏ thói quen... t‌ּự t‌ּử. Với sự phối hợp trong toàn huyện, những năm đầu thực hiện đã cho thấy những chuyển biến tích cực. Thế nhưng khi kinh phí cạn, tình trạng t‌ּự t‌ּử lại tái diễn phức tạp”.

Nhiều trường hợp t‌ּự t‌ּử đã để lại hậu quả nặng nề cho gia đình và cộng đồng, mà nạn nhân chính là những đứa trẻ mồ côi. Mất cha, mất mẹ, thiếu sự chăm sóc của người thân, chúng đành lớn lên nhưng cây dại trong rừng.