Theo tìm hiểu, Dự án hỗ trợ phát triển heo địa phương năm 2020 là dự án thuộc các nguồn vốn chương trình mục tiêu giảm nghèo bền vững (Chương trình 135 và 30a) do UBND các xã Đăk Nên, Đăk Ring, Ngọc Tem và thị trấn Măng Đen làm chủ đầu tư. Theo đó, các xã, thị trấn đã hợp đồng với Trung tâm Nông nghiệp dịch vụ huyện Kon Plông cung ứng heo giống với số lượng 905 con, tổng giá trị trên 3,25 tỷ đổng. Số heo này đã được cấp phát cho 337 hộ nghèo tại các xã, thị trấn nói trên để chăn nuôi và chăm sóc.
Tuy nhiên, theo người dân và chính quyền địa phương, sau một thời gian chăm sóc heo cứ chết dần, trong đó có rất nhiều trường hợp tự nhiên heo lăn ra chết mà chưa rõ nguyên nhân. Đến nay, xã Đăk Nên có 279/287 con heo chết, thị trấn Măng Đen có 134/234 con, xã Ngọc Tem có 190/240 con. Đặc biệt, tại xã Đăk Ring gần như toàn bộ số heo được cấp là 144 con cho 24 hộ dân của các thôn Đăk Ang, Đăk Đoa, Đăk Chờ đến nay đã chết gần hết, chỉ còn 2 con heo của hộ gia đình Y Hương (thôn Đăk Ang).
Theo người dân và chính quyền địa phương, ngoài một số heo chết do bão lũ thì đại đa số không xác định được nguyên nhân. Nhiều người cho rằng do heo giống được cấp chậm, lại rơi vào mùa lạnh nên ảnh hưởng không tốt cho con giống; nguồn heo giống cấp về chưa phù hợp với địa phương nên con giống kém phát triển; khi cấp heo có con ghẻ lở, gầy, ốm yếu…
Trao đổi với phóng viên Báo Kon Tum, ông Phan Ngọc Vinh- Giám đốc Trung tâm Nông nghiệp dịch vụ huyện Kon Plông cho rằng, nguyên nhân heo chết hàng loạt là do người dân không đủ điều kiện chăm sóc và không có tay nuôi.
Rõ ràng, dù số heo trong Dự án hỗ trợ phát triển heo địa phương năm 2020 thực hiện tại các xã Đăk Nên, Đăk Ring, Ngọc Tem và thị trấn Măng Đen chết gần hết vì nguyên nhân gì thì cũng đều cho thấy Dự án này thất bại, không những không mang lại hiệu quả giảm nghèo bền vững mà còn gây thất thoát, lãng phí ngân sách nhà nước.
Điều đáng nói, trong khi nguyên nhân heo chết hàng loạt vẫn chưa được xác định, làm rõ để đề ra hướng khắc phục thì hiện tại Trung tâm Nông nghiệp dịch vụ huyện Kon Plông (đơn vị cung ứng số heo cho các xã, thị trấn nói trên) lại tiếp tục được giao làm chủ đầu tư thực hiện dự án cấp phát heo giống cho người dân trong năm 2021(?).
Để làm rõ nguyên nhân heo chết hàng loạt nêu trên, ngành chức năng cần vào cuộc xác định rõ nguyên nhân, đồng thời làm rõ trách nhiệm của các đơn vị liên quan để không tái diễn như tình trạng nêu trên và tránh không lãng phí, thất thoát ngân sách nhà nước.
