Những cái chết báo trước
Trong thời gian này, người dân xã Hòa Hậu rất hoang mang, lo lắng về những cái chết được báo trước. Theo thống kê của Trạm Y tế xã Hòa Hậu thì trong vòng 3 năm trở lại đây, có tới trên dưới 50 người chết vì ung thư, năm 2012, mới chỉ trong vòng tháng 1 đã có hai ca tử vong do bệnh ung thư. Những người đang mang trong mình căn bệnh này cũng phải lên đến con số hàng chục.
Anh Trần Văn Thuận, Xóm trưởng xóm 16, xã Hòa Hậu dẫn chúng tôi đi một vòng qua những nhà có người bị ung thư trong xóm. Điều làm chúng tôi không thể tin nổi là chỉ trong vòng bán kính hơn 200m nhưng có đến 17 người chết vì mắc bệnh ung thư, chủ yếu là ung thư phổi, dạ dày, gan, ung thư vú...
Đáng chú ý như gia đình chị Trần Thị Quỳ ở xóm 16, có 3 người chết vì ung thư; gia đình anh Trần Huy Đắc, chị Trần Thị Loan cả hai vợ chồng đều mắc bệnh ung thư vòm họng hơn hai năm nay. Theo anh Trần Văn Thuận, thì xóm anh là xóm có tỷ lệ người mắc bệnh ung thư cao nhất so với 25 xóm trong xã. Theo thống kê của Trạm Y tế xã Hoà Hậu, năm 2006 tỷ lệ người chết do ung thư chiếm 14%, năm 2010 đã lên đến 21, 17 % và năm 2011 là 25,3 %.
Anh Thuận cho biết: "Chúng tôi cũng không rõ nguyên nhân mắc bệnh từ đâu, chỉ nghe thông báo là nồng độ asen trong nước giếng rất cao và không được sử dụng. Có những đợt chỉ trong vòng 10 ngày chúng tôi phải làm tới 3 cái đám ma do bệnh ung thư gây nên...".
Nhìn khuôn mặt xanh xao gầy rốc người, mắt nhìn lờ đờ vì bệnh ung thư dạ dày giai đoạn cuối của anh Trần Hữu Thuấn xóm 15, Hòa Hậu mới thấy hết những hoang mang của người dân nơi đây. Anh Thuấn phát hiện mình mắc bệnh đã gần 4 năm nay, tâm sự: "Tôi cũng không biết nguyên nhân tại sao tôi lại mắc bệnh nữa. Bản thân tôi không phải người nghiện rượu hay thuốc lá, đã hai lần đi cắt dạ dày rồi, tốn kém lắm chỉ muốn chết cho đỡ khổ vợ con thôi chú à...".
Được biết, trên địa bàn xã có nghề dệt truyền thống. Vì lợi nhuận kinh tế mà nhiều hộ tự mua thuốc tẩy, nhuộm tại nhà, hệ thống xử lý nước thải không đảm bảo vệ sinh môi trường. Chất thải khiến cây cối bị cháy lá, năng suất kém hoặc không đậu quả. Nước giếng nơi đây múc lên chỉ cần để qua đêm là đọng lại một lớp váng màu vàng mịn, nước có mùi tanh, muốn dùng nấu ăn phải qua bể lọc. Hiện nay trên địa bàn xã đã áp dụng hệ thống bể lọc dạng phun sương mù và sử dụng nguồn nước sạch vào sinh hoạt.
Kinh hãi nước nhiễm độc
Người dân nơi đây đặt ra rất nhiều giả thiết về nguyên nhân gây bệnh ung thư. Nguyên nhân đầu tiên là do nguồn nước bị nhiễm độc do ảnh hưởng của các nhà máy gạch, thuốc tẩy nhuộm vải của bà con hay các chất dễ gây ung thư có trong thức ăn....
Ngoài ra, theo số liệu nghiên cứu tác động sức khỏe do ô nhiễm asen ở Hà Nam của viện Y học lao động và vệ sinh môi trường, Trung tâm Y tế dự phòng tỉnh Hà Nam: "Mức độ ô nhiễm asen trong nước giếng ngầm tại ba xã Hòa Hậu, Vĩnh trụ, Bồ Đề thuộc hai huyện Bình Lục và Lý Nhân là nghiêm trọng, đặc biệt là xã Hòa Hậu. Trong số 1.932 giếng được lấy mẫu để phân tích asen có 94,4 % giếng có nồng độ asen trong nước vượt chỉ tiêu cho phép (0,01 mg/l). Tỷ lệ ung thư có tăng theo thời gian, tỷ lệ biến đổi sắc tố da, sừng hóa, bệnh lý thai sản khá cao".
Tuy nhiên theo ông Đặng Đình Thoảng, Giám đốc Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nam: "Nồng độ asen trong nước rất nguy hiểm đến sức khỏe của người dân, song đây không phải là nguyên nhân chính dẫn đến bệnh ung thư... Còn nhiều nguyên nhân khác mà cơ quan chuyên môn đang tiếp tục nghiên cứu".
Gia đình Chị Trần Thị Quỳ, xóm 16, xã Hòa Hậu có ba người tử vong do ung thư, chị nói: "Sợ lắm chú à, chúng tôi lo sợ cho tính mạng của mình và cả những đứa cháu nhỏ không biết cuộc sống của chúng có bị treo "án tử hình" như chúng tôi không...".
