Trong khi một bản quy hoạch mới về chiến lược phát triển ô tô Việt Nam được bàn thảo từ 3 năm nay chưa hoàn thành thì các doanh nghiệp (DN) ô tô Việt Nam đang đối diện nguy cơ phải đóng cửa nhà máy và nhập xe nguyên chiếc về bán. Có thể khẳng định chưa bao giờ thị trường ô tô nước ta bi đát như hiện nay.
Chiến lược sai lầm
Nếu như trước đây, dự báo nhu cầu tiêu thụ ô tô tại thị trường nội địa có năm đạt tới 150.000 xe thì năm nay, Hiệp hội Các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) đưa ra dự báo bi quan rằng tổng sản lượng bán hàng chỉ đạt khoảng 88.000 xe.
Số liệu ảm đạm về thị trường ô tô được tính toán căn cứ vào sản lượng bán hàng giảm dần qua mỗi tháng. Một trong những công việc mới của các DN ô tô trong những tháng qua là… tìm thuê mặt bằng để chứa xe ế!
Chuyên gia kinh tế - TS Nguyễn Quang A cho rằng công nghiệp ô tô Việt Nam lặp lại thất bại của công nghiệp điện tử. Quá trình sản xuất các sản phẩm cơ khí phức tạp là một sự phân công quốc tế tinh vi nhưng Việt Nam tham vọng làm từ A đến Z nên không kham nổi. Chính sách công nghiệp phải tạo điều kiện, khuyến khích khối DN tham gia vào những chuỗi cung ứng toàn cầu nhưng Việt Nam lại đặt ra tỉ lệ nội địa hóa, tạo ra sản phẩm tiêu thụ trong nước, là không ăn nhập với các chuỗi cung ứng hiện có trên thế giới.
“Đi buôn” có lời hơn
Năm 2015, Việt Nam sẽ áp dụng thuế nhập khẩu 0,1%-0,6% với sản phẩm ô tô từ Trung Quốc theo Hiệp định Thương mại tự do Trung Quốc - ASEAN. Đến năm 2018, thuế suất giảm xuống còn 0% theo Hiệp định Thương mại tự do nội khối ASEAN. Lúc đó, DN sẽ đóng cửa sản xuất vì “đi buôn” có lợi hơn! Mặc dù kết cục này đã được báo trước nhưng ở giai đoạn này có trở tay cũng không kịp. Xu thế chuyển hướng đầu tư đã khá rõ khi nhiều hãng ô tô nước ngoài có mặt ở Việt Nam không rót thêm vốn nữa mà công bố các dự án xây dựng nhà máy mới tại Indonesia, Thái Lan. Các liên doanh cũng đã bổ sung chức năng phân phối xe nhập khẩu vào hoạt động của mình để chuyển thành nhà nhập khẩu chuyên nghiệp. Như vậy, kỳ vọng hình thành ngành công nghiệp ô tô xem như đã tắt!