Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Nguyễn Anh Sơn (Nam Định) đặt vấn đề, việc thu hồi đất thời gian qua có nhiều bất cập, gây nhiều bức xúc trong dân. Đây là vấn đề đã nóng, đang nóng và sẽ còn tiếp tục rất nóng thời gian tới trong khi các cố gắng, giải pháp tham mưu của Bộ TN-MT chưa đáp ứng được yêu cầu của tình hình thực tế. Ông Sơn yêu cầu người đứng đầu ngành đưa ra một hướng giải quyết các bất cập.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, Bộ trưởng Quang phân tích, do việc thực hiện bồi thường hỗ trợ tái định cư chưa đảm bảo được dân chủ, công khai, bình đẳng khi tiến hành.
Mặt khác, khi tiến hành việc thu hồi, giải phóng mặt bằng, chính quyền cũng chưa kiên quyết, chưa cân bằng giữa lợi ích nhà nước, lợi ích người bị thu hồi đất. Giá đất bồi thường còn thấp. Hiện cũng chưa có quy định bắt buộc xây dựng khu tái định cư, tạo việc làm mới, chuyển nghề cho người bị thu hồi. Năng lực của lực lượng thực hiện việc thu hồi đất còn hạn chế…
Nghiên cứu thực tế, CP đã có NĐ 69, sau đó, công tác bồi thường giải phóng mặt bằng có chuyển biến đáng kể. Vừa qua Bộ tham mưu Chính phủ, khi thực hiện NĐ này, cái được là giải quyết tương đối cơ bản vấn đề người dân đặt ra hiện nay: giá đất, bồi thường, hỗ trợ… Quyền lợi của người có đất bị thu hồi được cải thiện nhiều.
Khi thực hiện 69 cũng có những ý kiến khác nhau ở các địa phương, các thành phố lớn khá đồng tình nhưng các tỉnh xa TƯ có ý kiến khác, như làm cho giá đất tăng lên, ảnh hưởng thu hút đầu tư. Nhưng nhìn chung, NĐ 69 đã giải quyết rất căn bản tình hình hiện nay.
Mâu thuẫn lợi ích người được giao, lợi ích nhà nước và người bị thu bồi là nguyên nhân rất cơ bản dẫn đến vấn đến vấn đề hiện nay. Tới đây có cơ chế tự thỏa thuận, giữa người dân và người lấy đất tự thỏa thuận với nhau sẽ có giá cao hơn nhà nước đứng ra thu hồi, nhưng chủ yếu là dự án nhỏ.
“Tôi biết thời gian qua ngành có nhiều cố gắng tham mưu giải quyết và đạt nhiều khả quan nhưng việc khiếu kiện vẫn tăng. Tại sao sau khi có kết quả giải quyết, trên 90% người dân vẫn tiếp tục khiếu nại? Làm gì để tham mưu CP giải quyết những điểm nóng đất đai, nhất là những vụ kéo dài thời gian qua”, bà Kim Bé “vặn”.